Τι µας αποκαλύπτουν οι περιπέτειες του καλωδίου;

Tου ΓΙΑΝΝΗ ΜΑΓΚΡΙΩΤΗ *

Το ιστορικό: Το καλώδιο µεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, ξεκίνησε, ως επιλογή Κύπριου επιχειρηµατία, µε το όνοµα EuroAsia Interconnector, µε στόχο να συνδέσει Ισραήλ-Κύπρο-Κρήτη-Αττική. Το πρότζεκτ εντάχθηκε στη λίστα των έργων «Κοινού Ευρωπαϊκού Ενδιαφέροντος».

Ο Κύπριος επιχειρηµατίας έπεισε τις κυβερνήσεις Ελλάδας και Κύπρου, να συνεργαστούν για την κατασκευή του και, το 2013 υπεγράφη το µνηµόνιο Ελλάδα-Κύπρος-EuroAsia Interconnector, από τους αρµόδιους υπουργούς των δυο χωρών και την εταιρεία του κύπριου επιχειρηµατία. Όλες οι πλευρές ήξεραν το µεγάλο γεωπολιτικό ρίσκο, λόγω της διακηρυγµένης θέσης της Τουρκίας, ότι: «Κανένα έργο ενεργειακό στην Ανατολική Μεσόγειο δεν µπορεί να κατασκευαστεί και να λειτουργήσει, χωρίς την δική της άδεια ή την συµµετοχή». Το Ισραήλ ουσιαστικά αποχώρησε, αφού επέλεξε το πλεονάζον φυσικό αέριό του, να το διοχετεύει στην Αίγυπτο για υγροποίηση και από εκεί να το εξάγει. Για δικούς του λόγους αργότερα αποχώρησε και από το πρότζεκτ του East-Med, το οποίο ακυρώθηκε οριστικά αργότερα, µε ένα Non Paper, του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ. Κάτι που στην χώρα µας ακόµη δεν το έχουµε συνειδητοποιήσει, γιατί η κυβέρνηση θέλει να συντηρεί τον µύθο της «Οραµατικής ενεργειακής στρατηγικής» της.

Η ελληνική κυβέρνηση, το 2017, βλέποντας το έργο να βαλτώνει, ζήτησε τον διαχωρισµό του τµήµατος Κρήτη-Αττική, για να το κατασκευάσει ως εθνικό έργο, κάτι που έγινε και πρόσφατα έχει ολοκληρωθεί, καλύπτοντας, µαζί µε τις ΑΠΕ στην Κρήτη, τις ανάγκες του νησιού, εξοικονοµώντας και 500 εκ. ευρώ ετησίως, που ήταν το κόστος λειτουργίας των θερµικών µονάδων στην Κρήτη, µαζί µε τα «πρόστιµα ρύπων».

Έτσι, έµεινε να κατασκευαστεί ουσιαστικά, ως διασυνοριακό έργο, µόνο το τµήµα Κύπρος-Κρήτη, για το οποίο η ιδιωτική εταιρεία αξιοποίησε πόρους από το Ευρωπαϊκό Ταµείο CEF, για την διαχείριση των οποίων έγινε γνωστό ότι, ασκεί έρευνα η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία.

Το έργο βάλτωσε. Το 2022 εξαγοράστηκε η εταιρείας EuroAsia Inter-connector, από ΑΔΜΗΕ, πληρώνοντας 48 εκ. ευρώ και µετονοµάζοντάς την, σε GreatSea Interconnector.

Ο ΑΔΜΗΕ έτρεξε το έργο, αναθέτοντας σε Ιταλικό ερευνητικό σκάφος, την έρευνα του βυθού, για την καλύτερη όδευσή του και, ανέθεσε στην Γαλλική εταιρεία Nexans την κατασκευή του καλωδίου.

Τα προβλήµατα σήµερα είναι πολλά και µερικά, ίσως αξεπέραστα:

α). Τα γεωπολιτικά: Ελλάδα και Κύπρος, µάλλον θεώρησαν, ότι το έργο µε Ευρωπαϊκό ενδιαφέρον και ενταγµένο σε Ευρωπαϊκό πρόγραµµα, περίπου το 1/3, του συνολικού κόστους των 1,9 δισ. ευρώ και, µε ανάθεση σε Γαλλική εταιρεία της κατασκευής του, θα είχε την αναγκαία υποστήριξη. Αυτό όµως, δεν επιβεβαιώθηκε, όταν οι τουρκικές φρεγάτες εµπόδισ.αν, 300 µέτρα έξω από την αιγιαλίτιδα ζώνη της Κάσου, τις έρευνες, αν δεν έπαιρνε άδεια το ερευνητικό σκάφος από την Άγκυρα. Αποτέλεσµα να αναβληθεί επ’ αόριστων η έρευνα, να καταρρεύσει η µετοχή της Γαλλικής εταιρείας στο χρηµατιστήριο του Παρισιού και ο Μακρόν απλώς να κάνει µια δήλωση για: «Το απαράδεκτο γεγονός η Τουρκία να αµφισβητεί τα κυριαρχικά δικαιώµατα χωρών µελών της ΕΕ».

β). Η οικονοµική βιωσιµότητα του έργου, αµφισβητείται από την Κυπριακή κυβέρνηση, αλλά και από κυπριακά κόµµατα, µε τους όρους που θέλει ο ΑΔΜΗΕ, θεωρώντας ότι χρεώνεται υπερβολικά η Κύπρος και οι κύπριοι καταναλωτές.

γ). Οι διαφωνίες των δυο κυβερνήσεων είναι εµφανείς, ανεξάρτητα, αν ο Έλληνας Πρωθυπουργός και ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δηµοκρατίας, έχουν συναντηθεί αµέτρητε φορές και πάντα εκφράσουν δηµόσια την συµφωνία τους για το έργο.

δ). Ο έλεγχος της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, είναι βέβαιο ότι δεν θα αργήσει και για την τρέχουσα περίοδο, γιατί πέραν των άλλων υπάρχει ένα ερώτηµα: Πως ο ΑΔΜΗΕ, χωρίς την οριστική συµφωνία των δύο πλευρών, προχώρησε σε σηµαντικές δεσµεύσεις και εκταµιεύσεις πόρων;

Το κρίσιµο συµπέρασµα, για µια ακόµη φορά είναι:

Η χώρα µας, δεν µπορεί να υλοποιήσει µονοµερώς στρατηγικές ενεργειακές επιλογές στη Ανατολική Μεσόγειο, σε θαλάσσιες περιοχές, που έχουµε το δικαίωµα, σύµφωνα µε το διεθνές δίκαιο. Αυτό δυστυχώς, δεν µπορεί να γίνει, ούτε µε διµερείς ή και ευρύτερες περιφερειακές συνεργασίες, ακόµη και µε την υποστήριξη της ΕΕ και της Γαλλίας, στην παρούσα φάση, αλλά και στον ορατό ορίζοντα. Αυτό µπορεί να γίνει µόνο µε την ουσιαστική συµµετοχή και καθολική υποστήριξη των ΗΠΑ και αυτό δεν φαίνεται να υπάρχει αυτή την περίοδο, τουλάχιστον αυτό δείχνει η διοίκηση Τραµπ.

Συνεπώς, απαιτείται στο εσωτερικό ευρύτερη συνεννόηση, για τις νέες στρατηγικές επιλογές, αφήνοντας στην άκρη τις µεγάλες διακηρύξεις για εσωτερική κατανάλωση, που υπονοµεύουν το κύρος της χώρας. Γεγονός επικίνδυνο για την ρευστή εποχή µας. Ίσως, τα κόµµατα της προοδευτικής αντιπολίτευσης πρέπει να το απαιτήσουν, σταµατώντας να παρακολουθούν αµήχανα, τις αδιέξοδες επιλογές της κυβέρνησης.

* π. Υπουργός