Να είµαστε Δύση ή Ανατολή;

Toυ ΠΑΝΟΥ ΤΡΙΓΑΖΗ *

Το δίληµµα ήταν υπαρκτό όσο υπήρχε η Σοβιετική Ένωση, την οποία το µεγαλύτερο κοµµάτι της ελληνικής Αριστεράς όχι µόνο υποστήριζε, αλλά και θαύµαζε παραβλέποντας τα ορατά από τους επισκέπτες στη Μόσχα προβλήµατα της χώρας του Λένιν, τον οποίο σήµερα µέµφεται ο Πούτιν ότι «επινόησε την Ουκρανία».

Παρότι κοµµουνιστές ηγέτες, σαν τον Ενρίκο Μπερλινγκουέρ, διαπίστωναν την απώλεια της «προωθητικής δύναµης» της Οκτωβριανής Επανάστασης στο πολυεθνικό σοσιαλιστικό κράτος που αναγνώρισε εθνότητες µη υπαρκτές πριν, επιβίωναν ελπίδες µιας «επανάστασης µέσα στην επανάσταση», όπως χαρακτήριζε ο Γκορµπατσόφ την Περεστρόϊκα του 1985.

Επανερχόµενος στο αρχικό ερώτηµα, αν Ανατολή είναι η Οκτωβριανή Επανάσταση, όπως ξεκίνησε µε τριπλό σύνθηµα «Ειρήνη – Όλη η εξουσία στα Σοβιέτ – Γη στους αγρότες», τότε είµαι υπέρ της κι εγώ. Αν, όµως, είναι το θεοκρατικό καθεστώς του Ιράν που δολοφονεί τους πολιτικούς του αντιπάλους, µεταξύ των οποίων και οι κοµµουνιστές, τότε δεν είµαι Ανατολή χωρίς δισταγµό.

Από την άλλη, δεν µπορεί να είναι Δύση η Σαουδική Αραβία και άλλοι στενοί σύµµαχοι των ΗΠΑ στη Μ. Ανατολή, γιατί Δύση είναι η Γαλλική Επανάσταση -θα έλεγα και η Αµερικανική- ο διαφωτισµός και το κράτος δικαίου, διαρκώς συρρικνούµενο όµως σε πολλές χώρες, της Ελλάδας συµπεριλαµβανοµένης, µε κυβέρνηση Μητσοτάκη.

Προσθέτω ότι Δύση είναι και η ιδέα µιας ενωµένης Ευρώπης των λαών και των πολιτών της, που δεν εκπροσωπείται από την σηµερινή ΕΕ, η οποία, όµως, δεν µπορεί να παραβεί βασικές δεσµεύσεις της. Γι αυτό και η δράση της ευρωπαίας εισαγγελέως Κοβέσι καθώς και αποφάσεις του Ευρωκοινοβουλίου για τα Τέµπη, τα Ελληνοτουρκικά, την Κύπρο και Παλαιστίνη, παρότι µικρή η ευρωοµάδα της Αριστεράς.

Θα έλεγα ότι Δύση είναι και ο αντιφασισµός, καθώς και ο ΟΗΕ, επιστέγασµα της αντιφασιστικής νίκης, παρότι τα κράτη-µέλη στην πλειοψηφία τους δεν µπορούν να θεωρηθούν αντιφασιστικά ή έστω φιλελεύθερα µε την κλασική έννοια του όρου, που δεν ταυτίζεται µε τον νεοφιλελευθερισµό. Άλλο, όµως, ο θεσµός, άλλο το κάθε µέλος χωριστά, άλλο η συλλογική δέσµευση που παράγει νέα ποιότητα από την ποσότητα, για να µην ξεχνάµε την Διαλεκτική.

Με την ευκαιρία, να επαναλάβω ότι οφείλουµε ως Αριστερά, θα έλεγα και ως Ελλάδα να τιµήσουµε την επικείµενη 80η επέτειο ίδρυσης του ΟΗΕ, στο πλαίσιο του οποίου παράγεται το διεθνές δίκαιο και νέοι θεσµοί σαν το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, στο οποίο παραπέµφθηκε ο Νετανιάχου για την γενοκτονία στην Γάζα, µε πρωτοβουλία της Νοτίου Αφρικής του Μαντέλα.

Άρα, το ερώτηµα Ανατολή ή Δύση δεν αφορά την γεωγραφία αλλά την πολιτική πρακτική, κυρίως. Και πρέπει κάποιοι δηµοσιογράφοι και εγχώριοι πολιτικοί να αποφεύγουν το τσουβάλιασµα «καλή Ανατολή, κακή Δύση», που αδικεί και τη δική µας χώρα και άλλες σαν την Ισπανία.

Να µην παραβλέψω και την πολιτισµική διάσταση που υπερβαίνει, κατά την γνώµη µου, το δίληµµα Ανατολή – Δύση, καθώς θεωρώ ότι υπάρχει παγκόσµιος πολιτισµός, πολλές κοινές αξίες για τις χώρες και τις κοινωνίες. Με άλλα λόγια, υπάρχουν και συνθέσεις Ανατολής-Δύσης, γιατί αν Ανατολή είναι η Ρωσία, δεν νοείται Δύση χωρίς τον ρωσικό πολιτισµό των γιγάντων της λογοτεχνίας και της µουσικής. Δυστυχώς, µε τον νέο ψυχρό πόλεµο σε έξαρση λόγω του Ουκρανικού, έχουν απαγορευτεί σε πολλές χώρες της Ευρώπης σπουδαίες ρωσικές πολιτιστικές παραγωγές, βασισµένες στους προαναφερθέντες γίγαντες.

* Υπεύθυνος του Γραφείου Ειρήνης του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ