Την προσοχή του διεθνούς Τύπου έχει τραβήξει η Μονεμβασιά, με το ενδεχόμενο κατασκευής ενός τελεφερίκ που θα συνδέει την Κάτω Πόλη με τον μεσαιωνικό οικισμό.
Το Κάστρο της Μονεμβασιάς είναι χτισμένο σε έναν ογκώδη ασβεστολιθικό βράχο με απόκρημνες πλαγιές, που εξέχει από την νοτιοανατολική ακτή της Πελοποννήσου.
Ο βράχος συνδέεται με την ηπειρωτική χώρα με έναν ισθμό και μια γέφυρα. Αυτή η μοναδική διαμόρφωση σχηματίζει ένα διπλό λιμάνι που στήριξε την ευημερία της Μονεμβασιάς από την μεσαιωνική έως την σύγχρονη περίοδο.
Σε εκτενές ρεπορτάζ , οι New York Times αναφέρονται στον διχασμό που έχει προκαλέσει στην τοπική κοινωνία αλλά και ευρύτερα, το σχέδιο κατασκευής τελεφερίκ στην Καστροπολιτεία.
Το έργο, το οποίο προωθείται από το υπουργείο Πολιτισμού και τον δήμο Μονεμβασιάς, προβλέπει την σύνδεση του χώρου έξω από την κεντρική πύλη της Κάτω Πόλης με την Άνω Πόλη, με εναέριο αναβατόριο (τελεφερίκ) που θα επιτρέψει την πρόσβαση σε όσους δυσκολεύονται να φθάσουν στην κορυφή του βράχου.
Ο κ. Κώστας Πασχαλίδης, πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, δήλωσε πως αισθάνεται ότι ο κύριος στόχος του έργου είναι να εξυπηρετήσει τον μαζικό τουρισμό και όχι να διευκολύνει τα άτομα με περιορισμένη κινητικότητα να φτάσουν στην κορυφή.
Ακόμη σημείωσε πως δεν υπάρχει πρόσβαση για αναπηρικά αμαξίδια σε μεγάλο μέρος της Κάτω Πόλης και πως η προτεραιότητα θα έπρεπε να δοθεί στην διευθέτηση αυτού του προβλήματος.
Το τελεφερίκ, όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, είναι «ένα φαραωνικό πράγμα που ταιριάζει περισσότερο σε λούνα παρκ».
Ακόμη, πολλοί ντόπιοι επεσήμαναν, ότι παραμένουν ανεπίλυτα πιο σοβαρά προβλήματα, όπως η κακή ποιότητα του νερού και το ανεπαρκές σύστημα αποχέτευσης της πόλης.
Η Libération, αναφέρθηκε επίσης στο θέμα της Μονεμβασιάς: “Η ηρεμία της υπέροχης μεσαιωνικής πόλης που περιβάλλεται από τείχη διαταράσσεται αυτή την στιγμή από ένα έργο: την κατασκευή ενός τελεφερίκ που θα φτάσει στην κορυφή του βράχου, η οποία επί του παρόντος είναι προσβάσιμη μόνο από ένα απότομο μονοπάτι. Για τους ντόπιους αυτό είναι αιρετικό!”
Ο κ. Σταύρος Χριστάκος, αντιδήμαρχος και υπεύθυνος του έργου, δήλωσε στην γαλλική εφημερίδα ότι το παρόν εγχείρημα προορίζεται για την κάλυψη των αναγκών των κατοίκων και των επισκεπτών, καθώς περισσότερο από το 50% αυτών δυσκολεύεται να έχει πρόσβαση στο κάστρο.
Ο ΟΦΥΠΕΚΑ (Οργανισμός Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής) έχει εκφράσει σοβαρές επιφυλάξεις για το τελεφερίκ στην Μονεμβασιά. Χαρακτηριστικά σημεία από την γνωμοδότηση αναφέρουν:
«Η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων βασίστηκε κυρίως σε βιβλιογραφικά δεδομένα, τα αποτελέσματα των εργασιών του πεδίου είναι ανακριβή και μη ρεαλιστικά, απουσιάζουν οι περιγραφές των μεθοδολογιών βάσει διεθνών προδιαγραφών και η αξιολόγηση των επιπτώσεων είναι πρόχειρη και βασισμένη σε θεωρητικά (βιβλιογραφία) και όχι πρακτικά (εργασίες πεδίου) αποτελέσματα».
Στις 18 Μαρτίου 2025, το δίκτυο Europa Nostra (πανευρωπαϊκός οργανισμός για την διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς), ανακοίνωσε την λίστα των επτά πιο απειλούμενων μνημείων στην Ευρώπη, μεταξύ των οποίων βρίσκεται και το Κάστρο της Μονεμβασιάς.
Σύμφωνα με την Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ), που πρότεινε το Κάστρο για την λίστα, το τελεφερίκ «συνιστά απειλή υποτίμησης της περιβαλλοντικής και πολιτιστικής αξίας του συνολικού χώρου, υποβάθμισης της εμπειρίας των επισκεπτών και διάρρηξης της ενότητας του τοπίου».
Αντ’ αυτού προτείνει άλλες, πιο ήπιες λύσεις, όπως έναν ανελκυστήρα επιβατών, που θα προωθούσε την επιθυμητή βελτίωση της προσβασιμότητας της Άνω Πόλης.
Όπως αναφέρεται, η διαθέσιμη «Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων» στερείται σαφήνειας και λεπτομέρειας σχετικά με τις επιπτώσεις του έργου στην πανίδα και την χλωρίδα, στην ηχορύπανση και την κυκλοφοριακή συμφόρηση. Συνολικά, το έργο φαίνεται να εμπνέεται περισσότερο από κερδοσκοπικά ενδιαφέροντα παρά από ζητήματα προσβασιμότητας, παρότι εντάσσεται σε πρόγραμμα που αφορά την προσβασιμότητα του χώρου από άτομα με αναπηρία.
Σημειώνεται επίσης ότι, η μέχρι σήμερα εμπειρία έχει δείξει πως σύγχρονες κατασκευές και τεχνικά έργα αυτού του είδους και μεγέθους, εκτιθέμενα στις περιβαλλοντικές συνθήκες (π.χ. ισχυρούς ανέμους), τίθενται συχνά εκτός λειτουργίας και το έντονο αποτύπωμά τους στα μνημεία δεν ισοσταθμίζεται με την χρήση τους.
Η απειλή που συνιστά το έργο του τελεφερίκ έχει εγείρει σοβαρές ανησυχίες και έχει προσελκύσει δημόσιες δηλώσεις και δελτία τύπου από μια σειρά φορέων, όπως το ICOMOS (Διεθνές Συμβούλιο Μνημείων και Τοποθεσιών), ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων και η Monumenta (αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία για την προστασία της φυσικής και αρχιτεκτονικής κληρονομιάς Ελλάδας και Κύπρου).
Εναντίον του έργου εκκρεμούν δύο προσφυγές στο Συμβούλιο της Επικρατείας: μία κατά των υπουργικών αποφάσεων για την χωροθέτησή του και μία κατά της Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων που ενέκρινε την σχετική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων.
Ο Σύλλογος Φίλων Μονεμβασιάς έχει καταθέσει αίτηση αναστολής και δύο αιτήσεις ακύρωσης του σχεδιασμένου έργου. Οι δικαστικές αρχές του ΣτΕ ανέβαλαν για τον Σεπτέμβριο τις αιτήσεις ακύρωσης προκειμένου να δώσουν προτεραιότητα στην αίτηση αναστολής.
Ο κ. Αντώνης Κοτσώνας, αναπληρωτής καθηγητής Ιστορίας και Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης τοποθετήθηκε σχετικά: «Το έργο θα μπορούσε να υπονομεύσει καθοριστικά οποιαδήποτε μελλοντική προσπάθεια ανάδειξης της καστροπολιτείας της Μονεμβασιάς σε Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, μια αναγνώριση που φέρνει τεράστια διεθνή προβολή και οφέλη τόσο πολιτισμικά όσο και οικονομικά».
Και όλα αυτά την ίδια στιγμή, που το αναβατόριο στον σημαντικότερο αρχαιολογικό χώρο της Ελλάδος, στην Ακρόπολη, δεν λειτουργεί λόγω τεχνικής βλάβης!
