Θόδωρος Τσίκας: Οι πραγματικοί στόχοι της αντιπαράθεσης στη Μέση Ανατολή

Τα χτυπήματα μεταξύ Ιράν και Ισραήλ, όποτε πραγματοποιούνται, γίνονται για λόγους γοήτρου και κύρους. Κάθε πλευρά επιθυμεί να δείξει ότι δεν είναι αδύναμη έναντι της άλλης και ότι μπορεί να αντιμετωπίσει όλες τις πιθανές προκλήσεις. Κυρίως όμως είναι ένα τεστ, στο οποίο υποβάλλει η μία πλευρά την άλλη, για να δει ποια θα είναι η αντίδρασή της. Είναι μια προσπάθεια χάραξης «κόκκινων γραμμών» των δύο πλευρών.

Το διακύβευμα είναι η Χεζμπολάχ
Το Ισραήλ προσπαθεί να δει ποια είναι τα όρια του Ιράν, ώστε να αποφασίσει εάν τελικά στραφεί κατά της εξτρεμιστικής οργάνωσης των σιιτών μουσουλμάνων του Λιβάνου, Χεζμπολάχ. Η εξάρθρωση της παλαιστινιακής ισλαμο-φασιστικής Χαμάς δεν θεωρείται ικανοποιητική λύση στο ζήτημα της ασφάλειας του Ισραήλ. Η ισραηλινή διοίκηση πιστεύει ότι είναι η κατάλληλη στιγμή για να κλείσει και το ζήτημα της Χεζμπολάχ. Όμως είναι άγνωστο πώς θα αντιδράσει η Τεχεράνη, σε περίπτωση που αποφασίσει το Ισραήλ να εξοντώσει ακόμη έναν «πληρεξούσιο» του Ιράν.
Το Ιράν δοκιμάζει να δει ποια θα είναι η αντίδραση του Ισραήλ και των Δυτικών, σε περίπτωση που το ίδιο αποφασίσει να επέμβει για να σώσει τη Χεζμπολάχ. Η Χαμάς δεν μπορεί να σωθεί, όπως φάνηκε. Όμως το Ιράν θέλει να διατηρήσει την επιρροή του στον Λίβανο, διότι πιστεύει ότι μετά θα έχει σειρά η Συρία, με κίνδυνο να χάσει την πρόσβασή του στην Ανατολική Μεσόγειο.
Ο νότιος Λίβανος είναι ουσιαστικά φέουδο της Χεζμπολάχ, στην περιοχή του οποίου δεν μπορεί να μπει ούτε ο επίσημος στρατός του Λιβάνου. Ο Λίβανος είναι «όμηρος» της Χεζμπολάχ. Μπορεί να εμπλακεί σε πόλεμο, χωρίς να ελέγχει τις αιτίες που τον προκαλούν. Το 2006 εγκρίθηκε Απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, που επιτάσσει ο νότιος Λίβανος να είναι αποστρατικοποιημένη ζώνη. Ζητά όλες οι δυνάμεις (δηλαδή η Χεζμπολάχ), να αποσυρθούν 30 χιλιόμετρα από τα σύνορα Λιβάνου-Ισραήλ, πίσω από τον ποταμό Λιτάνι. Αυτή η Απόφαση δεν έχει ακόμα εφαρμοστεί.
Πάνω από 50.000 Ισραηλινοί κάτοικοι του βόρειου Ισραήλ έχουν αναγκαστεί να εκτοπιστούν από τις πόλεις και τα χωριά τους, λόγω των αυξημένων επιθέσεων της Χεζμπολάχ σε κατοικημένες περιοχές, μετά τις 7 Οκτωβρίου οπότε έγινε η τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς στο έδαφος του νότιου Ισραήλ. Οι πολίτες αυτοί θα πρέπει κάποια στιγμή να επιστρέψουν στα σπίτια τους.

Η ιρανική απειλή φέρνει κοντά Ισραήλ και μετριοπαθείς αραβικές χώρες
Tο θεοκρατικό καθεστώς του Ιράν μπορεί να κάνει επιθέσεις εναντίον του Ισραήλ τόσο απευθείας από το έδαφος του, όσο από ιρανικές δυνάμεις που βρίσκονται στη Συρία. Παράλληλα μπορεί να συντονίσει επιθέσεις από οργανώσεις που χρηματοδοτούνται, εξοπλίζονται και εκπαιδεύονται από το ίδιο: τη λιβανέζικη Χεζμπολάχ, τις φιλο-ιρανικές οργανώσεις των σιιτών του Ιράκ, τους σιίτες αντάρτες Χούθι που έχουν καταλάβει μεγάλο μέρος της Υεμένης, αλλά και την Χαμάς στη Γάζα.
Από την άλλη, Ισραήλ και πολλές μετριοπαθείς αραβικές χώρες έχουν από κοινού την αίσθηση ότι απειλούνται από το Ιράν. Αυτό οδήγησε σε ένα εντυπωσιακό αποτέλεσμα: για την απόκρουση της ιρανικής πυραυλικής επίθεσης κατά του Ισραήλ τον περασμένο Απρίλιο, συνεργάστηκαν όχι μόνο οι ΗΠΑ, η Βρετανία και η Γαλλία, αλλά και η Ιορδανία, η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Αυτές οι αραβικές χώρες, μαζί με την Αίγυπτο, θα μπορούσαν να είναι ο κορμός των «εγγυητριών δυνάμεων» για τη Γάζα, αφού τελειώσουν οι εχθροπραξίες.

Λύση του Παλαιστινιακού
Η εξομάλυνση των σχέσεων Ισραήλ – Σαουδικής Αραβίας είναι αποτελεσματικός τρόπος για να υποστηριχθεί η ειρήνη και η σταθερότητα στην περιοχή και να αντιμετωπιστεί μακροπρόθεσμα η επιβλαβής επιρροή του Ιράν. Η επίτευξη της ομαλοποίησης απαιτεί αποτελεσματικά βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα σχέδια για την παροχή διακυβέρνησης και ασφάλειας στη Γάζα, ανοίγοντας τον δρόμο για μεταβάσεις ηγεσίας τόσο στα Παλαιστινιακά Εδάφη, όσο και στο Ισραήλ. Αφενός, με τον εκσυγχρονισμό της Παλαιστινιακής Αρχής του μετριοπαθούς προέδρου, Μαχμούντ Αμπάς. Και αφετέρου, με ενίσχυση των μετριοπαθών ισραηλινών δυνάμεων.
Η εκλογή του Γιαχία Σινουάρ ως νέου ηγέτη της Χαμάς, μετά τον θάνατο του Ισμαήλ Χανίγια, αναδεικνύει την ουσία των διαπραγματεύσεων για κατάπαυση πυρός στη Γάζα. Ο Σινουάρ και η ηγεσία της Χαμάς στη Γάζα κρύβονται στα υπόγεια τούνελ, πιεζόμενοι από τις ισραηλινές επιθέσεις. Επιζητούν ασφαλή έξοδο της ηγεσίας της Χαμάς από τη Λωρίδα της Γάζας και εύρεση καταφυγίου σε φιλική χώρα.
Η κυβέρνηση Μπάιντεν στις ΗΠΑ, η οποία πρωταγωνιστεί στις εξελίξεις αυτές, προσπαθεί παράλληλα να διασφαλίσει ότι η ανθρωπιστική βοήθεια φτάνει στους απελπισμένους Παλαιστίνιους αμάχους και να σκιαγραφήσει μια πορεία προς ένα μεταπολεμικό μέλλον ειρήνης και σταθερότητας, τόσο για τους Ισραηλινούς όσο και για τους Παλαιστίνιους.
Για να επιτευχθεί αυτό, είναι απαραίτητο να παρακαμφθούν τα εμπόδια που θέτει ο εθνικιστής πρωθυπουργός του Ισραήλ, Βενιαμίν Νετανιάχου, και οι ακροδεξιοί κυβερνητικοί εταίροι του. Όχι μόνο με την παύση των αδιάκριτων χτυπημάτων κατά αμάχων και μη-στρατιωτικών στόχων στη Γάζα. Αλλά και με την αποδοχή της επανέναρξης διαπραγματεύσεων για τη δημιουργία ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους, δίπλα στο Ισραήλ το οποίο πρέπει να έχει εγγυήσεις για την ασφάλεια των συνόρων του.