Έχοντας, ιστορικά αλλά και βιωματικά, την εμπειρία αυταρχικών παρεκκλίσεων, αλλά και ανοιχτών-δικτατορικών εκτροπών, είναι φυσικό να έχουμε-όλοι ή οι περισσότεροι-αυξημένη ευαισθησία, για ό,τι προσδιορίζεται ως δικαίωμα, ατομικό ή συλλογικό.
Ειδικά, κατά τα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης, με νωπές τις πληγές από τη χούντα των συνταγματαρχών, τα Ανθρώπινα Δικαιώματα είχαν αναχθεί σε κοινό τόπο αναφοράς, των δυνάμεων του «δημοκρατικού τόξου», σ` ένα είδος «ιερής αγελάδας», που δεν επιδεχόταν την παραμικρή επιφύλαξη. Στην πορεία έγινε αντιληπτό, ότι η έννοια είναι πολύ πιο σύνθετη, υποκείμενη σε εξαιρέσεις και κατηγοριοποιήσεις. Επί παραδείγματι, είναι άλλης τάξεως τα συλλογικά-κοινωνικά δικαιώματα, που αφορούν το σύνολο των κατοίκων μιας χώρας, ανεξάρτητα από όποια άλλα προσδιοριστικά στοιχεία (ιθαγένεια, θρήσκευμα κ.λ.π.) και εντελώς διαφορετικά τα λεγόμενα αστικά δικαιώματα, όπως το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι, που ασκούνται μόνο από όσους διαθέτουν εξ αίματος ή αποκτούν κάτω από πολύ συγκεκριμένες προϋποθέσεις, την υπηκοότητα του υπόψη κράτους. Την κρισιμότητα αυτής της διαφοροποίησης, είχε αναδείξει ο αείμνηστος φιλόσοφος και διανοητής Παναγιώτης Κονδύλης, που, βέβαια, δεν … ήταν Χρυσαυγίτης. Ακόμη και αστικά δικαιώματα, με κατ` αρχήν καθολική εφαρμογή, όπως η δυνατότητα δικαιοπραξιών (στο πλαίσιο, επί παραδείγματι, του Ενοχικού Δικαίου), προβλέπονται και επιβάλλονται εξαιρέσεις, που δε σχετίζονται μόνο με ηλικιακά κριτήρια (ενηλικότητα), αλλά και με ζητήματα ευρύτερου δημόσιου ή εθνικού συμφέροντος. Τέτοιο παράδειγμα αποτελεί η θέσπιση-στο παρελθόν- πλήρους απαγόρευσης αγοραπωλησιών σε ακριτικές περιοχές, από αλλοδαπούς και προηγούμενης έγκρισης από αρμόδιες αρχές, για τους ημεδαπούς.
Αλλά και στην καθημερινή εφαρμογή, διαπιστώνουμε ότι η άσκηση των δικαιωμάτων, ενέχει πάντα τον κίνδυνο της κατάχρησης ή της προσβολής δικαιωμάτων άλλων. Η άσκηση του, Συνταγματικά κατοχυρωμένου, δικαιώματος συνάθροισης, επί παραδείγματι, θίγει αντίστοιχα θεμελιώδη δικαιώματα ελεύθερης μετακίνησης ή και ανάπτυξης εμπορικών συναλλαγών, εγείροντας μια μακρόχρονη συζήτηση-χωρίς πρακτικό αποτέλεσμα μέχρι στιγμής-για το ακριβές πεδίο οριοθέτησης, στην άσκηση του δικαιώματος, αλλά και της αναγκαίας ισορροπίας, μεταξύ δικαιωμάτων και υποχρεώσεων. Σ` ένα άλλο επίπεδο, παρατηρούμε την κατάχρηση δικαιώματος, που οδηγεί ακόμη και στη μετάλλαξη του. Κραυγαλέο παράδειγμα, ως προς αυτό, είναι ο θεσμός του Πανεπιστημιακού ασύλου που, από πεδίο υπεράσπισης της ελεύθερης διακίνησης ιδεών, έχει εξαλλαχθεί σε «καταφύγιο» κάθε είδους παραβατικής συμπεριφοράς ή και απροκάλυπτης βίας. Τα ανωτέρω, όπως ενδεικτικά απαριθμήθηκαν, καταδεικνύουν την ανάγκη μιας αδογμάτιστης και απροκατάληπτης επανεξέτασης…
