Τα επικίνδυνα challenges στο Tik Tok που φλερτάρουν με τον θάνατο

Από την εσκεμμένη ασφυξία, τους αυτοτραυματισμούς, τα εγκαύματα από φωτιές στο σώμα και τα πειράματα με φάρμακα και απορρυπαντικά, έως και τις δοκιμασίες ισορροπίας και κατανάλωσης υπερβολικών ποσοτήτων φαγητού ή αλκοόλ, όλο και περισσότερα challenges (προκλήσεις) κυκλοφορούν στις διαδικτυακές πλατφόρμες, όπως το TikTok, και ενθαρρύνουν τους νέους σε ακραίες συμπεριφορές που απειλούν την ψυχική και σωματική τους υγεία. Η επικίνδυνη αυτή «μόδα», που αναζητά απεγνωσμένα… αδρεναλίνη, εμφανίστηκε το 2016 όταν έγινε viral η «μπλε φάλαινα», -ένα «παιχνίδι» στα social media με στόχο την αυτοκτονία- και πλέον εξαπλώνεται ταχύτατα στον κόσμο των εβήφων αλλά και στα άτομα που βρίσκονται στη μετεφηβική ηλικία. Και αυτό είναι που προβληματίζει έντονα τους ειδικούς, οι οποίοι πίσω από τη νεανική επιθυμία για περισσότερα views, likes και emojis διακρίνουν μια βαθύτερη ανάγκη για κοινωνική αποδοχή, επιβεβαίωση αλλά και, σε πολλές περιπτώσεις, έλλειψη αυτοεκτίμησης.

Τα τελευταία έξι χρόνια στη χώρα μας έχουν καταγραφεί σοβαροί τραυματισμοί μαθητών που προσπάθησαν να «πετάξουν» σαν τον… Superman ή να κρεμαστούν σε λεωφορεία αλλά και ένας θάνατος που συνδέθηκε με ένα επικίνδυνο challenge. Αρκετά δημοφιλές είναι το νέο trend που έχει να κάνει με την κατανάλωση αμάσητου φαγητού και συζητήθηκε έντονα μετά το περιστατικό με τον 22χρονο που δυστυχώς έχασε τη ζωή του, χωρίς όμως να επιβεβαιώνεται ότι σχετίζεται με το συγκεκριμένο «παιχνίδι». Το γεγονός, ωστόσο, ότι σε challenges συμμετέχουν πλέον και νέοι που έχουν ξεπεράσει το όριο της εφηβείας ανησυχεί και χρήζει ανάλυσης.

Το φαινόμενο «δεν είναι μεμονωμένο, αλλά μας δείχνει ότι επηρεάζει και τα παιδιά και στη μετεφηβική ηλικία, που είναι μέχρι και τα 25 χρόνια, που ολοκληρώνεται και η ανάπτυξη του εγκεφάλου και μάλιστα το συγκεκριμένο σημείο που ελέγχει τις παρορμήσεις και αναπτύσσει τη κριτική σκέψη. Ακόμη και ένας 22χρονος μπορεί να εκτραπεί, να ξεφύγει», εξηγεί στον «Τύπο της Κυριακής» η ψυχολόγος -παιδοψυχολόγος Αλεξάνδρα Καππάτου.

«Η συμμετοχή νέων σε συμπεριφορές υψηλού ρίσκου οφείλονται στην ανάγκη τους να νιώσουν δημοσιότητα, κυρίως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης», επισημαίνει. Και προσθέτει πως «δεν είναι η μόνη συμπεριφορά, είναι και πολλές άλλες που διακρίνουμε στους νέους οι οποίοι βρίσκονται τυπικά στην ενηλικίωση, αλλά επί της ουσίας αναζητούν συμπεριφορές έντονου ρίσκου και αδρεναλίνης. Το βλέπουμε και σε άλλα πράγματα, στις κόντρες που μπορεί να κάνουν και τις οποίες βιντεοσκοπούνε, στην επικίνδυνη οδήγηση κάτω από τη χρήση αλκοόλ ή σε επικίνδυνη σεξουαλική συμπεριφορά. Οι λόγοι είναι πολλοί, μπορεί να υπάρχει μια εγκεφαλική ανωριμότητα. Να έχουν ανάγκη από άμεση επικύρωση και κοινωνική αποδοχή από τους συνομηλίκους τους. Χρησιμοποιούν την πρόκληση ως μέσο ενίσχυσης της ταυτότητάς τους και ανάπτυξης της αυτοεκτίμησής τους η οποία μπορεί να είναι χαμηλή».

Μάλιστα, όπως σημειώνει, ένα παιδί που ασχολείται με τέτοιου είδους ριψοκίνδυνες δοκιμασίες «δείχνει ότι δεν έχει ισχυρό εσωτερικό αποτύπωμα της προσωπικής του αξίας. Η συμμετοχή του είναι ένα challenge για την αξία του, θα λέγαμε πως του προσφέρει ένα ”ντοπάρισμα” στην αυτοπεποίθησή του. Δεν καταλαβαίνει, όμως, ότι αυτό είναι κάτι το προσωρινό. Τα παιδιά σε αυτή τη φάση ζωής ψάχνουν να βρουν το αποτύπωμά τους, ποιος είναι ο ρόλος τους. Είναι μια προσπάθειά τους, πολλές φορές επικίνδυνη και απεγνωσμένη, να ξεχωρίσουν από το σύνολο, να αποκτήσουν μία ταυτότητα».

Ενδεχομένως, προσθέτει η ίδια, η συμμετοχή σε τέτοιου είδους προκλήσεις να είναι και σύμπτωμα προβλημάτων ψυχικής υγείας.

«Για παράδειγμα κατάθλιψης, άγχους και κάποιας συναισθηματικής δυσλειτουργίας. Η απεγνωσμένη αναζήτηση της αδρεναλίνης μπορεί να χρησιμοποιείται σαν ένας μηχανισμός καταπράυνσης του εσωτερικού πόνου που μπορεί να αισθάνονται, της ανίας, της μοναξιάς».

Πολυεπίπεδη προσέγγιση

«Σε κάθε περίπτωση, το “κλειδί” για την καταπόλεμηση του φαινομένου δεν είναι η απαγόρευση των social media στα παιδιά», τονίζει η γνωστή παιδοψυχολόγος. Από την πολυετή εμπειρία της θεωρεί ότι η λύση στο πρόβλημα είναι η ψηφιακή διαπαιδαγώγηση και η επιβολή ορίων, ανάλογα βεβαίως με την ηλικία. «Πρέπει να ορίσουμε ζώνες ελεύθερες, η απαγόρευση δεν βοηθάει, αντίθετα βοηθάει η ενημέρωση του παιδιού, αφού βεβαίως προηγηθεί και η πληροφόρηση των γονέων. Απαιτείται μια πολυεπίπεδη προσέγγιση από την οικογένεια, την Πολιτεία, το σχολείο και των ίδιων των διαδικτυακών πλατφορμών».

Στο πλαίσιο αυτό, στέκεται στην ανάγκη «οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης να αναλάβουν την ευθύνη, αφαιρώντας άμεσα περιεχόμενα που προωθούν επικίνδυνα challenges, να παρουσιάζονται μικρά μηνύματα που να αφορούν ζητήματα ψυχικής υγείας.

ΣΧΟΛΕΙΟ: ΨΗΦΙΑΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ

Βασικός είναι ο ρόλος του σχολείου, σύμφωνα με την κ. Καππάτου, γιατί εκεί μπορούν να γίνουν πολλά πράγματα τα οποία θα βοηθήσουν, από την ψηφιακή ενημέρωση των παιδιών μέχρι και την εκπαίδευσή τους σε διάφορες δεξιότητες για την ανάπτυξη της κριτικής τους σκέψης.

ΓΟΝΕΙΣ: ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗΣ

Οσον αφορά στους γονείς, «που είναι και μοντέλα μίμησης πρέπει να δημιουργήσουν σχέσεις εμπιστοσύνης με τα παιδιά, να συζητάνε για οτιδήποτε υπάρχει, να σέβονται τις ανάγκες των παιδιών και να αποφεύγουν την άμεση άρνηση και την επικριτική συμπεριφορά», λέει η κ. Καππάτου.

ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ ΠΟΥ ΦΕΡΟΝΤΑΙ ΝΑ ΣΥΝΔΕΟΝΤΑΙ 

Απρίλιος 2025

13χρονος στην Πάτρα τραυματίζεται, στο προαύλιο του σχολείου του, σοβαρά στο κεφάλι στην προσπάθειά του να πετάξει σαν τον «Superman». 

Δεκέμβριος 2024

13χρονος στη Ρόδο νοσηλεύεται στην εντατική με κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις μετά από ένα «Superman Challenge».

Δεκέμβριος 2024

12χρονος, στην Αμαλιάδα, μεταφέρθηκε αναίσθητος στο νοσοκομείο, μετά από κατανάλωση μεγάλης ποσότητας τσίπουρου, στο πλαίσιο του «drinkchallenge».

Οκτώβριος 2022

Μαθήτρια Γυμνασίου στη Θεσσαλονίκη λιποθύμησε μετά  το παιχνίδι ασφυξίας (blackout) στο TikTok που συμμετείχε με τους συμμαθητές της.

Μάιος 2022

Τραγικό τέλος στη ζωή του έβαλε ένας 13χρονος στα Πατήσια. Φέρεται να συμμετείχε στο «Blackout Challenge», ένα φονικό παιχνίδι της πλατφόρμας TikTok.

Μάιος 2017

Θύμα της «Μπλε φάλαινας» έπεσε μια 15χρονη από την Κατερίνη, η οποία χάραξε με ξυράφι τα πόδια της και στη συνέχεια κατανάλωσε υπνωτικά χάπια.