Καµαρώνουµε ως σύγχρονη Αριστερά για το γεγονός ότι καρπός δικής µας πρότασης ήταν ο και συνταγµατικά κατοχυρωµένος από το 2004 θεσµός του Εθνικού Συµβουλίου Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΣΕΠ), του οποίου υπήρξα µέλος συνεχώς, από το 2005 έως το 2019.
Η ιδέα πρωτοδιατυπώθηκε από τον Συνασπισµό της Αριστεράς και της Προόδου το 1991, χρονιά διάλυσης της Γιουγκοσλαβίας, εξέλιξη που απειλούσε µε αλυσιδωτές αρνητικές αντιδράσεις. Η διάλυση είχε φέρει στο προσκήνιο και το Μακεδονικό, το οποίο έµελλε έκτοτε να αποτελέσει κοµβικό ζήτηµα εξωτερικής πολιτικής της Ελλάδας και των σχέσεών της µε την Ευρώπη. Σχεδόν τρεις δεκαετίες κράτησε η αποκληθείσα «σκοπιανοποίηση» της εξωτερικής µας πολιτικής, γι’ αυτό και αποτέλεσε ορόσηµο η ιστορική συµφωνία των Πρεσπών.
Αρχικά, στη διατύπωση της πρότασης του ΣΥΝ για την αναζήτηση µιας ελάχιστης εθνικής συνεννόησης λόγω της γιουγκοσλαβικής τραγωδίας, µετείχε και το ΚΚΕ ως βασική συνιστώσα του ενωτικού εγχειρήµατος µέχρι την αποχώρησή του τον Ιούνιο 1991. Στο τµήµα Εξωτερικής Πολιτικής του ΣΥΝ, είχαµε ήδη από το 1989 σηµαντικές προσωπικότητες, σαν τους πρέσβεις ε.τ. Αλέξανδρο Ξύδη και Κώστα Ζέπο, τον Γεράσιµο Νοταρά και τον καθηγητή Αντώνη Μπρεδήµα και τον Λεωνίδα Κύρκο.
Το 1992 είχε γίνει µε επιτυχία και η πρώτη σύσκεψη των πολιτικών αρχηγών υπό τον τότε πρόεδρο της Δηµοκρατίας Κωνσταντίνο Καραµανλή, που είχε καταλήξει σε συµφωνία τριών σηµείων: α) σε καµιά περίπτωση η Ελλάδα δεν θα εµπλακεί στην βαλκανική κρίση, β) καµιά ανάµειξη άλλης βαλκανικής χώρας στην γιουγκοσλαβική τραγωδία και γ) απόλυτος σεβασµός στο απαραβίαστο των διεθνών συνόρων, για ειρήνη στα Βαλκάνια. Η σύσκεψη σήµανε και την απόλυση Σαµαρά από την θέση του ΥΠΕΞ, κάτι που ο Μεσσήνιος πολιτικός της Δεξιάς δεν συγχώρεσε στον τότε πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, προκαλώντας την πτώση του το 1993, διά της αποστασίας.
Ενδιάµεσα, ο ΣΥΝ είχε κάνει πρόταση διά της Μαρίας Δαµανάκη να δεχθεί η Ελλάδα σύνθετη ονοµασία για την ΠΓΔΜ αντί της µαξιµαλιστικής «µία είναι η Μακεδονία και µόνο ελληνική», ενώ το ζήτηµα όδευε από την ΕΕ στον ΟΗΕ, όπου η Ελλάδα δεν έχει βέτο. Χαµένη από θέση, δηλαδή καθώς δεκάδες χώρες, ανάµεσά τους η Ρωσία και η Κίνα, είχαν ήδη αναγνωρίσει την γείτονα ως Δηµοκρατία της Μακεδονίας.
Ευτυχώς, ο επανακάµψας το 1993 στην πρωθυπουργία Ανδρέας Παπανδρέου, αν και βαρειά άρρωστος, µετά την επιβολή εµπάργκο στην γείτονα το 1994, έκανε στροφή ύστερα από επίσκεψη του Χόλµπρουκ στο Καστρί, το 1995, αποδεχόµενος την Ενδιάµεση Συµφωνία στο πλαίσιο του ΟΗΕ, αναγνωρίζοντας την γειτονική χώρα µε την προσωρινή ονοµασία Πρώην Γιουγκοσλαβική Δηµοκρατία της Μακεδονίας- ΠΓΔΜ, ή FYROM, διευκολύνοντας έτσι και την ένταξή της στον ΟΗΕ.
Με άλλα λόγια, ο διορατικός πρωθυπουργός αναγνώρισε τη διπλωµατική αποτυχία της Ελλάδας, λόγω «µακεδονοµάχων», αποδεχόµενος τελικά ονοµασία που περιείχε την λέξη «Μακεδονία». Τον Ανδρέα Παπανδρέου διαδέχτηκε στην ηγεσία της χώρας ο Κώστας Σηµίτης, το 1996, χρονιά της κρίσης στα Ίµια, που όµως συνοδεύτηκε από καλύτερες µέρες και στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, παρότι άφησε πίσω της τις «γκρίζες ζώνες». Ωστόσο, η κυβέρνηση Σηµίτη ήταν εκείνη που νοµοθέτησε το Εθνικό Συµβούλιο Εξωτερικής Πολιτικής, το οποίο όµως παραµένει υποβαθµισµένο και οι συνεδριάσεις του περνούν απαρατήρητες.
* Υπεύθυνος του Γραφείου Ειρήνης του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ
