Γιατί έχει έρθει το τέλος των παγκόσμιων ρεκόρ, σύμφωνα με τα μαθηματικά

Στο παγκόσμιο πρωτάθλημα στίβου στο Τόκιο, ο αθλητής του άλματος επί κοντώ, Άρμαντ «Μόντο» Ντουπλάντις (Armand Duplantis) έτρεξε στον διάδρομο με το κοντάρι του πετυχαίνοντας νέο παγκόσμιο ρεκόρ στο άθλημα, στα 6,3 μέτρα, κατόρθωμα που τον οδήγησε στην τρίτη συνεχόμενη παγκόσμια νίκη του και στο 14ο παγκόσμιο ρεκόρ της καριέρας του.

Νέα παγκόσμια ρεκόρ είναι δύσκολο να επιτευχθούν, ενώ σε άλλα αγωνίσματα φαίνεται να καταρρίπτονται τακτικά.

Ο Σουηδός αθλητής με κάθε τρόπο καταφέρνει να ανεβάζει συνεχώς τον πήχη. Αυτό συμβαίνει συχνά στον αθλητισμό. Η σωστή διατροφή, οι βελτιώσεις στην τεχνική ή τον εξοπλισμό μπορούν να οδηγήσουν σε μια ξαφνική σειρά νέων ρεκόρ, ειδικά σε τεχνικά αγωνίσματα όπως το άλμα επί κοντώ ή η ποδηλασία, όπου μερικές μικρές προσαρμογές κάνουν μεγάλη διαφορά. Oι τεχνικές εξελίξεις στα αγωνίσματα δρόμου επίσης οδηγούν σε κατάρριψη ρεκόρ τα τελευταία χρόνια.

Το παγκόσμιο ρεκόρ στο μήκος ανδρών έχει καταρριφθεί μόνο μια φορά από το 1968, όταν ο Μάικ Πάουελ πήδηξε 8,95 μέτρα στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα του 1991. Ίσως έχουμε φτάσει στο «απόλυτο όριο» του άλματος εις μήκος – μια κατάσταση όπου περαιτέρω βελτίωση είναι αδύνατη και οι διαφορές στις επιδόσεις των αθλητών εξαρτώνται από την τύχη: Άνεμος, καλός ύπνος κλπ.

Αυτές τις καταστάσεις τις αποκαλούμε «στατικές» (stationary) γιατί η γενική τάση στη μέση απόδοση παραμένει αμετάβλητη. Σε ένα στατικό σύστημα, μπορούμε να εξετάσουμε πόσο συχνά θα πρέπει να αναμένουμε την κατάρριψη ρεκόρ λόγω τυχαίων διακυμάνσεων. Για ένα παράδειγμα στατικού συστήματος με μακροχρόνιες μετρήσεις, μπορούμε να στραφούμε στα προ – βιομηχανικά δεδομένα του κλίματος.

Ρεκόρ που καταρρίπτονται σαν βροχή

Φανταστείτε ότι μελετάμε την ετήσια βροχόπτωση σε διάφορες πόλεις σε όλο τον κόσμο, με τα συνολικά ύψη βροχής να είναι ανεξάρτητα μεταξύ τους και χωρίς γενική τάση στη συμπεριφορά του κλίματος. Η βροχόπτωση του πρώτου έτους σε κάθε πόλη είναι, εκ φύσεως, ρεκόρ. Εάν η βροχόπτωση του δεύτερου έτους είναι ανεξάρτητη από την πρώτη, τότε κατά μέσο όρο, οι μισές πόλεις θα δουν βροχόπτωση μεγαλύτερη από αυτή του πρώτου, ενώ οι υπόλοιπες όχι. Το 3ο έτος μπορεί να ξεπεράσει και τα δύο προηγούμενα αλλά αυτό γίνεται μια στις τρεις φορές. Το 4ο έτος μπορεί να ξεπεράσει τα προηγούμενα αλλά αυτό γίνεται μια στις τέσσερις φορές κ.ο.κ. Μετά από 100 χρόνια, ο αναμενόμενος αριθμός ρεκόρ ανά πόλη είναι ένα συν το μισό, συν το ένα τρίτο, συν το ένα τέταρτο…συν το ένα εκατοστό. Με άλλα λόγια, κάθε χρονιά μπορεί να σπάσει το προηγούμενο ρεκόρ αλλά αυτό γίνεται λιγότερο συχνά όσο περνούν τα χρόνια.

Το σύνολο συνεχόμενων κλασμάτων που προστίθενται μαζί είναι γνωστό στα μαθηματικά ως Αρμονική σειρά, λόγω των συνδέσεών της με τις αρμονίες στη μουσική. Το άθροισμα της αρμονικής σειράς δεν καταλήγει σε μια σταθερή τιμή, αντίθετα συνεχίζει να αυξάνεται. Στα μαθηματικά λέμε ότι η ακολουθία εκτρέπεται. Άρα ακόμα και σε σταθερά συστήματα, νέα ρεκόρ θα εμφανιστούν αν περιμένουμε αρκετά. Καθώς περνά ο χρόνος, η αύξηση του αθροίσματος της αρμονικής σειράς γίνεται πολύ αργή. Αυτό σημαίνει ότι, προσβλέπουμε δραματική μείωση της συχνότητας των καταρρίψεων ρεκόρ με την πάροδο του χρόνου. Αναμένουμε δύο ρεκόρ τα πρώτα τέσσερα χρόνια, επταετής αναμονή για το επόμενο, 20ετία για το επόμενο, 52 χρόνια για το επόμενο, μετά από έναν αιώνα περίπου 5 ρεκόρ και μετά από μια χιλιετία μόνο επτά.

Ακόμη και σε ένα σταθερό σύστημα, εξακολουθούμε να αναμένουμε να καταρριφθούν ρεκόρ, αλλά με μειωμένη συχνότητα. Αν γυρίσουμε αυτή την ιδέα ανάποδα, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε δεδομένα για το πόσο συχνά καταρρίπτονται τα ρεκόρ για να δείξουμε αν ένα σύστημα είναι σταθερό ή όχι.

Για παράδειγμα, δεκαετίες δεδομένων για το κλίμα δείχνουν ότι τα ρεκόρ καταρρίπτονται με ανησυχητικό ρυθμό, υποδεικνύοντας ότι, το κλίμα μας θερμαίνεται γρήγορα και δεν είναι πλέον καθόλου σταθερό λόγω της ανθρώπινης παρέμβασης. Ο ρυθμός με τον οποίο καταρρίπτονται τα ρεκόρ υψηλών θερμοκρασιών μειώνεται πιο αργά από το αναμενόμενο και έχει αρχίσει να αυξάνεται τα τελευταία 15 χρόνια. Αντίθετα, τα ρεκόρ χαμηλών θερμοκρασιών έχουν μειωθεί πολύ πιο γρήγορα από ό,τι θα συνέβαινε σε ένα σταθερό κλίμα. Αυτές οι δύο τάσεις δείχνουν ένα κλίμα που ολοένα και περισσότερα θερμαίνεται.

Οι επιστήμονες χρησιμοποιούν τον λόγο της πραγματικής συχνότητας ρεκόρ προς την αναμενόμενη συχνότητα ρεκόρ, τον λεγόμενο «λόγο ρεκόρ» (record ratio) για να χαρακτηρίσουν την έκταση της κλιματικής αλλαγής. Τα τελευταία 15 χρόνια, ο «λόγος ρεκόρ» για τα ψυχρά φαινόμενα έχει πέσει κάτω από 0,5, υποδεικνύοντας ότι τα ψυχρά ρεκόρ καταρρίπτονται μόνο τη μισή φορά απ’ ότι θα περιμέναμε. Αντίθετα, μέχρι το 2020 ο «λόγος ρεκόρ» για τα θερμά γεγονότα έχει ανέλθει πάνω από το 4 υποδεικνύοντας ότι, τα ρεκόρ καταρρίπτονται 4 φορές πιο συχνά από ότι θα περιμέναμε σε ένα αμετάβλητο κλίμα. Την προηγούμενη χρονιά, ο λόγος θερμών ρεκόρ έφτασε το 6,2, που είναι το θερμότερο που έχει καταγραφεί, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό.

Τι σημαίνει αυτό για τα σπορ;

Στον αθλητισμό, συνήθως δεν έχουμε αρκετές πληροφορίες για να γνωρίζουμε, αν τα ατομικά αθλήματα έχουν φτάσει σε αυτή τη σταθερή κατάσταση. Μερικές μελέτες υποστηρίζουν ότι, τα δεδομένα για τις κορυφαίες αθλητικές επιδόσεις σε μια σειρά αγωνισμάτων στίβου υποδεικνύουν ότι έχουμε φτάσει ή βρισκόμαστε κοντά στο μέγιστο της φυσικής απόδοσης και ότι από εδώ και στο εξής θα πρέπει να περιμένουμε τα ρεκόρ να καταρρίπτονται με μειωμένη συχνότητα. Άλλοι υποστηρίζουν ότι, η ανθρώπινη απόδοση δεν έχει φτάσει ακόμα στο μέγιστο και θα συνεχίσει να βελτιώνεται.

Ο αριθμός των ρεκόρ που έχει σπάσει ο Ντουπλάντις τα τελευταία χρόνια υποδηλώνει ότι, το τεχνικό άθλημα του επί κοντώ πιθανότατα δεν έχει φτάσει σε σταθερή κατάσταση. Αντίθετα, τα μακροχρόνια ρεκόρ υποδεικνύουν ότι το άλμα εις μήκος μπορεί ήδη να είναι σε σταθερή κατάσταση ή ακόμη και να παρουσιάζει υποχώρηση.

Οφείλουμε να είμαστε προσεκτικοί και να μην βγάζουμε βιαστικά συμπεράσματα για την έλλειψη ρεκόρ σε ένα συγκεκριμένο άθλημα. Το ρεκόρ του γυναικείου άλματος εις μήκος κρατάει ακόμα περισσότερο από αυτό των ανδρών. Η Σοβιετική αθλήτρια Γκαλίνα Τσιστιάκοβα έκανε άλμα 7,52 μ. το 1988. Έκτοτε, έγιναν προσπάθειες για να ξεπεραστεί αυτό το ρεκόρ, αλλά απέτυχαν.

Η κολύμβηση σημείωσε σημαντική μείωση στον ρυθμό με τον οποίο καταρρίπτονταν τα ρεκόρ μετά την απαγόρευση των υψηλής τεχνολογίας πολυουθερανικών μαγιό που τέθηκε σε ισχύ το 2010. Τα «σούπερ μαγιό» μείωναν την αντίσταση και αύξαναν την άνωση, με αποτέλεσμα να καταρριφθεί μεγάλος αριθμός ρεκόρ το 2008 και το 2009 όταν τα μαγιό ήταν επιτρεπτά, με μερικά από αυτά να κρατούν έως σήμερα. Το γεγονός ότι ο ρυθμός καταρρίψεων έχει αρχίσει ξανά να αυξάνεται υποδηλώνει ότι, οι βελτιώσεις στην τεχνική και στο περιβάλλον της πισίνας επιτρέπουν στους κολυμβητές να συνεχίσουν να βελτιώνονται για κάποιο διάστημα.

Η Αμερικανίδα κολυμβήτρια Κέιτι Λεντέκι (Katie Ledecky) έχει σπάσει 16 παγκόσμια ρεκόρ κατά τη διάρκεια της καριέρας της και νωρίτερα φέτος κατέγραψε νέο ρεκόρ στα 800μ ελεύθερο. Με 14 παγκόσμια ρεκόρ στο όνομά του, είναι δίκαιο να πούμε ότι ο Ντουλπάντις είναι άλλος ένας αθλητής που θέτει νέα πρότυπα για το τι είναι δυνατό. Μετά από το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα στο Τόκιο το 2025, ο πρόεδρος της World Athletics, Σεμπ Κο (Seb Coe), αναγνώρισε ότι η κλιματική αλλαγή μπορεί να αναγκάσει τον στίβο να επανεξετάσει την παράδοση του να διοργανώνει καλοκαιρινές διοργανώσεις. Σημειωτέον, το ρεκόρ του Ντουπλάντις ήταν το μοναδικό παγκόσμιο ρεκόρ που καταρρίφθηκε στο Τόκιο. Με τα τρία τέταρτα των αθλητών να αναφέρουν ότι, η κλιματική αλλαγή και η ζέστη επηρεάζουν αρνητικά την υγεία και την απόδοσή τους, μπορεί να διαπιστώσουμε ότι η ίδια η κλιματική αλλαγή θα αλλάξει τον ρυθμό με τον οποίο καταρρίπτονται τα ρεκόρ στον αθλητισμό. Στο μεταξύ θα πρέπει να εκτιμούμε τα παγκόσμια ρεκόρ που καταρρίπτονται. Οι αθλητές που τα πετυχαίνουν έχουν ξεπεράσει τις πιθανότητες για να κάνουν κάτι πραγματικά ξεχωριστό.