Για πρώτη φορά στην ιστορία, η Τουρκία ξεπέρασε τη Γερμανία ως η μεγαλύτερη πηγή εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO₂) από την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με ορυκτά καύσιμα, σηματοδοτώντας μια σημαντική μετατόπιση των κυριότερων ρυπογόνων κέντρων της Ευρώπης. Η μεταβολή αυτή αντικατοπτρίζει μια ευρύτερη τάση μετακίνησης των ενεργοβόρων βιομηχανιών από τις παραδοσιακές βιομηχανικές ζώνες της Ευρώπης σε χώρες με χαλαρότερα περιβαλλοντικά πρότυπα και αναπτυσσόμενες ενεργειακές υποδομές.
Η Αύξηση των Εκπομπών της Τουρκίας
Σύμφωνα με στοιχεία του ανεξάρτητου ενεργειακού think tank Ember, η Τουρκία εξέπεμψε 154,5 εκατομμύρια τόνους CO₂ από την παραγωγή ενέργειας το 2024, ξεπερνώντας οριακά τη Γερμανία, η οποία εξέπεμψε 154,4 εκατομμύρια τόνους CO₂.
Ο βασικός λόγος πίσω από αυτή την άνοδο είναι η εξάρτηση της Τουρκίας από τον άνθρακα για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Το 35% της ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας προήλθε από εργοστάσια λιγνίτη και άνθρακα το 2024, ποσοστό που είναι το δεύτερο υψηλότερο στην Ευρώπη μετά την Πολωνία. Μάλιστα, η Τουρκία σημείωσε τρίτη συνεχόμενη χρονιά αύξησης της χρήσης άνθρακα, σε αντίθεση με τη Γερμανία, την Ιταλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, όπου η χρήση ορυκτών καυσίμων μειώνεται σταδιακά.
Το αποτέλεσμα αυτής της τάσης ήταν ότι η Τουρκία ήταν η μόνη μεγάλη οικονομία της Ευρώπης που παρουσίασε αύξηση των εκπομπών από ορυκτά καύσιμα το 2024, με άνοδο 7,5% σε σύγκριση με το 2023.
Η Μετατόπιση της Βιομηχανικής Παραγωγής
Η αύξηση των εκπομπών της Τουρκίας δεν περιορίζεται μόνο στον τομέα της ενέργειας. Η χώρα έχει καταγράψει σημαντική ανάπτυξη σε ενεργοβόρους βιομηχανικούς τομείς, όπως η παραγωγή χάλυβα και χημικών, σε μια περίοδο όπου η Γερμανία έχει μειώσει σημαντικά την παραγωγή της λόγω υψηλού κόστους ενέργειας και ελλείψεων φυσικού αερίου.
Αυτή η διαφορά στην ανταγωνιστικότητα των δύο οικονομιών ενισχύεται από το γεγονός ότι το μέσο κόστος ηλεκτρικής ενέργειας στην Τουρκία ήταν τέσσερις φορές χαμηλότερο από ό,τι στη Γερμανία το πρώτο εξάμηνο του 2024, σύμφωνα με την Eurostat. Παράλληλα, η Τουρκία εμφάνισε μέσο ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 5,3% από το 2020, έναντι μόλις 1% της Γερμανίας, σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (IMF).
Το Περιβαλλοντικό Κόστος και το Μέλλον
Η εξάρτηση της Τουρκίας από τον άνθρακα είναι πιθανό να συνεχιστεί, καθώς η χώρα βασίζεται στη φθηνή ενέργεια για να διατηρήσει την ανταγωνιστικότητά της. Ωστόσο, αυτό έχει βαρύ περιβαλλοντικό αντίκτυπο, καθώς οι εκπομπές CO₂ αυξάνονται αντί να μειώνονται, αντίθετα με τις δεσμεύσεις της Ευρώπης για πράσινη μετάβαση.
Την ίδια στιγμή, η ρύπανση δεν περιορίζεται μόνο στον αέρα αλλά και στις θάλασσες της Τουρκίας αλλά και στην Μεσόγειο. Πρόσφατες επιστημονικές έρευνες αποκάλυψαν ανησυχητικά επίπεδα απορριμμάτων στο Calypso Deep, το βαθύτερο σημείο της Μεσογείου, στα 5.112 μέτρα βάθος, όπου καταγράφηκε δεύτερη υψηλότερη συγκέντρωση απορριμμάτων παγκοσμίως.
Η ανακάλυψη αυτή υπογραμμίζει τη βαθιά επίδραση της ανθρώπινης δραστηριότητας ακόμα και στις πιο απομακρυσμένες οικολογικές ζώνες. Το μέλλον της βιομηχανικής ανάπτυξης στην Ευρώπη και η περιβαλλοντική της πολιτική θα πρέπει να ισορροπήσουν μεταξύ της οικονομικής βιωσιμότητας και της προστασίας του πλανήτη.
Αύξηση των Απορριμμάτων στην ΕΕ: Νέα Δεδομένα για το 2023
Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία της Eurostat, η ποσότητα αστικών απορριμμάτων που παράγεται ανά άτομο στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) το 2023 ανήλθε στα 511 κιλά, παρουσιάζοντας αύξηση 32 κιλών σε σύγκριση με το 2013. Ωστόσο, σε σχέση με το 2022, υπήρξε μια μικρή μείωση κατά 4 κιλά.
Οι Πρωταθλητές και οι Ουραγοί της Διαχείρισης Απορριμμάτων
Η Αυστρία κατέχει την πρωτιά στην παραγωγή απορριμμάτων με 803 κιλά ανά άτομο (2022), ακολουθούμενη από τη Δανία (802 κιλά) και το Λουξεμβούργο (712 κιλά). Αντίθετα, οι χώρες με τη χαμηλότερη παραγωγή απορριμμάτων είναι η Ρουμανία (303 κιλά), η Πολωνία (367 κιλά) και η Εσθονία (373 κιλά). Η παραγωγή αστικών απορριμμάτων στην Ελλάδα είναι χαμηλότερη από τον μέσο όρο της ΕΕ.
Ανακύκλωση και Διαχείριση Απορριμμάτων
Το 48% των απορριμμάτων (246 κιλά ανά άτομο) ανακυκλώθηκε το 2023. Παράλληλα, το 25,2% (129 κιλά) οδηγήθηκε σε αποτέφρωση, ενώ το 22,5% (115 κιλά) κατέληξε σε χώρους υγειονομικής ταφής.
Η αυξανόμενη τάση παραγωγής απορριμμάτων καθιστά επιτακτική την ανάγκη για ενίσχυση της κυκλικής οικονομίας και τη βελτίωση των πρακτικών ανακύκλωσης.
