Ογδόντα χρόνια συµπληρώθηκαν στις 9 Μαΐου 2025, από την αντιφασιστική νίκη. Κοσµοϊστορικής σηµασίας, αναµφίβολα, η έκβαση του πιο φρικιαστικού πολέµου της ιστορίας υπέρ της Αντιχιτλερικής Συµµαχίας και των κινηµάτων Αντίστασης, µε το δικό µας ΕΑΜ νικηφόρο, ήδη από τις 12 Οκτωβρίου 1944, επτά µήνες πριν πέσει το Βερολίνο στα χέρια του Κόκκινου Στρατού.
Όταν ο Χίτλερ εισέβαλε στην Πολωνία, 1η Σεπτεµβρίου 1939, «όλα τα ‘σκιαζε η φοβέρα» του φασισµού, σε µια Ευρώπη που µόλις πριν 21 χρόνια είχε βγει από τον Α’ Παγκόσµιο Πόλεµο. Γρήγορα η φοβέρα µετατράπηκε σε κατοχή πολλών χωρών, µε µαζικές εκτελέσεις, καθώς και τη φρίκη των στρατοπέδων συγκέντρωσης, στα οποία οδηγήθηκαν και δεκάδες χιλιάδες Έλληνες Εβραίοι. Μαζί τους και πολλοί Έλληνες αντιφασίστες, κατά κανόνα κοµµουνιστές, που παραδόθηκαν στους ναζί κατακτητές, ενώ είχαν ζητήσει να αφεθούν ελεύθεροι από τις φυλακές και εξορίες του καθεστώτος Μεταξά, ήδη από τον Οκτώβριο 1940 για να πολεµήσουν τους εισβολείς οι άνδρες, οι δε γυναίκες να υπηρετήσουν ως νοσηλευτικό προσωπικό. Τι άλλη απόδειξη χρειάζεται για τον αντεθνικό ρόλο της αστικής τάξης της Ελλάδας που στήριζε το τότε δικτατορικό καθεστώς.
Δεν αποτελεί υπερβολή αν πούµε ότι η µικρή τούτη χώρα συνέβαλε σηµαντικά στην αντιφασιστική νίκη. Πρώτα-πρώτα, διότι απέκρουσε µε πρωτοφανή εθνική και λαϊκή ενότητα, χάρη και στο γράµµα του Ζαχαριάδη, την επίθεση της Ιταλίας του Μουσολίνι, την οποία και ταπείνωσε µε το έπος της Αλβανίας. Αµέσως µετά, ήρθε η µάχη της Κρήτης, Μάιος 1941, στο δε τέλος του ίδιου µήνα το συγκλονιστικό επίτευγµα για όλη την υπόδουλη Ευρώπη των νεολαίων Μανώλη Γλέζου και Λάκη Σάντα, που κατέβασαν από την Ακρόπολη τη σηµαία µε τον αγκυλωτό σταυρό.
Τη σκυτάλη πήρε από τις 27 Σεπτεµβρίου 1945 το ΕΑΜ, που πρώτη µεγάλη νίκη του ήταν ότι έσωσε το λαό από την πείνα µέσω και της οργάνωσης Εθνικής Αλληλεγγύης, για να ακολουθήσει ο νικηφόρος ένοπλος αγώνας του ΕΛΑΣ και της ΕΠΟΝ, ιδρυµένης το 1943.
Απόδειξη ότι ο εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας δε ήταν µόνο ένοπλος, αποτελεί και το επίσης µέγα επίτευγµα µαταίωσης µέσω απεργιών και διαδηλώσεων της γερµανικής επιστράτευσης, µε συνέπεια να µη σταλεί κανένας έλληνας στρατιώτης στο Ανατολικό µέτωπο εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης. Θα µπορούσα να προσθέσω και την συµβολή των ελλήνων ναυτικών µέσω της θρυλικής ΟΕΝΟ, στον εφοδιασµό των συµµαχικών στόλων.
Αυτά, λοιπόν, για τη συµβολή του ελληνικού λαού στην αντιφασιστική νίκη. Όσο για το τι κέρδισε η Ευρώπη, µπορούν να ειπωθούν πολλά, µε πρώτο την απελευθέρωσή της και µεγάλη εκλογική άνοδο των αριστερών, σοσιαλιστικών και κοµµουνιστικών κοµµάτων, µετά το 1945, µε την δηµιουργία σε ορισµένες χώρες λαϊκών µετώπων.
Επιπλέον, µέσα στη φρίκη του Β’ Παγκοσµίου Πολέµου, ωρίµασε η ιδέα ενοποίησης της Ευρώπης στο σύνολό της. Απόδειξη το Μανιφέστο Σπινέλι, «Για µια ελεύθερη και ενωµένη Ευρώπη», διατυπωµένο το 1941, µε τον Ιταλό, τότε κοµµουνιστή δεσµώτη του Μουσολίνι στο νησάκι Βεντοτένε. Μεταπολεµικά, η ήπειρός µας διαιρέθηκε, λόγω του ψυχρού πολέµου, αλλά βρήκε τον δρόµο της ειρηνικής συνύπαρξης το 1975, µε την ιστορική Διάσκεψη του Ελσίνκι για την Ευρωπαϊκή Ασφάλεια και Συνεργασία (ΔΑΣΕ). Ιδού ο δρόµος και για την σηµερινή Ευρώπη!
* Μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ
