COP30 για την Κλιματική Αλλαγή: Πλήθος ερευνών κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για μη αναστρέψιμες επιπτώσεις

Με τον ρυθμό της κλιματικής αλλαγής να επιταχύνεται, τα ακραία καιρικά φαινόμενα και άλλες επιπτώσεις έχουν ολοένα και μεγαλύτερο αντίκτυπο στους πληθυσμούς και το περιβάλλον σε όλο τον κόσμο. Κατά τη διάρκεια της διεθνούς διάσκεψης για το κλίμα COP30 που διεξάγεται αυτό το διάστημα (6-21 Νοεμβρίου) στην πόλη Μπελέμ της Βραζιλίας έχει παρουσιαστεί ήδη πλήθος ερευνών που επισημαίνουν τους κινδύνους.

Αύξηση της θερμοκρασίας

Οι παγκόσμιες θερμοκρασίες όχι απλά έχουν ανοδική πορεία, αλλά πλέον αυξάνονται με ρυθμούς ταχύτερους από πριν, με νέα ρεκόρ να καταγράφονται για το 2023 και το 2024, ενώ αντίστοιχη είναι η τάση και για το 2025. Αυτό είναι το συμπέρασμα μιας εκτενούς μελέτης που δημοσιεύτηκε τον Ιούνιο από τη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή.

Η έρευνα δείχνει ότι η μέση παγκόσμια θερμοκρασία αυξάνεται με ρυθμό 0,27 βαθμών Κελσίου ανά δεκαετία – σχεδόν 50% ταχύτερα από ό,τι στις δεκαετίες του 1990 και του 2000, όταν ο ρυθμός θέρμανσης ήταν περίπου 0,2 βαθμοί Κελσίου ανά δεκαετία.

Η στάθμη της θάλασσας ανεβαίνει ταχύτερα τώρα – περίπου 4,5 χιλιοστά ετησίως την τελευταία δεκαετία, σε σύγκριση με 1,85 χιλιοστά ετησίως που μετρήθηκαν κατά τη διάρκεια των δεκαετιών από το 1900.

Ο κόσμος βρίσκεται πλέον σε πορεία να ξεπεράσει το όριο υπερθέρμανσης κατά 1,5 βαθμούς Κελσίου σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα γύρω στο 2030. Από εκείνο το σημείο και μετά, οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι πιθανότατα θα προκληθούν καταστροφικές, μη αναστρέψιμες επιπτώσεις. Ήδη, ο πλανήτης έχει υπερθερμανθεί κατά 1,3-1,4 βαθμούς Κελσίου, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό.

Σημεία καμπής

Οι κοραλλιογενείς ύφαλοι των θερμών υδάτων βρίσκονται σε σχεδόν μη αναστρέψιμη κατάσταση εξαφάνισης λόγω των διαδοχικών θαλάσσιων καυσώνων – σηματοδοτώντας αυτό που θα ήταν το πρώτο σημείο καμπής για το κλίμα, όταν ένα περιβαλλοντικό σύστημα αρχίζει να μεταμορφώνεται σε μια διαφορετική κατάσταση.

Τον Οκτώβριο, ερευνητές προειδοποίησαν επίσης ότι και το τροπικό δάσος του Αμαζονίου θα μπορούσε να αρχίσει να ξεραίνεται και να μεταμορφώνεται σε ένα διαφορετικό οικοσύστημα, όπως η σαβάνα, αν συνεχιστεί η αποψίλωση των δασών και οι εντατικές εξορυκτικές δραστηριότητες.

Σχετικά με τα υδάτινα συστήματα, το νερό από το λιώσιμο των πάγων στην κορυφή της Γροιλανδίας θα μπορούσε να συμβάλει στην πρόκληση μιας πρόωρης κατάρρευσης του ωκεάνιου ρεύματος που ονομάζεται Ατλαντική Μεσημβρινή Ανατρεπτική Κυκλοφορία (AMOC), και διατηρεί τους χειμώνες ήπιους στην Ευρώπη.

Στην Ανταρκτική, οι επιστήμονες ανησυχούν επίσης για τη μείωση του θαλάσσιου πάγου που περιβάλλει τη νοτιότερη ήπειρο του πλανήτη, όχι μόνο γιατί έτσι θα απορροφάται περισσότερη ηλιακή ακτινοβολία – ενισχύοντας τη συνολική τάση θέρμανσης -, αλλά και γιατί τίθεται σε κίνδυνο η ανάπτυξη φυτοπλαγκτόν, που καταναλώνει μεγάλο μέρος του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα.

Πυρκαγιές

Οι καύσωνες και η ξηρασία φέρνουν μαζί τους πυρκαγιές, οι οποίες είναι όλο και πιο συχνές και σοβαρές.

Έκθεση για την Κατάσταση των Πυρκαγιών φέτος, που συντάχθηκε από ομάδα κρατικών μετεωρολογικών υπηρεσιών και πανεπιστημίων, υπολόγισε ότι περίπου 3,7 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα κάηκαν μεταξύ Μαρτίου 2024 και Φεβρουαρίου 2025 – μια περιοχή περίπου στο μέγεθος της Ινδίας και της Νορβηγίας μαζί.

Η έκταση αυτή είναι ελαφρώς μικρότερη από τον ετήσιο μέσο όρο των τελευταίων δύο δεκαετιών. Ωστόσο, οι πυρκαγιές παρήγαγαν υψηλότερες εκπομπές CO2 από ό,τι πριν, καθώς κάηκαν περισσότερα δάση πυκνής περιεκτικότητας σε άνθρακα.

Θανατηφόρα ζέστη

Οι ερευνητές εργάζονται πάνω σε τρόπους αξιολόγησης των κινδύνων για την υγεία και των θανάτων που σχετίζονται με τη ζέστη, καθώς οι υγειονομικές και μετεωρολογικές υπηρεσίες του ΟΗΕ εκτιμούν ότι περίπου το ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού ήδη αντιμετωπίζει δυσκολίες.

Επιστημονικοί οργανισμοί εκτιμούν ότι η παραγωγικότητα των εργαζομένων μειώνεται κατά 2-3% για κάθε βαθμό πάνω από τους 20°C, ενώ μια μελέτη, του περιοδικού Lancet τον Οκτώβριο εκτιμά σε άνω του 1 τρισ. δολαρίων τις παγκόσμιες απώλειες από αυτήν την απώλεια παραγωγικότητας μόνο για το περασμένο έτος.

Δεν υπάρχει συνεπής διεθνής ορισμός για τον θάνατο που σχετίζεται με τη ζέστη, αλλά οι τεχνολογικές εξελίξεις βοηθούν τους επιστήμονες να γεφυρώσουν τα κενά δεδομένων και να συγκρίνουν τις συνθήκες από τόπο σε τόπο.

Στην Ευρώπη, μια ερευνητική ομάδα στο Imperial College του Ηνωμένου Βασιλείου χρησιμοποίησε τις τάσεις θνησιμότητας για να εκτιμήσει ότι περισσότεροι από 24.400 θάνατοι αυτό το καλοκαίρι σχετίζονταν με την έκθεση στη ζέστη στο 30% περίπου του ευρωπαϊκού πληθυσμού.

Οι δαπάνες για το κλίμα

Η αμερικανική κυβέρνηση υπό τον πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος αρνείται την κλιματική αλλαγή, σκοπεύει να μειώσει τη χρηματοδότηση των οργανισμών που συλλέγουν και παρακολουθούν δεδομένα για το κλίμα, προκαλώντας βαθιά ανησυχία στην επιστημονική κοινότητα, αφού μέχρι σήμερα ήταν ο μεγαλύτερος χρηματοδότης.

Μπορεί να μην έχει ακόμη εγκριθεί από το Κογκρέσο, όμως για τον προϋπολογισμό του 2026 ο Τραμπ έχει προτείνει τη μείωση στο μισό των ετήσιων κονδυλίων για την NASA Earth Science και τη μείωση των δαπανών της Υπηρεσίας Ωκεανών και Ατμόσφαιρας (NOAA) κατά περισσότερο από το ένα τέταρτο. Παράλληλα, μεταξύ άλλων περικοπών, καταργεί και τον τομέα έρευνας για το κλίμα.

Ωστόσο, σε άλλα μέρη του κόσμου οι δημόσιες δαπάνες για τις επιστημονικές μελέτες σχετικά με το κλίμα αυξάνονται. Προϋπολογισμοί ρεκόρ για την επιστημονική έρευνα εγκρίνονται στην Κίνα, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ιαπωνία και την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία τον περασμένο μήνα μάλιστα άνοιξε για το κοινό την παρακολούθηση των μετεωρολογικών δεδομένων σε πραγματικό χρόνο.

Πηγή: Reuters