Είναι αυτό το μυστικό της μακροζωίας; Τι ανακάλυψαν επιστήμονες που εξέτασαν για πρώτη φορά υπεραιωνόβια 117 ετών

Όταν ένα υπεραιωνόβιο άτομο (μεγαλύτερο από 110 ετών), δίνει συνέντευξη, αναπόφευκτα τού ζητείται να μοιραστεί τις συμβουλές του για μακροζωία.

Τι θα γινόταν ωστόσο αν τα μυστικά του μπορούσαν να μελετηθούν επιστημονικά; Τι θα μπορούσε να μας πει το γονιδίωμά του για τη γήρανση και γιατί δεν προσβάλλεται από τις ασθένειες που πλήττουν τόσους άλλους ανθρώπους; Αν αποκαλυφθούν κάποια μυστικά, μήπως θα μπορούσαν να βοηθήσουν και άλλους να ζήσουν τόσο πολύ;

Ερωτήματα σαν αυτά βρίσκονται στο επίκεντρο μιας πρόσφατης εργασίας, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Cell Reports Medicine, διερευνώντας το γονιδίωμα της Maria Branyas Morera, μιας Ισπανίδας γεννημένης στις ΗΠΑ, η οποία πέθανε τον Αύγουστο του 2024 σε ηλικία 117 ετών και 168 ημερών, λίγο αφότου έγινε ο γηραιότερος εν ζωή άνθρωπος στον κόσμο.

«Ήταν ένα πολύ γενναιόδωρο άτομο, προσπαθούσε να βοηθήσει, οπότε ήταν υπέροχο που συνεργάστηκα μαζί της», δήλωσε στο CNN ο Δρ. Manel Esteller, ερευνητής στο Ινστιτούτο Έρευνας Λευχαιμίας Josep Carreras στη Βαρκελώνη της Ισπανίας, ο οποίος συνυπέγραψε τη μελέτη.

Τα μυστικά μακροζωίας και το γενετικό λαχείο

Ο Esteller και η ερευνητική ομάδα πήραν δείγματα από το αίμα, το σάλιο, τα ούρα και τα κόπρανα της Branyas πριν εξετάσουν το γονιδίωμά της και το συγκρίνουν με αυτά 75 άλλων γυναικών από τον Ιβηρική χερσόνησο.

Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η Branyas έζησε τόσο πολύ επειδή «κέρδισε το γενετικό λαχείο» και έζησε έναν υγιεινό τρόπο ζωής. Παράλληλα, διέθετε γονίδια που την προστάτευαν από κοινές ασθένειες που σχετίζονται με την ηλικία, ακολουθώντας υγιεινή διατροφή.

«Ήταν τυχερή από την αρχή και απέκτησε ένα επιπλέον πλεονέκτημα στη ζωή της», αναφέρει ο Esteller, αποδίδοντας περίπου το ήμισυ της μακροζωίας της Branyas στη γενετική της προδιάθεση και περίπου το άλλο μισό στον τρόπο ζωής της.

Η σημασία του τρόπου ζωής

«Δεν κάπνιζε ποτέ, δεν έπινε ποτέ αλκοόλ, της άρεσε να εργάζεται μέχρι να μην μπορεί άλλο… Έζησε στην επαρχία, έκανε μέτρια άσκηση (κυρίως περπάτημα μία ώρα την ημέρα)… Είχε μια μεσογειακή διατροφή που περιελάμβανε ελαιόλαδο και, στην περίπτωσή της, γιαούρτι», εξηγεί στο CNN.

Αν υπήρχε κάτι ελαφρώς ασυνήθιστο στον τρόπο ζωής της Branyas, αυτό μπορεί να ήταν η κατανάλωση γιαουρτιού, καθώς έτρωγε τρεις μερίδες την ημέρα.

Οι ερευνητές υπέθεσαν ότι, μαζί με την υπόλοιπη διατροφή της, αυτή η συνήθεια διατήρησε το μικροβίωμα του εντέρου της να μοιάζει με αυτό ενός πολύ νεότερου ατόμου μειώνοντας τον κίνδυνο φλεγμονής.

Ωστόσο, η αγάπη της Branyas για το γιαούρτι δεν ήταν αποκλειστικά ο λόγος της «συνολικής της φυσικής κατάστασης» και το μικροβίωμα του εντέρου της «πιθανώς αντανακλά το γεγονός ότι είναι στην πραγματικότητα ένας πολύ καλός ξενιστής όλων αυτών των μικροβίων λόγω όλων των άλλων παραγόντων που είναι καλοί για το σώμα της», δήλωσε η Claire Steves, καθηγήτρια γήρανσης στο King’s College London, η οποία δεν συμμετείχε στη μελέτη.

Εκτός από την κατανάλωση πολλών γιαουρτιών, η Branyas διέθετε διάφορες παραλλαγές γονιδίων που τη βοήθησαν να γεράσει με υγεία. Μερικά από αυτά που εντόπισε η ερευνητική ομάδα περιελάμβαναν ένα γονίδιο που σχετίζεται με την ανοσολογική λειτουργία και τη γνωστική διατήρηση, ένα γονίδιο που επηρεάζει την αποτελεσματικότητα του μεταβολισμού των λιπών από το σώμα και ένα άλλο γονίδιο που σχετίζεται με την υγεία του εγκεφάλου κατά τη γήρανση και τις καρδιακές παθήσεις.

«Το επίπεδο λεπτομέρειας σε αυτή την εργασία είναι εξαιρετικό», δήλωσε η Steves στο CNN.

«Έχουν προχωρήσει πολύ βαθιά και έχουν καταφέρει να αξιολογήσουν ένα ευρύ φάσμα διαφορετικών βιολογικών μηχανισμών γήρανσης… Αυτή είναι η πρώτη εργασία που το κάνει πραγματικά με τόση λεπτομέρεια», είπε, προσθέτοντας ότι μελλοντικές μελέτες θα πρέπει να δουν εάν τα ευρήματα αναπαράγονται και σε άλλους υπεραιωνόβιους.

Η πρόκληση της επιστήμης

Η Steves, όπως και οι ίδιοι οι ερευνητές, προειδοποίησε πάντως κατά της εξαγωγής γενικών συμπερασμάτων από τη συγκεκριμένη μελέτη, η οποία επικεντρώνεται σε ένα μόνο άτομο, καθώς η διαδικασία γήρανσης είναι διαφορετική για τον καθένα.

«Όταν κοιτάς μόνο ένα άτομο, δεν μπορείς να είσαι σίγουρος αν αυτό που βλέπεις οφείλεται σε απλή τύχη, δεν μπορείς να είσαι σίγουρος ότι η σχέση είναι πραγματικά σαφής», είπε η Steves, αν και πρόσθεσε ότι η εστίαση σε ένα άτομο μπορεί να προσφέρει κάποιες πληροφορίες.

Για παράδειγμα, εξετάζοντας το γονιδίωμα της Branyas, η ερευνητική ομάδα κατάφερε να δείξει ότι «η εξαιρετικά προχωρημένη ηλικία και η κακή υγεία δεν είναι εγγενώς συνδεδεμένες», όπως ανέφεραν στη μελέτη τους.

«Η κακή υγεία λόγω ηλικίας δεν είναι αναπόφευκτη. Προκύπτει λόγω βιολογικών μηχανισμών… είναι κάτι που μπορούμε να αλλάξουμε», δήλωσε η Steves, προσθέτοντας ότι η εργασία δείχνει ότι «δεν θα είναι ένας δρόμος, πρέπει να υπάρχουν πολλαπλές διαφορετικές οδοί».

Και εντοπίζοντας τα γονίδια και τις πρωτεΐνες που εμπλέκονται στην υγιή γήρανση, ο Esteller ελπίζει ότι οι ερευνητές μπορούν να καθοδηγήσουν την ανάπτυξη φαρμάκων που στοχεύσουν αυτά τα συγκεκριμένα στοιχεία.

«Ο στόχος μας δεν θα πρέπει απαραίτητα να είναι να ζήσουμε όλοι μέχρι τα 117», πρόσθεσε η Steves. «Αυτό που θέλουμε να κάνουμε είναι να προσπαθήσουμε να περιορίσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο τον χρόνο που είμαστε άρρωστοι και υποφέρουμε. Και αυτό φαίνεται να έχει κάνει αυτή η κυρία, καθώς και να ζήσει για πολύ καιρό».

Πηγή CNN