Τι είναι το λίπος και γιατί το χρειαζόµαστε;

Τα τρανς λιπαρά θεωρούνται το χειρότερο είδος λίπους καθώς δεν έχουν οφέλη για την υγεία. Συνήθως, αυτά τα λιπαρά βρίσκονται σε επεξεργασµένα τρόφιµα όπως πίτες, αρτοσκευάσµατα, κέικ καθώς και σε φαγητά σε πακέτο.

Τα λιπαρά είναι µια από τις τρεις κύριες κατηγορίες θρεπτικών συστατικών, µαζί µε τους υδατάνθρακες και τις πρωτεΐνες, που χρειάζεται ο οργανισµός µας.

Τα λιπαρά είναι απαραίτητα για τη δηµιουργία κυτταρικών µεµβρανών, την παραγωγή νευρικού ιστού και ορµονών και βοηθούν στην απορρόφηση λιποδιαλυτών θρεπτικών συστατικών, συµπεριλαµβανοµένων των βιταµινών Α και D.

Το σώµα µας χρησιµοποιεί το λίπος ως ενέργεια και αποθηκεύει οποιαδήποτε περίσσεια για µελλοντική χρήση. Αυτό το αποθηκευµένο λίπος λειτουργεί ως «µονωτικό υλικό» και προστατεύει τα ζωτικά όργανα, τα οστά και άλλους ιστούς.

Αν και η υπερβολική κατανάλωση λιπαρών µπορεί να είναι ανθυγιεινή, υπάρχουν ορισµένα είδη λιπαρών που χρειάζεται να προσλαµβάνουµε µέσω της διατροφής µας, καθώς είναι απαραίτητα για την υγεία µας. Αυτά τα λιπαρά παίζουν καθοριστικό ρόλο στον σχηµατισµό και την διατήρηση του νευρικού ιστού, συµπεριλαµβανοµένου του εγκεφάλου.

Διαφορετικά είδη λιπαρών

Υπάρχουν τρία κύρια είδη λιπαρών οξέων: τα κορεσµένα, τα µονοακόρεστα και τα πολυακόρεστα και το καθένα από αυτά παίζει διαφορετικούς ρόλους στο σώµα µας.

Το κορεσµένο λίπος βρίσκεται στο κόκκινο κρέας, το βούτυρο, τα επεξεργασµένα κρέατα όπως τα λουκάνικα, καθώς και το λάδι καρύδας και το φοινικέλαιο. Η υπερβολική κατανάλωση κορεσµένου λίπους στη διατροφή έχει συνδεθεί µε καρδιαγγειακά νοσήµατα, παχυσαρκία και διαβήτη τύπου 2.

Ωστόσο, πρόσφατες
µελέτες δείχνουν ότι ορισµένα λιπαρά, όπως αυτά που βρίσκονται στα γαλακτοκοµικά που έχουν υποστεί ζύµωση, όπως το τυρί, το κεφίρ και το γιαούρτι, µπορεί στην πραγµατικότητα να είναι ευεργετικά για την υγεία της καρδιάς.

Τα µονοακόρεστα λιπαρά βρίσκονται στο ελαιόλαδο, τους ξηρούς καρπούς και το αβοκάντο και θεωρούνται ευεργετικά για την υγεία µας.

Τα πολυακόρεστα λιπαρά συµπεριλαµβάνουν δύο κύρια είδη, τα ωµέγα-3 και τα ωµέγα-6 λιπαρά οξέα, τα οποία χαρακτηρίζονται ως «απαραίτητα λιπαρά», καθώς δεν µπορούν να παραχθούν από το σώµα και πρέπει να ληφθούν µέσω της τροφής.

Τα ωµέγα-3 λιπαρά οξέα, βρίσκονται στα λιπαρά ψάρια όπως ο σολοµός, οι σαρδέλες, ο γαύρος κ.ά. καθώς και στους ξηρούς καρπούς όπως καρύδια, κολοκυθόσπορους, ηλιόσπορους, λιναρόσπορους.

Τα ωµέγα-6 λιπαρά οξέα βρίσκονται κυρίως στα σπορέλαια όπως ηλιέλαιο, καλαµποκέλαιο και σησαµέλαιο, καθώς επίσης στα δηµητριακά, στα πουλερικά, στα αυγά και στα προϊόντα σόγιας.

Τα επιστηµονικά δεδοµένα υποστηρίζουν πως τα ω-3 λιπαρά οξέα έχουν ευεργετικές ιδιότητες, καθώς συµβάλλουν στην προστασία από καρδιαγγειακά νοσήµατα κι επίσης βοηθούν στην αντιµετώπιση αυτοάνοσων νοσηµάτων όπως ο ερυθηµατώδης λύκος και η ρευµατοειδής αρθρίτιδα.

Τα ω-6 λιπαρά οξέα, εκτός του ότι αποτελούν µαζί µε τα ω-3 λιπαρά οξέα βασικά συστατικά των κυτταρικών µεµβρανών, παίζουν σηµαντικό ρόλο στην φυσιολογική λειτουργία του εγκεφάλου καθώς και στην σωστή και οµαλή ανάπτυξη του οργανισµού.

Η πρόσληψή τους, ακόµη, φαίνεται πως έχει ευεργετικά οφέλη για την υγεία της καρδιάς, καθώς συµβάλλει στην µείωση της κακής χοληστερόλης (LDL-χοληστερόλη) και στην αύξηση της καλής χοληστερόλης (HDL-χοληστερόλη), και βοηθά στην ρύθµιση του σακχάρου στο αίµα – βελτιώνοντας την ευαισθησία του οργανισµού στην ινσουλίνη.

Ωστόσο, χρειάζεται να είµαστε προσεκτικοί καθώς η υπερβολική κατανάλωση τροφίµων που είναι πλούσια σε ωµέγα-6 λιπαρά οξέα, µπορεί να οδηγήσει σε αυξηµένη φλεγµονή στο σώµα.

Στην εποχή µας, που γενικώς ακολουθούµε µία δυτικού τύπου διατροφή, συνήθως υπάρχει ανισορροπία στην πρόσληψη λιπαρών ω-6 και λιπαρών ω-3, σε αναλογία 20 προς 1 !

Αυτό έχει ως αποτέλεσµα αυξηµένους δείκτες φλεγµονής και χρόνιες παθήσεις.

Η ιδανική αναλογία ωµέγα-6 προς ωµέγα-3 λιπαρά οξέα συνιστάται να είναι µεταξύ 4 προς 1 και 1 προς 1.

Ποια λιπαρά να αποφεύγουµε;

Σε κάποια τρόφιµα, κυρίως επεξεργασµένα, υπάρχει και ένα άλλο είδος λιπαρών, γνωστά και ως υδρογονωµένα λίπη που ονοµάζονται τρανς λιπαρά.

Τα τρανς λιπαρά θεωρούνται το χειρότερο είδος λίπους καθώς δεν έχουν οφέλη για την υγεία. Συνήθως, αυτά τα λιπαρά βρίσκονται σε επεξεργασµένα τρόφιµα όπως πίτες, αρτοσκευάσµατα, κέικ καθώς και σε φαγητά σε πακέτο.

Τα τρανς λιπαρά έχουν συνδεθεί µε υψηλή χοληστερόλη και αυξηµένο κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων και καρκίνου. Καλό είναι να ελέγχουµε την λίστα συστατικών στις ετικέτες και να αποφεύγουµε όσα περιέχουν «υδρογονωµένα» ή «µερικώς υδρογονωµένα» έλαια.