Οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, µετά το σχέδιο Τραµπ

Tου ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΝΙΚΟΛΕΤΟΠΟΥΛΟΥ *

Μετά από δύο χρόνια σκληρών συγκρούσεων µεταξύ Ισραήλ και Χαµάς, κατά το διάστηµα 29 Σεπτεµβρίου 2025 -3 Οκτωβρίου 2025 γράφεται ένα σηµαντικό κεφάλαιο στην ιστορία της Μέσης Ανατολής. Τις µέρες αυτές διεξήχθησαν σκληρές διαπραγµατεύσεις µεταξύ Κατάρ, Ισραήλ, ΗΠΑ Σαουδικής Αραβίας και Τουρκίας µε στόχο τον τερµατισµό του πολέµου. Οι ΗΠΑ, από την αρχή των διαπραγµατεύσεων, φάνηκε να ρίχνουν ιδιαίτερο βάρος και στην απελευθέρωση των οµήρων εκατέρωθεν.

Ειδικότερα στη συνάντηση Τραµπ – Νετανιάχου, ο Αµερικανός πρόεδρος κατέθεσε ένα σχέδιο 21 σηµείων για την λήξη του πολέµου. Μεταξύ των άλλων, ξεχωρίζουν κάποια κύρια σηµεία του σχεδίου:

1) Απελευθέρωση όλων των ισραηλινών οµήρων, αλλά και µεγάλου αριθµού παλαιστινίων κρατουµένων.

2) Αφοπλισµός της Χαµάς, µε όλες τις δυσκολίες που εµπεριέχει ένα τέτοιο εγχείρηµα.

3) Αποχώρηση του ισραηλινού στρατού από την πόλη της Γάζας.

4) Παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα.

5) Εγκατάσταση και ανάπτυξη ειρηνευτικής δύναµης σε όλα τα νευραλγικά σηµεία.

6) Ανάληψη της διοίκησης της Γάζας από παλαιστίνιους τεχνοκράτες.

Και πράγµατι, το Ισραήλ αποδέχτηκε άµεσα το σχέδιο, καθώς ικανοποιούνταν πολλά από τα αιτήµατα του. Η Χαµάς αποδέχτηκε το σχέδιο στις 3 Οκτωβρίου 2025.

Λίγες µέρες αργότερα, ξεκινά η διαδικασία ανταλλαγής κρατουµένων. Το διάστηµα 13-16 Οκτωβρίου 2025 απελευθερώθηκαν από την Χαµάς και οι 20 ζωντανοί όµηροι, ενώ και το Ισραήλ απελευθέρωσε 2.000 παλαιστίνιους κρατουµένους.

Να σηµειώσουµε εδώ ότι η ανταλλαγή των κρατουµένων υλοποιήθηκε µετά την αποχώρηση του ισραηλινού στρατού από την πόλη της Γάζας και την εγκατάστασή του στην «κίτρινη γραµµή» (γεωγραφική περιοχή γύρω από την πόλη της Γάζας, που ελέγχεται από τους ισραηλινούς).

Στις 10 Οκτωβρίου δηµιουργείται το κέντρο επιτήρησης της κατάπαυσης του πυρός, το οποίο αποτελούν εκπρόσωποι, µεταξύ άλλων, από τις ΗΠΑ, την Αυστραλία, την Ελλάδα, την Κύπρο, την Ισπανία, την Γερµανία και τα Ηνωµένα Αραβικά Εµιράτα. Αποστολή του κέντρου είναι η επιτήρηση (κυρίως µε εναέρια µέσα) της τήρησης της ειρήνης στην περιοχή. Διοικητής του κέντρο ορίστηκε ο αµερικανός ναύαρχος Μπράντ Κούπερ.

Έτσι, η πρώτη φάση του σχεδίου Τραµπ, έστω και µε εµπόδια, φαίνεται ότι θα ολοκληρωθεί. Τα δύσκολα, κατά την εκτίµηση µου, ακολουθούν: Όπως αναµενόταν, η Χαµάς δεν φαίνεται διατεθειµένη να αφοπλιστεί πλήρως, σύµφωνα µε αξιωµατούχους της οργάνωσης.

Επίσης, δύο σηµαντικά ζητήµατα είναι αφενός η απουσία συγκεκριµένου χρονοδιαγράµµατος για την αποχώρηση του ισραηλινού στρατού, κι αφετέρου το γεγονός ότι δεν υπάρχει ακόµα ενηµέρωση σχετικά µε τους παλαιστίνιους τεχνοκράτες που θα αναλάβουν τη διοίκηση της Γάζας. Μην ξεχνάµε επίσης ότι παρατηρείται γενικότερη απροθυµία των άλλων κρατών, προκειµένου να συµµετάσχουν στρατιωτικά στην ειρηνευτική δύναµη που θα σταλεί στην Γάζα. Η δύναµη όµως αυτή είναι απαραίτητη για την ανοικοδόµηση της, ουσιαστικά κατεστραµµένης, περιοχής.

Ως εκ τούτου, η κατάσταση στην Λωρίδα της Γάζας παραµένει εξαιρετικά κρίσιµη. Τα ζητήµατα που πρέπει να επιλυθούν είναι πολλά, µε τον ολοκληρωτικό αφοπλισµό της Χαµάς να αποτελεί το µεγαλύτερο εµπόδιο για την συνέχιση του σχεδίου. Εκεί άλλωστε αναµένεται να ρίξουν το βάρος τους οι ΗΠΑ το προσεχές διάστηµα.

Οι, έστω περιορισµένης κλίµακας, ένοπλες συγκρούσεις που ξέσπασαν πρόσφατα αποδεικνύουν ότι έχουµε αρκετό δρόµο ακόµα µέχρι την πλήρη εφαρµογή του ειρηνευτικού σχεδίου.

*Αναλυτής διεθνών θεµάτων