Συνέντευξη στον ΤΑΣΟ ΦΕΚΑ
Το βασικότερο στοιχείο που οδήγησε σε αυτήν την εκεχειρία ήταν «η αναµενόµενη τροµερή αναστάτωση στις διεθνείς αγορές, σε περίπτωση που το Ιράν σε µια κίνηση απελπισίας έκλεινε τα στενά του Ορµούζ», επισηµαίνει η Βιβή Κεφαλά, διευθύντρια του Κέντρου Ανάλυσης Μεσανατολικής Πολιτικής και καθηγήτρια Διεθνών Σχέσεων. Τονίζει ότι το Ισραήλ δεν έχει επιτύχει τους στόχους του, κατά τον πόλεµο εναντίον του Ιράν και κατά συνέπεια δεν αποκλείεται να έχουµε επανάληψη των πληγµάτων και αναζωπύρωση της σύγκρουσης.
»Η εκεχειρία Ισραήλ – Ιράν, µπορεί να διατηρηθεί;
Πράγµατι ο πόλεµος που εξαπέλυσε το Ισραήλ εναντίον του Ιράν φαινόταν ότι θα είναι µακρόχρονος, διότι το Ιράν είναι µια µεγάλη χώρα και σε έκταση αλλά και σε δυνατότητες παρά το γεγονός ότι έχει εξασθενήσει από τον πόλεµο της 7ης Οκτωβρίου και µετά. Θα µπορούσε κανείς να πει ότι αυτή η επίθεση σταµάτησε µέσω της διαµεσολάβησης του Κατάρ, που είχε κάθε λόγο και είχε καλές σχέσεις και µε τις Ηνωµένες Πολιτείες και µε το Ιράν, ωστόσο δεν θα γινόταν αυτό εάν όλες οι πλευρές δεν είχαν αντιµετωπίσει, η καθεµία από την δική της πλευρά, προβλήµατα. Το βασικότερο στοιχείο κατά την άποψή µου που οδήγησε σε αυτήν την εκεχειρία ήταν η αναµενόµενη τροµερή αναστάτωση στις διεθνείς αγορές, σε περίπτωση που το Ιράν σε µια κίνηση απελπισίας έκλεινε τα στενά του Ορµούζ. Αυτή η άποψη ενισχύεται και από το γεγονός ότι ο πρόεδρος Τραµπ ζήτησε από το Ισραήλ να σταµατήσει την επίθεση εναντίον του Ιράν. Το Ισραήλ δέχτηκε την εκεχειρία και οι δύο πλευρές, δηλαδή και οι Ιρανοί και οι Ισραηλινοί, θριαµβολογούν ότι πέτυχαν τους στόχους τους. Ωστόσο, το Ισραήλ αποδεχόµενο την εκεχειρία, τόνισε ότι οποιαδήποτε παραβίαση των όρων της εκεχειρίας θα έχει την σκληρή απάντηση του. Εποµένως, αυτό δείχνει ότι το Ισραήλ δεν είναι καθόλου ευχαριστηµένο µε την τροπή που έχουν πάρει τα πράγµατα και έτσι περιµένουµε να δούµε το τι θα γίνει στη συνέχεια.
»Τι σηµατοδότησε η έναρξη του πολέµου και γιατί το Ισραήλ και οι Η.Π.Α. επέλεξαν να επιτεθούν τώρα;
Αυτό που σηµατοδοτεί αυτός ο νέος πόλεµος στην περιοχή, είναι κάτι το αναµενόµενο και από ό,τι φαίνεται στόχος είναι όχι µόνο να σταµατήσει το πυρηνικό πρόγραµµα αλλά και να ανατραπεί το καθεστώς. Αναφορικά µε το γιατί τώρα έγινε αυτή η επίθεση, ο λόγος είναι το ότι όλοι οι σύµµαχοι του Ιράν είναι απολύτως αποδυναµωµένοι αυτή τη στιγµή. Δηλαδή και η Χαµάς και η Χεζµπολλάχ και η Συρία. Εποµένως, δεν υπάρχει περιφερειακός σύµµαχος του Ιράν που να µπορεί να το βοηθήσει, κατά συνέπεια η συγκυρία αποτελούσε µία ιδανική ευκαιρία για το Ισραήλ. Εξάλλου, το Ισραήλ επαναλάµβανε από το 1995 µέχρι σήµερα, ότι το Ιράν σε 4-5 χρόνια θα διαθέτει πυρηνική βόµβα και ότι αποτελεί υπαρξιακή απειλή για το ίδιο. Αυτό είναι το στρατηγικό δόγµα του Ισραήλ στην πραγµατικότητα, που θεωρεί ότι το εβραϊκό κράτος για να είναι ασφαλές θα πρέπει να µην υπάρχει άλλη στρατιωτική δύναµη αντίστοιχη µε την δική του. Εποµένως, ήταν µια ευκαιρία την οποία δεν θα άφηνε να πάει χαµένη, καταρχάς, το Ισραήλ και δευτερευόντως οι Ηνωµένες Πολιτείες που στηρίζουν χωρίς καµία συζήτηση τις ισραηλινές αιτιάσεις, απαιτήσεις και στόχους.
»Συνδέεται -και αν ναι, πώς;- ο συγκεκριµένος πόλεµος µε τις γενικότερες εξελίξεις σε Συρία, Παλαιστινιακό κλπ;
Αυτός ο πόλεµος βρίσκεται σε απόλυτη σχέση µε την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου 2023, δηλαδή τον πόλεµο της Γάζας ο οποίος συνεχίζεται χωρίς να σταµατά και χωρίς στην πραγµατικότητα το Ισραήλ να επιτρέπει στους Παλαιστίνιους της Γάζας να µπορέσουν να επιβιώσουν. Και αυτό γιατί δεν επιτρέπει να περάσει η βοήθεια και έχουµε καθηµερινά νεκρούς στην Γάζα. Μετά έχουµε το ζήτηµα της έκρηξης των βοµβητών στο νότιο Λίβανο, δηλαδή στην περιοχή που βρίσκεται η Χεζµπολλάχ, την δολοφονία του αρχηγού της, του Χασάν Νασράλα και των διαδόχων του και τη δολοφονία του ηγέτη της Χαµάς, του Ισµαήλ Χανίγια. Και µετά έχουµε βέβαια την κατάρρευση του καθεστώτος Άσαντ: την ίδια ακριβώς µέρα που υπεγράφη η εκεχειρία µεταξύ Χεζµπολλάχ και Ισραήλ άρχισε η επέλαση της τζιχαντιστικής οργάνωσης Hayat Tahrir al – Sham, της πρώην al – Nusra δηλαδή και παρακλάδι της al – Qaeda. Εποµένως όλη η περιοχή είχε πληγεί από τον πόλεµο στην Γάζα και όπως σηµειώσαµε πριν, όλοι οι σύµµαχοι του Ιράν δεν έχουν πλέον επιχειρησιακές ικανότητες. Άρα η στιγµή ήταν η πλέον κατάλληλη για να αποσπαστεί η προσοχή της διεθνούς κοινής γνώµης από την λιµοκτονία που επιβάλλει το Ισραήλ στους κατοίκους της Γάζας, αλλά και από τις αντιδράσεις των ίδιων των Ισραηλινών εναντίον της κυβέρνησής τους για το ζήτηµα των οµήρων.
»Τι θα σήµαινε για τη Μέση Ανατολή η ανατροπή του παρόντος ιρανικού πολιτικού καθεστώτος;
Εξαρτάται από το πώς θα γίνει αυτή η ανατροπή. Αν πρόκειται για ανατροπή συνήθως έχουµε µια µακρά περίοδο εσωτερικής αστάθειας. Είναι πάρα πολλά τα ενδεχόµενα ως προς το τι µπορεί να συµβεί και σίγουρα δεν θα βοηθήσει στην σταθερότητα της περιοχής. Από την άλλη πλευρά, αυτός φαίνεται να είναι ένας πολύ σηµαντικός στόχος τόσο των Ηνωµένων Πολιτειών όσο και του Ισραήλ. Υπάρχει ένα σενάριο σύµφωνα µε το οποίο µπορεί να πάρουν την εξουσία οι «Φρουροί της Επανάστασης», πράγµα το οποίο δεν θεωρώ ιδιαίτερα πιθανό, επειδή είναι γέννηµα θρέµµα του καθεστώτος, άρα το βρίσκω πάρα πολύ δύσκολο. Φυσικά, ούτε η δολοφονία του ανώτατου πνευµατικού ηγέτη, του Αλί Χαµενεΐ θα έλυνε το πρόβληµα. Τουναντίον, κατά την γνώµη µου, θα λειτουργούσε συσπειρωτικά στην ιρανική κοινωνία, η οποία αντιµετωπίζει πάρα πολλά εσωτερικά προβλήµατα αλλά δεν αντιδρά αυτήν την στιγµή για τον πάρα πολύ απλό λόγο, ότι η χώρα βάλλεται από έναν εξωτερικό εχθρό. Επίσης, είναι πάρα πολύ επικίνδυνοι αυτοί οι βοµβαρδισµοί στα πυρηνικά εργοστάσια ή εργαστήρια του Ιράν, γιατί δεν ξέρουµε το τι θα γίνει σχετικά και µε το ζήτηµα της ενδεχόµενης διαρροής ραδιενέργειας.
»Ποια είναι η κατάσταση που επικρατεί στο εσωτερικό του Ιράν;
Εκείνο που είναι γνωστό είναι ότι υπάρχει µεγάλη δυσαρέσκεια, έχουν γίνει αρκετές φορές διαδηλώσεις, κυρίως για το ζήτηµα της ακρίβειας, διότι το Ιράν υποφέρει από τις αφόρητες κυρώσεις που του έχει επιβάλλει η Δύση. Η συµφωνία µε την Κίνα για τη τροφοδοσία της σε σταθερές τιµές µε πετρέλαιο, ανακουφίζει το καθεστώς της Τεχεράνης αλλά σε καµιά περίπτωση δεν λύνει το πρόβληµα της οικονοµικής ανάπτυξης της χώρας. Πολύ περισσότερο που το Ιράν έχει πολύ µεγάλο ποσοστό νεανικού πληθυσµού, το οποίο σηµαίνει ότι έχει αυξηµένες ανάγκες σε υποδοµές.
»Ποια η θέση και ο ρόλος της Ελλάδας αλλά και της Τουρκίας στην περιοχή;
Να ξεκινήσουµε από την Τουρκία. Η Τουρκία αυτήν τη στιγµή βλέπει το Ισραήλ να υπερενισχύεται, κάτι βέβαια που µπορεί να αποβεί εις βάρος του εβραϊκού κράτους, γιατί έχει κάνει στρατηγική υπερεπέκταση, δηλαδή έχει ανοίξει πάρα πολλά στρατιωτικά µέτωπα, τα οποία δεν µπορεί κανείς να φανταστεί ότι είναι δυνατόν να µπορέσει να διατηρήσει τον έλεγχό τους µακροπρόθεσµα. Από την άλλη πλευρά η Τουρκία ελέγχει επί της ουσίας τη Συρία και συνεχίζει να θεωρείται απαραίτητος εταίρος για τη Δύση. Κάποιοι συζητούν για ενδεχόµενη επίθεση του Ισραήλ εναντίον της Τουρκίας, πιστεύω όµως ότι αυτό δεν πρόκειται να συµβεί, γιατί το Ισραήλ δεν έχει κανέναν λόγο να το κάνει αυτό. Έχει δείξει την στρατιωτική του ισχύ, άρα δεν έχει κανέναν λόγο να εµπλακεί σε έναν ακόµα περιφερειακό πόλεµο και µάλιστα µε την Τουρκία, η οποία είναι µια µεγάλη χώρα και σε έκταση και από ό,τι φαίνεται έχει αναδείξει και οπλικά συστήµατα και η ίδια.
Η θέση τώρα της Ελλάδας δεν είναι εύκολη, γιατί έχει επιλέξει να έχει µια στρατηγική συµµαχία µε το Ισραήλ. Το µόνο που θα µπορούσε να κάνει αυτή τη στιγµή θα ήταν να συγκαλέσει µια διεθνή διάσκεψη για την ειρήνη στην περιοχή, χωρίς όµως να έχει και σοβαρές πιθανότητες επιτυχίας, γιατί ακριβώς το Ιράν έχει δαιµονοποιηθεί και όλοι θεωρούν, οι Ευρωπαίοι το είπαν εξάλλου, ότι αποτελεί µια πηγή αστάθειας στην περιοχή και µια απειλή για την περιφερειακή σταθερότητα. Κατά συνέπεια το µόνο που θα µπορούσε να κάνει η χώρα µας, ως µη µόνιµο µέλος του Συµβουλίου Ασφαλείας, θα ήταν να πραγµατοποιήσει τη σύγκλιση µιας διεθνούς διάσκεψης για την ειρήνη συνολικά, αλλά φοβάµαι πως ο καιρός µιάς βιώσιµης ειρήνης αργεί ακόµα.
