Η απόφαση του Ιράν να απειλήσει με κλείσιμο των Στενών του Ορμούζ, της πιο κρίσιμης θαλάσσιας αρτηρίας για το παγκόσμιο εμπόριο πετρελαίου και φυσικού αερίου, έχει ήδη προκαλέσει έντονη ανησυχία στις διεθνείς αγορές ενέργειας. Η στρατηγική σημασία του περάσματος είναι τέτοια, που οποιαδήποτε διακοπή στη ροή του “μαύρου χρυσού” θα μπορούσε να πυροδοτήσει ένα ντόμινο επιπτώσεων, από τις διεθνείς τιμές μέχρι τη βιομηχανική παραγωγή και τη γεωπολιτική ισορροπία στον Περσικό Κόλπο.
Γιατί τα Στενά του Ορμούζ είναι ζωτικής σημασίας
Τα Στενά του Ορμούζ είναι μια στενή θαλάσσια δίοδος πλάτους μόλις 33 χιλιομέτρων, που συνδέει τον Περσικό Κόλπο με τον Κόλπο του Ομάν και κατ’ επέκταση με τον Ινδικό Ωκεανό. Μέσα από αυτή τη δίοδο διέρχεται περίπου το 20% της παγκόσμιας θαλάσσιας μεταφοράς πετρελαίου, ήτοι περίπου 17 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως.
Επιπλέον, τα Στενά του Ορμούζ είναι κομβικά και για το υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG), καθώς από εκεί εξάγονται τεράστιες ποσότητες κυρίως από το Κατάρ — τη δεύτερη μεγαλύτερη εξαγωγική δύναμη LNG στον κόσμο. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (IEA), περίπου 25-30% του παγκόσμιου εμπορίου LNG διέρχεται από τα Στενά.
Ποιες χώρες εξαρτώνται περισσότερο
Η στρατηγική σημασία του περάσματος δεν περιορίζεται στο Ιράν. Πετρέλαιο και LNG εξάγουν από τον Περσικό Κόλπο οι:
- Σαουδική Αραβία
- Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα
- Ιράκ
- Κουβέιτ
- Κατάρ
Αυτές οι χώρες συνολικά εξάγουν πάνω από 21 εκατ. βαρέλια πετρελαίου ημερησίως, και μεγάλο μέρος αυτών των εξαγωγών βασίζεται στην ομαλή λειτουργία των Στενών του Ορμούζ.
Η Ασία αποτελεί τον μεγαλύτερο αποδέκτη των φορτίων αυτών, με την Κίνα, την Ιαπωνία, τη Νότια Κορέα και την Ινδία να εισάγουν τεράστιες ποσότητες από την περιοχή. Ενδεχόμενος αποκλεισμός θα δημιουργούσε πρόβλημα ενεργειακής ασφάλειας για τις ταχύτατα αναπτυσσόμενες οικονομίες της Ανατολής.
Η αγορά πετρελαίου σε καθεστώς νευρικότητας
Με την αναθέρμανση της έντασης στην περιοχή, οι διεθνείς αγορές πετρελαίου έχουν ήδη καταγράψει έντονες διακυμάνσεις. Η τιμή του Brent ξεπέρασε χθες τα 77 δολάρια/βαρέλι, ενώ σε περίπτωση επιβεβαίωσης αποκλεισμού, οι αναλυτές εκτιμούν πως η τιμή θα μπορούσε να σκαρφαλώσει ακόμα και στα 110-120 δολάρια/βαρέλι σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα.
Αντίστοιχα, στο LNG, η ασιατική τιμή αναφοράς JKM κινείται ανοδικά, ενώ τα ευρωπαϊκά συμβόλαια TTF στο Άμστερνταμ, που είχαν υποχωρήσει κάτω από τα 30 ευρώ/MWh, άρχισαν να ενισχύονται, φοβούμενα πιθανές ανατροπές στον εφοδιασμό.
Σημαντικό στοιχείο είναι ότι οι παγκόσμιες αγορές δεν έχουν εναλλακτικές διόδους αντίστοιχου βεληνεκούς. Οι εναλλακτικές αγωγών ή εξαγωγών μέσω της Ερυθράς Θάλασσας και της διώρυγας του Σουέζ είναι περιορισμένης χωρητικότητας και γεωπολιτικά εύθραυστες.
Η “βραδυφλεγής βόμβα” στην ενεργειακή ασφάλεια
Η κατάσταση αυτή αναδεικνύει την εύθραυστη ισορροπία πάνω στην οποία λειτουργεί το παγκόσμιο ενεργειακό σύστημα. Οι χώρες που εξαρτώνται από εισαγωγές – όπως η Ελλάδα – θα κληθούν να απορροφήσουν ενδεχόμενες αυξήσεις στα τιμολόγια καυσίμων, θέρμανσης και ηλεκτρικής ενέργειας, ειδικά σε μια περίοδο όπου η ζήτηση ενισχύεται λόγω θερινής κατανάλωσης και γεωπολιτικής αβεβαιότητας.
Οι εταιρείες εμπορίας καυσίμων και τα διυλιστήρια έχουν ήδη τεθεί σε αυξημένη επιφυλακή, ενώ τα κρατικά αποθέματα ενέργειας ενδέχεται να ενεργοποιηθούν από τους Διεθνείς Στρατηγικούς Σχηματισμούς (Strategic Petroleum Reserves).
Τι προβλέπουν οι αναλυτές
Goldman Sachs: εκτιμά πως το κλείσιμο των Στενών του Ορμούζ θα μπορούσε να προκαλέσει “άμεσο σοκ” στις τιμές πετρελαίου άνω των 25 δολαρίων/βαρέλι.
Citigroup: κάνει λόγο για “καταστροφική επίπτωση στις ισορροπίες LNG σε Ευρώπη και Ασία”, ειδικά εάν επηρεαστεί ο εφοδιασμός από Κατάρ.
IEA: προειδοποιεί ότι τα αποθέματα ασφαλείας δεν επαρκούν για παρατεταμένο αποκλεισμό πέραν των 60 ημερών.
Σε κάθε περίπτωση τα Στενά του Ορμούζ παραμένουν η πιο κρίσιμη ενεργειακή δίοδος στην εποχή της ενεργειακής παγκοσμιοποίησης. Οποιαδήποτε απειλή στον διάδρομο αυτό δεν αφορά μόνο τις χώρες της Μέσης Ανατολής, αλλά όλο τον πλανήτη. Αν το Ιράν επιλέξει την οδό της κλιμάκωσης, οι επιπτώσεις δεν θα περιοριστούν στις διεθνείς τιμές — θα δοκιμάσουν την ίδια την ανθεκτικότητα του ενεργειακού συστήματος.
πηγή capital
