Μελέτη: Ο καφές μπορεί να μειώνει την αποτελεσματικότητα ορισμένων αντιβιοτικών

Ένα φλιτζάνι καφέ την ημέρα μπορεί να μειώσει την αποτελεσματικότητα ορισμένων αντιβιοτικών, σύμφωνα με νέα μελέτη που ανέλυσε την αντίδραση του βακτηρίου Escherichiacoli (E. coli) στην καφεΐνη. Μια διεθνής ομάδα ερευνητών μελέτησε πώς αντιδρά το βακτήριο Escherichia coli σε 94 διαφορετικές χημικές ουσίες, επικεντρώνοντας στις αλλαγές που προκαλούνται στους μηχανισμούς ελέγχου της εισόδου και εξόδου ουσιών από τα κύτταρα των βακτηρίων.

Διαπιστώθηκε πως περίπου το 1/3 των ουσιών επηρέασε τη γονιδιακή δραστηριότητα που σχετίζεται με αυτήν τη διαδικασία. Ωστόσο, η καφεΐνη ξεχώρισε καθώς οδήγησε σε μειωμένη απορρόφηση ορισμένων αντιβιοτικών, όπως η σιπροφλοξασίνη.

«Τα δεδομένα μας δείχνουν ότι αρκετές ουσίες μπορούν να επηρεάσουν με διακριτικό αλλά συστηματικό τρόπο τη ρύθμιση των γονιδίων στα βακτήρια», εξηγεί ο μικροβιολόγος Κριστόφ Μπίνσφελντ από το Πανεπιστήμιο του Βίρτσμπουργκ στη Γερμανία.

Αυτή η μελέτη εντάσσεται στην ευρύτερη έρευνα της χαμηλού επιπέδου αντοχής στα αντιβιοτικά. Δεν πρόκειται για την μικροβιακή αντοχή όπου τα βακτήρια προσαρμόζονται για να αντιστέκονται άμεσα σε στοχευμένες θεραπείες, αλλά για πιο ανεπαίσθητες επιδράσεις που προκαλούνται από αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας των γονιδίων και στον τρόπο με τον οποίο αυτά τα μικρόβια αντιδρούν στο περιβάλλον τους.

Είναι ήδη γνωστό ότι βακτήρια όπως το E. coli χρησιμοποιούν αυτούς τους μηχανισμούς προσαρμογής για να αυξήσουν τις πιθανότητες επιβίωσής τους. Ωστόσο, οι ακριβείς βιολογικοί μηχανισμοί που ενεργοποιούνται παραμένουν σε μεγάλο βαθμό άγνωστοι — και είναι κρίσιμο να αποκαλυφθούν, ώστε να αναπτυχθούν πιο αποτελεσματικές θεραπείες.

Η ανάλυση έδειξε ότι μια συγκεκριμένη πρωτεΐνη, η Rob, παίζει μεγαλύτερο ρόλο από ό,τι πιστευόταν έως τώρα στον έλεγχο της διακίνησης ουσιών στο εσωτερικό των κυττάρων. Η συγκεκριμένη πρωτεΐνη εντοπίστηκε περίπου στο 1/3 όλων των παρατηρούμενων αλλαγών, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που προκλήθηκαν από την καφεΐνη.

«Η καφεΐνη ενεργοποιεί μια αλυσίδα γεγονότων που ξεκινά από τον ρυθμιστή γονιδίων Rob και καταλήγει στην αλλαγή αρκετών πρωτεϊνών μεταφοράς στο E. coli, γεγονός που οδηγεί σε μειωμένη απορρόφηση αντιβιοτικών όπως η σιπροφλοξασίνη», εξηγεί η βιολογική μηχανικός Άνα Ρίτα Μπροτσάντο από το Πανεπιστήμιο του Τίμπινγκεν στη Γερμανία.

Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτή η έρευνα έγινε σε εργαστηριακές συνθήκες και ως εκ τούτου, δεν είναι ακόμα ξεκάθαρο πώς μεταφράζονται αυτά τα ευρήματα στους ανθρώπους, ούτε ποια ποσότητα καφέ απαιτείται για να επηρεάσει αισθητά την απόκριση στα αντιβιοτικά — αλλά αυτό θα αποτελέσει αντικείμενο μελλοντικών μελετών.

Ένα ακόμη εύρημα ήταν πως η αποδυνάμωση της δράσης των αντιβιοτικών δεν παρατηρήθηκε στο βακτήριο Salmonella enterica, που είναι στενά συγγενικό με το E. coli. Άρα, η αντίδραση αυτή δεν είναι καθολική αλλά αφορά συγκεκριμένα είδη βακτηρίων.

«Με βάση αυτά τα ευρήματα, προβλέπουμε ένα δύσκολο, αλλά αναπόφευκτο και σημαντικό έργο στη χαρτογράφηση βασικών καθοριστικών παραγόντων των λειτουργιών μεταφοράς σε διαφορετικά βακτήρια», γράφουν οι ερευνητές στη μελέτη τους.

Η μελέτη δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό PLOS Biology.