Πάνος Τριγάζης: Στη Μυτιλήνη για τη διπλωµατία των πόλεων

Πολλοί αναφέρονται στην ανάγκη νέου κινήµατος ειρήνης παγκοσµίως, αναφέρθηκε εµφατικά σε αυτό και ο ΣΥΡΙΖΑ την εποµένη της συνάντησης Τραµπ – Πούτιν στην Αλάσκα, Δεκαπενταύγουστο 2025.

Καλή η διαπίστωση, καλύτερη όµως η πρόταση για το ποιο κίνηµα και πώς θα αναπτυχθεί. Θα είναι παρεµβατικό στα κέντρα λήψης αποφάσεων ή µόνο καταγγελτικό; Θα ενώνει δυνάµεις κυρίως της κοινωνίας ή θα διεκδικεί την µόνη αλήθεια για το τέλος των πολέµων; Θα πρωτοτυπεί ταράζοντας τα νερά ή θα ακολουθεί την πεπατηµένη στις µορφές δράσης;

Κινήσεις που αντιστοιχούν στο δεύτερο σκέλος των ερωτήσεων ήδη υφίστανται, σίγουρα µε καλές προθέσεις, όχι όµως αποτελεσµατικές σαν το µεγαλειώδες αντιπυρηνικό κίνηµα της δεκαετίας του 1980, στο οποίο οφείλεται και ο όρος Διπλωµατία των Λαών. Τότε, είχαµε µεγάλες διεθνείς πορείες από την Κοπεγχάγη στο Παρίσι (1981) και την πορεία ειρήνης του ’82 που ένωσε Ανατολική και Δυτική Ευρώπη, µε αφετηρία το Ελσίνκι, συνέχεια, στο Λένινγκραντ (σήµερα Αγία Πετρούπολη), Μόσχα, Κίεβο, Βουδαπέστη και Βιέννη.

Σηµαντικό βάθρο για ένα σύγχρονο, δυναµικό και ενωτικό κίνηµα ειρήνης µπορεί να αποτελέσουν οι φορείς της Αυτοδιοίκησης παγκοσµίως. Έχουν το πλεονέκτηµα ότι καταρχήν δεν δεσµεύονται από τις επιλογές της κρατικής διπλωµατίας, µπορούν δε να αντιδρούν άµεσα στις εξελίξεις, ενώ η επίσηµη διπλωµατία βραδυπορεί και είναι δύσκαµπτη. Στην Ελλάδα, η τοπική Αυτοδιοίκηση έχει αποδυναµωθεί, αλλά στην Ευρώπη παραµένει πολύ ισχυρή, εκπροσωπούµενη στην Επιτροπή Περιφερειών της ΕΕ, της οποίας την αναβάθµιση σε θεσµό διεκδικεί η Ευρωπαϊκή Αριστερά.

Επισηµαίνω ότι ο παρεµβατισµός της Αυτοδιοίκησης σε θέµατα ειρήνης και αφοπλισµού έχει ήδη σηµαντική ιστορία. Το 1955, δέκα χρόνια από τα ολοκαυτώµατα των Χιροσίµα – Ναγκασάκι και ενώ ο ψυχρός πόλεµος ήταν σε έξαρση, ο καθολικός δήµαρχος της Φλωρεντίας Τζιόρτζιο Λα Πίρα ανέλαβε την πρωτοβουλία διεθνούς συντονισµού, προσκαλώντας στο δηµαρχιακό µέγαρο, Palazzo Vecchio, δηµάρχους πρωτευουσών. Στην πρόσκληση ανταποκρίθηκαν 56 δήµαρχοι, µε αποτέλεσµα να βρεθούν δίπλα-δίπλα οι πρώτοι πολίτες της Ουάσιγκτον και της Μόσχας, του Παρισιού και της Πράγας, του Λονδίνου και της Βαρσοβίας, του Ανόι και της Βιετνάµ, όπως και του ακόµα αποικιοκρατούµενου Ντακάρ της Σενεγάλης. Από τη συνάντηση αυτή, προέκυψε η Παγκόσµια Οµοσπονδία Ενωµένων Πόλεων (UCLG).

Την ίδια περίοδο, στην Ελλάδα ακολουθήθηκε από προοδευτικούς δηµάρχους η µέθοδος των αδελφοποιήσεων, κυρίως µε πόλεις των γειτονικών µας χωρών των Βαλκανίων, παρά τις διώξεις που αυτό συνεπαγόταν.

Τεράστια η συµβολή της Αυτοδιοίκησης και στα µεγάλα φιλειρηνικά κινήµατα των δεκαετιών 1970-1980, αρχικά µε το κίνηµα των αποπυρηνικοποιηµένων πόλεων µε έδρα το Μάντσεστερ της Βρετανίας, κίνηµα που η Δεξιά ειρωνευόταν και περιφρονούσε, στη δε συνέχεια (µέσα δεκαετίας 1980), µε την ίδρυση από τους δηµάρχους της Χιροσίµα και του Ναγκασάκι του Παγκόσµιου Δικτύου «Δήµαρχοι για την Ειρήνη» (Mayors for Peace), το οποίο παραµένει ενεργό και διευρύνεται, µε πλέον των επτά χιλιάδων δήµων και περιφερειών στους κόλπους του.

Σε λίγες µέρες, στο πλαίσιο του Διεθνούς Φεστιβάλ Ειρήνης στη Λέσβο (2-7 Σεπτεµβρίου 2025), θα έχουµε την ευκαιρία να µιλήσουµε για το κίνηµα αυτό µέσω στρογγυλού τραπεζιού µε θέµα «Η Διπλωµατία των Πόλεων και η συµβολή της στην υπόθεση της ειρήνης», το Σάββατο 6 Σεπτεµβρίου. Δήµαρχοι προσέλθετε, θα συναντήσετε οµολόγους σας και από την Τουρκία!

* Πρόεδρος του Παρατηρητηρίου Διεθνών Οργανισµών και Παγκοσµιοποίησης (ΠΑΔΟΠ)