Η ρήση αποδίδεται στον Γκράμσι και περιγράφει τις ενδιάμεσες
περιόδους μεγάλων μετασχηματισμών μεταξύ δύο μεγάλων
ιστορικών περιόδων: «ο παλιός κόσμος πεθαίνει, ο καινούργιος
παλεύει να γεννηθεί, ζούμε στην εποχή των τεράτων», έχει γράψει
ο μεγάλος μαρξιστής ιταλός θεωρητικός, που σίγουρα θα είχε
ανατριχιάσει αν ζούσε και έβλεπε ότι πριν μερικά 24ωρα, η πρώτη
ακροδεξιά –και επίγονος του Μουσολίνι- πρωθυπουργός μετά τον
Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο πήγε στο Κυρηνάλιο προεδρικό μέγαρο και
έλαβε εντολή σχηματισμού κυβέρνησης.
Για να επιστρέψουμε στο θέμα μας, όμως: αυτή είναι η εποχή των
τεράτων, που ζούμε τώρα. Η πανδημία και οι τεράστιες αρρυθμίες
που έφερε στην εφοδιαστική αλυσίδα, σε συνδυασμό με την
ρωσική εισβολή στην Ουκρανία που παγίδευσε τον μισό κόσμο σε
φάση ενεργειακής κρίσης και οδήγησε στην εκ νέου αποτύπωση
των διεθνών συσχετισμών, άλλαξαν για πάντα όσα ξέραμε ως
βεβαιότητες από την δεκαετία του ’80 όσο αφορά στα οικονομικά,
από το ’89 και την κατάρρευση της ΕΣΣΔ σε ό,τι αφορά στα
υπόλοιπα.
Ο πλανήτης έχει εισέλθει σε φάση ενός νέου «Ψυχρού πολέμου»,
ο «αιώνας της Κίνας» έχει ξεκινήσει, πλέον οι «παίκτες» είναι
πολλοί –η παγκόσμια κυριαρχία είναι ένα πολυπολικό γεωπολιτικό
και οικονομικό παιχνίδι και όχι ένα τανγκό για δύο –όπως ήταν από
το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ως την κατάργηση του
Σιδηρού Παραπετάσματος. Η Ευρώπη είναι παγιδευμένη κάπου
ενδιάμεσα, ενώ εκτός από την «μεγάλη εικόνα», πλέον αίρονται και
όλες οι βεβαιότητες που αφορούν τον καθένα και την καθεμία από
εμάς: για παράδειγμα, δεν είναι μόνο αθηναϊκό ή θεσσαλονικιώτικο
το φαινόμενο της στεγαστικής κρίσης. Σε όλες τις πρωτεύουσες
του κόσμου, ένα ζευγάρι με δύο μέτριους μισθούς πρέπει να δίνει
σχεδόν το ήμισυ του εισοδήματός του για να ενοικιάζει ένα, στοιχειωδώς ανεκτό, σπίτι –αν έρθει και παιδί, τότε τα πράγματα
γίνονται ακόμη πιο δύσκολα…
Το ίδιο ισχύει και για την αγορά σπιτιών, ενώ πλέον έχει
αποτυπωθεί ως πραγματικότητα η «ελαστικότητα» στις εργασιακές
σχέσεις –στη ζωή, εν πολλοίς. Οι σημερινοί εργαζόμενοι, είτε είναι
50άρηδες, είναι 40άρηδες, είτε 30άρηδες, είτε 20άρηδες που
κάνουν τα πρώτα τους βήματα, είναι η πρώτη μεταπολεμική γενιά
που γνωρίζει «από χέρι» ότι δε θα ζήσει καλύτερα από τους
πατέρες και τους παππούδες της. Είναι –είμαστε- οι πρώτοι που
ξέρουμε ότι το αξίωμα «αν δουλέψεις και κάνεις οικονομία, θα
καταφέρεις κάτι στη ζωή σου» αποτελεί πλέον διηγήσεις των
πατέρων και των παππούδων μας. Πλέον, δουλεύεις σαν σκυλί και
κάνεις οικονομία για να βγάλεις το μήνα και όχι για να φτιάξεις τη
«μαγιά» για ένα επιχειρηματικό άνοιγμα ή για την αγορά ενός
σπιτιού ή για την μεγέθυνση της οικογενειακής περιουσίας.
Επιπροσθέτως, τους τελευταίους μήνες όλη η Ευρώπη μαθαίνει
–εμείς το μάθαμε στη δεκαετία των μνημονίων με το σκληρό
τρόπο, πολλοί Ευρωπαίοι το παθαίνουν τώρα για πρώτη φορά
μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο- ότι το να ανάβεις τον διακόπτη του
καλοριφέρ ή του ρεύματος δεν είναι τόσο απλό, ασήμαντο και
αυτονόητο όπως ήταν παλιότερα. Το ίδιο ισχύει για να πάει
κάποιος μία βόλτα με το αυτοκίνητό του ή για να βγει να φάει με
τους φίλους ή την οικογένειά του.
Όλα αλλάζουν. Όλα είναι μεταβατικά. Όλα είναι δυσκολότερα από
πριν: η εργασία, η κοινωνική ανέλιξη, η τιμή της ενέργειας, η
στέγαση. Η εποχή των τεράτων έχει ξεκινήσει και, δυστυχώς ή
ευτυχώς, για μία ακόμη φορά έχουμε καταστεί η γενιά που ζει τα
«SOS» της Ιστορίας που θα διαβάζουν τα εγγόνια μας.
