Στην Ευρώπη, μια ομάδα πολιτών σε χώρες όπως το Βέλγιο και η Γαλλία εργάζεται για τη νομιμοποίηση της χουμοποίησης. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η κομποστοποίηση των ανθρώπινων λειψάνων είναι ήδη πραγματικότητα σε έξι πολιτείες και σε ένα κρατίδιο στη Γερμανία βρίσκεται σε πιλοτική εφαρμογή από τα τέλη του 2023.
Οι υποστηρικτές αυτής της καινοτόμου διαδικασίας αποκαλύπτουν στο ντοκιμαντέρ με τίτλο “Compost Me” τις πρακτικές φυσικής ταφής που σπάνε τα ταμπού, αφυπνίζουν την οικολογική συνείδηση και κλονίζουν την τελετή της κηδείας όπως τη γνωρίζαμε μέχρι σήμερα.
Το ότι όλοι θα πεθάνουμε δεν είναι είδηση. Ωστόσο, μπορεί να γίνει είδηση το πώς θα εξαφανιστούν τα σώματά μας. Τα τελευταία χρόνια έχει εμφανιστεί μια τρίτη εναλλακτική λύση για την τύχη των σορών, πέρα από την ταφή σε φέρετρο ή την αποτέφρωση στους 800 βαθμούς Κελσίου. Είναι η χουμοποίηση: η μετατροπή των ανθρώπινων λειψάνων σε χούμο, δηλαδή μια φυσική διαδικασία αποσύνθεσης της οργανικής ύλης από μικροοργανισμούς που υπάρχουν στα επιφανειακά στρώματα του εδάφους υπό κατάλληλες συνθήκες θερμοκρασίας και υγρασίας και μετατροπή της σε φυτικό οργανικό λίπασμα.
Στην Ευρώπη, όλο και περισσότεροι πολίτες υποστηρίζουν αυτό το τρίτο μοντέλο, το οποίο είναι πιο φυσικό, οικολογικό και φθηνότερο. Τονίζουν επίσης ότι είναι πιο ζωογόνο, καθώς βασίζεται στην αντίληψη ότι συνεχίζει να δίνει ζωή μετά το θάνατο, αναγεννώντας τη γη και, μαζί με αυτήν, τη φύση.
Η Cléo Duponcheel, διευθύντρια ενός γραφείου κηδειών στο Βέλγιο που υποστηρίζει αυτήν την πρακτική της κομποστοποίησης των ανθρώπινων λειψάνων, διαβεβαιώνει επίσης ότι “η χουμοποίηση ανατρέπει την ιδέα της ανυπαρξίας και του απόλυτου πεπερασμένου μετά θάνατον”.
Σύμφωνα με την ίδια, οι άνθρωποι θέλουν να είναι μέρος αυτής της όμορφης φύσης και θέλουν να κάνουν μια τελευταία πράξη υπέρ των ζωντανών. “Εγώ η ίδια θέλω να γίνω δέντρο”, εκφράζει την επιθυμία της, κατά το πρότυπο του Γάλλου επιστήμονα, Ezio Gandin, ο οποίος υποστηρίζει ότι “είναι επαναστατικό να λέμε ότι οι άνθρωποι όταν εκλείψουν, τα ανθρώπινα λείψανα, μπορούν και πρέπει να επιστρέψουν στον κύκλο της ζωής”.
Η ανθρώπινη κομποστοποίηση είναι μια επιλογή για τη μεταθανάτια επεξεργασία ενός πτώματος, είτε αυτό εναποτίθεται στο έδαφος, η λεγόμενη χουμοποίηση, είτε κομποστοποιείται σε κάψουλα ή σε φυσική οργανική μείωση.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η τρίτη εναλλακτική λύση ταφής είναι νόμιμη αυτή τη στιγμή στις πολιτείες Ουάσινγκτον, Όρεγκον, Κολοράντο, Νεβάδα, Βερμόντ και Νέα Υόρκη. “Παίρνουμε ένα ανθρώπινο σώμα, το μετατρέπουμε σε χώμα και βάζουμε πολλή ηθική και αγάπη στην όλη διαδικασία”, περιγράφει ο Micah Truman τη διαδικασία φυσικής βιολογικής αναγωγής που εφαρμόζει από το 2019 σε ένα γραφείο τελετών του Σιάτλ.
Στην Ευρώπη, η πρακτική αυτή έχει κατ’ εξαίρεση επιτραπεί, σε πιλοτική βάση, στο γερμανικό κρατίδιο Σλέσβιχ-Χόλσταϊν από το τέλος του 2023. “Μέχρι στιγμής, 13 άνθρωποι έχουν κομποστοποιηθεί με επιτυχία”, διαβεβαιώνει ο Pablo Metz, ιδρυτής της εταιρείας που έχει εξουσιοδοτηθεί στη φυσική κομποστοποίηση των ανθρώπινων σωμάτων. Υπενθυμίζει ότι, όταν ξεκίνησαν τις δοκιμές, “η ιδέα έγινε αποδεκτή παντού και άρεσε σε όλους”.
Στο Βέλγιο, το κίνημα της χουμοποίησης χρονολογείται από το 2010, όταν ξεκίνησαν οι εργασίες για τη νομιμοποίηση αυτής της διαδικασίας. Τα τελευταία χρόνια, το κίνημα έχει αναπτυχθεί και επικεντρώνει τη στρατηγική του στον πολιτικό και νομικό τομέα για να εργαστεί από κοινού για μια μέθοδο που να ανταποκρίνεται στους διάφορους νομικούς, υγειονομικούς και ηθικούς περιορισμούς. “Είμαι βέβαιη ότι η ανθρώπινη κομποστοποίηση δεν θα αργήσει να γίνει πραγματικότητα στο Βέλγιο”, δηλώνει με σιγουριά η Duponcheel.
Το ίδιο ισχύει και στη Γαλλία. Εκεί, υπό την αιγίδα των πανεπιστημίων της Λιλ και του Μπορντό, η ένωση Humo Sapiens προωθεί τη μελέτη, την επικύρωση και τη νομιμοποίηση αυτής της τρίτης εναλλακτικής ταφής από τα ιδρύματα. Η γαλλική νομοθεσία είναι πολύ αυστηρή ως προς αυτό το θέμα.
“Δυσκολευόμαστε να διανοηθούμε ότι οι άνθρωποι μπορούν να γίνουν χούμος στον κήπο τους ή οπουδήποτε αλλού”, εξηγεί ένας από τους Γάλλους πολιτικούς εκπροσώπους, απαντώντας στις εξηγήσεις των υποστηρικτών της ανθρώπινης κομποστοποίησης. Το ενδιαφέρον αυξάνεται στη Γαλλία και ορισμένοι πολιτικοί έχουν ήδη ανοίξει τη συζήτηση, φέρνοντας σε επαφή διάφορους σχετικούς φορείς, ώστε ο καθένας να παρουσιάσει τα υπέρ και τα κατά της ανθρώπινης κομποστοποίησης.
Εκτός από το Βέλγιο και τη Γαλλία, άλλες οργανώσεις στη Δανία, τις Κάτω Χώρες, την Τσεχία, την Ελβετία και την Ισπανία προωθούν την κομποστοποίηση των ανθρώπινων λειψάνων που δίνει προτεραιότητα στη φυσική επανασύνδεση με τη γη.
Η διαδικασία προετοιμασίας της σορού προσφέρει εναλλακτικές τελετουργίες κηδείας εμπνευσμένες από την επιστροφή στη γη, με σεβασμό προς τον νεκρό και τον πλανήτη, εξηγούν οι υποστηρικτές αυτής της τεχνικής ταφής.
Οι συγγενείς των θανόντων στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου επιτρέπεται η φυσική κομποστοποίηση των ανθρώπινων λειψάνων, μιλούν για το πώς “ήταν μια θεραπευτική εμπειρία και παραμένει έτσι μέχρι σήμερα”.
Οι υποστηρικτές αυτής της πρακτικής σημειώνουν ότι έχουν βρει παρηγοριά στο γεγονός ότι οι αγαπημένοι τους εξακολουθούν να είναι παρόντες σε ένα δέντρο ή ένα λουλούδι. “Νομίζω ότι είναι καλό πράγμα να δίνουμε ζωή στο θάνατο”, τονίζει η Duponcheel. Ζητούν να επιτραπεί να αντιμετωπιστούν οι ανησυχίες των πιο οικολογικά ευαίσθητων ανθρώπων την τελευταία ώρα της ζωής τους, κάτι που ούτε η αποτέφρωση ούτε η ταφή μπορούν να τους προσφέρουν.
Όσον αφορά τα έθιμα και τις παραδόσεις, υπάρχουν ακόμη πολλά που πρέπει να συζητηθούν σχετικά με τη δεοντολογία, το δίκαιο και τις πρακτικές προκλήσεις που συνδέονται με το θέμα.
