Ένα προεδρικό αεροσκάφος και μια τεράστια αμερικανική βάση δεν προστάτευσαν το Κατάρ από την επίθεση του Ισραήλ – Ρωγμές στη σχέση εμπιστοσύνης των ΗΠΑ με τα κράτη του Κόλπου;

Θα μπορούσε να συγχωρέσει κανείς το Κατάρ αν πίστευε ότι ήταν απρόσβλητο από ισραηλινή επίθεση. Καθώς, δεν έχουν περάσει περισσότεροι από 4 μήνες, από τότε που το μικροσκοπικό κράτος του Κόλπου, ένας βασικός σύμμαχος των ΗΠΑ, υποδεχόταν με κόκκινο χαλί στο έδαφός του, τον Αμερικανό πρόεδρο, Ντόναλντ Τραμπ. Συνήφθησαν συμφωνίες δισεκατομμυρίων δολαρίων, ενώ του χάρισαν και ένα προεδρικό αεροσκάφος αξίας 400 εκατ. δολαρίων.

Όπως επισημαίνει η Πόλα Χάνκοξ, βραβευμένη ανταποκρίτρια του CNN με έδρα το Άμπου Ντάμπι, o ρόλος του πρωθυπουργού του Κατάρ, Σεΐχη Μοχάμεντ μπιν Αμπντουλραχμάν μπιν Τζασίμ Αλ Θάνι, ως μεσολαβητή για τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα, είναι γνωστός. Τη Δευτέρα, ο Αλ Θάνι συναντήθηκε προσωπικά με τον επικεφαλής διαπραγματευτή της Χαμάς, Χαλίλ Αλ-Χάγια, για να προωθήσει τη νέα εκεχειρία και τη συμφωνία για τους ομήρους υπό την ηγεσία των ΗΠΑ. Η απάντηση της Χαμάς αναμενόταν σε μια συνάντηση που θα γινόταν το βράδυ της Τρίτης. Λίγες ώρες πριν από τη απάντηση αυτή, ισραηλινά αεροσκάφη χτύπησαν ένα κτίριο κατοικιών στη Ντόχα, σκοτώνοντας πέντε μέλη της Χαμάς και έναν αξιωματούχο ασφαλείας του Κατάρ.

Το αίσθημα σοκ και προδοσίας είναι εμφανές στην πρωτεύουσα του Κατάρ. Ο συνήθως ψύχραιμος στις αδιάκοπες ανατροπές της προσπάθειας να τερματιστεί ο πόλεμος στη Γάζα, Καταριανός πρωθυπουργός, σε συνέντευξή του στο CNN την Τετάρτη, xαρακτήρισε την ισραηλινή πίθεση ως «κρατική τρομοκρατία» και προειδοποίησε ότι ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου «σκότωσε κάθε ελπίδα» για τους ομήρους υπονομεύοντας «κάθε πιθανότητα ειρήνης». Είπε επίσης ότι ο Ισραηλινός ηγέτης πρέπει να «παραπεμφθεί στη δικαιοσύνη», κατηγορώντας τον ότι παραβίασε «κάθε διεθνές δίκαιο».

Το μήνυμα που αποκομίζεται από αυτή την επίθεση δεν σταματά στα σύνορα του Κατάρ, σημειώνει η συντάκτρια του άρθρου. Οι χώρες του Κόλπου, οι οποίες για δεκαετίες στρέφονταν ενεργά προς τις ΗΠΑ, τόσο πολιτικά όσο και οικονομικά, ενδέχεται τώρα να αμφισβητούν τα υποτιθέμενα οφέλη αυτής της επιλογής.

Η Σαουδική Αραβία, το Κατάρ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα δεσμεύτηκαν για συμφωνίες ύψους 3 τρισεκατομμυρίων δολαρίων κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Τραμπ τον Μάιο, τηρώντας τη δική τους πλευρά της συμφωνίας.

«Νομίζω ότι αυτές οι χώρες θα αναρωτιούνται τι μπορούν να κάνουν για να αποτρέψουν μελλοντικές επιθέσεις», δήλωσε ο HA Hellyer, ερευνητής στο Carnegie Endowment for International Peace, «αλλά και σε τι είδους αρχιτεκτονική ασφάλειας πρέπει να επενδύσουν τώρα, αντί να βασίζονται σε έναν εταίρο που δεν μπόρεσε να τις προστατεύσει ούτε από έναν από τους δικούς του συμμάχους».

Η ζημιά στην εμπιστοσύνη μεταξύ των ΗΠΑ και των εταίρων τους στον Κόλπο έχει ήδη γίνει, αν και το μέγεθός της δεν είναι ακόμη σαφές και εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις διαβεβαιώσεις του Προέδρου Τραμπ προς τους συμμάχους του και τα δημόσια μηνύματα προς το Ισραήλ. Ένα ευρύτερο ερώτημα θα πρέπει να είναι τι αποθαρρυντικό αποτέλεσμα θα έχει αυτό στις μελλοντικές προσπάθειες διαμεσολάβησης.

Αν και το Κατάρ δεν έχει κλείσει την πόρτα στη διαμεσολάβηση για την ειρήνη στη Γάζα, οι συνομιλίες βρίσκονται στην καλύτερη περίπτωση σε αδιέξοδο και στη χειρότερη περίπτωση στις στάχτες της πιο πρόσφατης απόπειρας δολοφονίας του Ισραήλ στην Ντόχα.

Ο Χασάν Αλχασάν, ανώτερος ερευνητής για θέματα Μέσης Ανατολής στο Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών, δήλωσε: «Αυτό είναι το είδος του κινδύνου που δεν θα είναι διατεθειμένες να αναλάβουν πολλές χώρες της περιοχής σε αντάλλαγμα για έναν διαμεσολαβητικό ρόλο».

Το Κατάρ και η Αίγυπτος διαμεσολαβούν εδώ και καιρό μεταξύ του Ισραήλ και της Χάμας. Το Ομάν έχει διευκολύνει τις συνομιλίες μεταξύ του Ιράν και των ΗΠΑ και, με μεγαλύτερη επιτυχία, μεταξύ των ΗΠΑ και των Χούθι. Τα ΗΑΕ έχουν διευκολύνει την ανταλλαγή κρατουμένων μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Η Σαουδική Αραβία τοποθετείται ως τόπος διεξαγωγής ειρηνευτικών συνομιλιών για διάφορες συγκρούσεις.

Οι ηγέτες όλων αυτών των χωρών θα παρακολουθήσουν στενά την αντίδραση του Προέδρου Τραμπ απέναντι σε αυτό που φαίνεται να είναι η αδυναμία των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή. Και η πεποίθηση που εκφράζεται εδώ και καιρό από πολλούς στην περιοχή ότι το Ισραήλ έχει την πρόθεση να σαμποτάρει τις ειρηνευτικές συνομιλίες, ενισχύθηκε από τις επιθέσεις της Τρίτης.

Ο Αμερικανός πρόεδρος δήλωσε ότι ήταν «πολύ δυσαρεστημένος με κάθε πτυχή» της ισραηλινής επιχείρησης. Ωστόσο, όπως αναφέρει άλλο άρθρο-ανάλυση του πρακτορείου Reuters, οι επιθέσεις δεν είναι πιθανό να αλλάξουν τη βασική στάση του Τραμπ απέναντι στο Ισραήλ, σύμφωνα με αναλυτές και αξιωματούχους των ΗΠΑ. Αν μη τι άλλο, οι βομβαρδισμοί υπογράμμισαν τον ψυχρό υπολογισμό που κρύβεται πίσω από τη σχέση Τραμπ-Νετανιάχου.

Η κυβέρνηση Τραμπ έχει υποστηρίξει σθεναρά την εκστρατεία του Ισραήλ για την αποδυνάμωση της Χαμάς και του έχει επιτρέψει να αναλάβει σε μεγάλο βαθμό την ηγεσία σε βασικά ζητήματα, όπως το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.

«Σε αυτό το θέμα, νομίζω ότι ο Τραμπ είναι ενοχλημένος από τις τακτικές του Νετανιάχου», δήλωσε ο Άαρον Ντέιβιντ Μίλερ, ανώτερος ερευνητής στο Carnegie Endowment for International Peace και βετεράνος διαπραγματευτής ειρήνης των ΗΠΑ. Παρ’ όλα αυτά, πρόσθεσε ο Μίλερ: «Το ένστικτο (του Τραμπ) είναι ότι συμφωνεί με την άποψη του Νετανιάχου ότι η Χαμάς δεν μπορεί απλώς να αποδυναμωθεί ως στρατιωτική οργάνωση. Πρέπει να αποδυναμωθεί ριζικά».

Όταν ζητήθηκε να σχολιάσει το θέμα, ο Λευκός Οίκος παρέπεμψε το Reuters σε δηλώσεις του Τραμπ στο Truth Social την Τρίτη το βράδυ, κατά τις οποίες είπε ότι οι βομβαρδισμοί δεν προωθούσαν τα συμφέροντα των ΗΠΑ ή του Ισραήλ.

«Ωστόσο», έγραψε ο Τραμπ, «η εξάλειψη της Χαμάς, που έχει επωφεληθεί από τη δυστυχία των κατοίκων της Γάζας, είναι ένας αξιόλογος στόχος».

Ορισμένοι αναλυτές δεν απέκλεισαν το ενδεχόμενο ο Νετανιάχου να εξαντλήσει την υπομονή του Τραμπ, αν προκαλέσει περισσότερες εκπλήξεις στην Ουάσινγκτον. Στην πράξη, αυτό θα μπορούσε να σημαίνει την απόσυρση της πολιτικής κάλυψης για τη συνεχιζόμενη εισβολή του Ισραήλ στη Γάζα, η οποία έχει προκαλέσει την οργή των ευρωπαϊκών και αραβικών χωρών καθώς εξαπλώνεται η πείνα.

«Καθώς οι Άραβες φίλοι του διαμαρτύρονται για τις ενέργειες του Ισραήλ – και το κάνουν τώρα – μπορεί να τους πει να του παρουσιάσουν ένα αξιόπιστο σχέδιο για το μέλλον της Γάζας, με μια εναλλακτική λύση στη διακυβέρνηση της Χαμάς, και τότε θα πει στον Μπένιαμιν Νετανιάχου ότι έχει κάνει αρκετά», δήλωσε ο Ντένις Ρος, πρώην διαπραγματευτής για τη Μέση Ανατολή για τις κυβερνήσεις των Δημοκρατικών και των Ρεπουμπλικάνων.

Η επίθεση του Ισραήλ στη Ντόχα πιθανότατα θα μειώσει τις ελπίδες του Τραμπ για την προσχώρηση περισσότερων κρατών του Κόλπου στη Συμφωνία του Αβραάμ, μια ιστορική συμφωνία που μεσολάβησε η πρώτη του κυβέρνηση και με την οποία αρκετές αραβικές χώρες ανέπτυξαν διπλωματικές σχέσεις με το Ισραήλ.

Ωστόσο, μια ρήξη μεταξύ των δύο ανδρών φαίνεται απίθανη, υποστήριξε ο Μάικλ Όρεν, πρώην πρεσβευτής του Ισραήλ στις Ηνωμένες Πολιτείες, λέγοντας ότι ο Τραμπ εκτιμά τη δύναμη και τις συναλλαγές που τερματίζουν τους πολέμους.

«Αν ο Νετανιάχου μπορεί να συνεχίσει να απευθύνεται σε αυτές τις δύο πλευρές του προέδρου, τότε θα είναι εντάξει. Δεν ανησυχώ για τη σχέση», δήλωσε ο Όρεν.

Πηγή: CNN, Reuters