Γιώργος Λυκοκάπης: Πού θα οδηγήσει η αντιπαράθεση Ινδίας – Πακιστάν

Με το δάχτυλο στην σκανδάλη παραµένουν Ινδία και Πακιστάν, οι δύο «προαιώνιοι αντίπαλοι», µε ανταλλαγές πυρών και εκατέρωθεν απειλές, µε τον υπουργό Άµυνας της ισλαµικής χώρας να αναφέρεται σε επικείµενη ινδική επίθεση, θέτοντας τις ένοπλες δυνάµεις σε ύψιστο συναγερµό και τον Ινδό πρωθυπουργό να δίνει «επιχειρησιακή ελευθερία» στον στρατό για δράση.

Το διαφιλονικούµενο (και ελεγχόµενο στο µεγαλύτερο µέρος του από την Ινδία) Κασµίρ, είναι για µία ακόµη φορά το επίκεντρο της σύγκρουσης, έπειτα από µία αιµατηρή-τροµοκρατική επίθεση αυτονοµιστών-ισλαµιστών κατά ινδουιστών τουριστών. Η Ινδία κατηγόρησε για την επίθεση το Πακιστάν, το οποίο ζητά ανεξάρτητη έρευνα για το περιστατικό και µιλά για «προβοκάτσια».

Ο λόγος που το Πακιστάν αναφέρεται σε επικείµενη ινδική επίθεση, είναι ο πολεµικός «πυρετός» που έχει καταβάλει την Ινδία, όπου ο πρωθυπουργός Μόντι δεσµεύεται για «σκληρή τιµωρία», µε κόµµατα της αντιπολίτευσης να ζητούν την συντριβή των ένοπλων µουσουλµανικών οµάδων, οι οποίες διαθέτουν στρατόπεδα και βάσεις εντός της πακιστανικής επικράτειας.

 Ισλαµικές Οµάδες

Είναι γνωστό πως παγίως το Πακιστάν στηρίζει ακραίες ισλαµικές οµάδες, ακόµα και ανοιχτά τροµοκρατικές, στα πλαίσια της πολυετούς αντιπαράθεσης του µε την Ινδία, η οποία ξεκίνησε από τα χρόνια της ανεξαρτησίας των δύο χωρών, το µακρινό 1947.

Να σηµειώσουµε πως το Πακιστάν ιδρύθηκε ως κράτος σε αµιγώς θρησκευτική βάση από τους µουσουλµανικούς πληθυσµούς της Ινδίας. Έκτοτε οι δύο χώρες έχουν βρεθεί αντιµέτωπες σε πολλές πολεµικές αναµετρήσεις, τις περισσότερες φορές µε χαµένο το Πακιστάν.

Η πιο οδυνηρή ήττα για το Πακιστάν ήρθε το 1973. Συνέπεια αυτής ήταν η συγκρότηση του σηµερινού κράτους του Μπαγκλαντές, του άλλοτε «Ανατολικού Πακιστάν», γεγονός που δικαιολογηµένα εκλήφθη ως εθνική ταπείνωση.

Το «βίαιο διαζύγιο» ινδουιστών και µουσουλµάνων άφησε «µετέωρο» το Κασµίρ, το οποίο διεκδικούν Ινδία και Πακιστάν, µε την πρώτη να καταλαµβάνει τα δύο τρίτα της επικράτειας του και το Πακιστάν το υπόλοιπο, µετατρέποντας την διαφιλονικούµενη περιοχή στο πιο στρατιωτικοποιηµένο µέρος του κόσµου.

Η πλειονότητα των κατοίκων του Κασµίρ (περί του 60%) είναι µουσουλµάνοι, όµως υπήρξε και ο τόπος καταγωγής του ιστορικού Ινδού ηγέτη, Τζαβαχαρλάλ Νεχρού, εξού και η Ινδία διατεθειµένη να το εγκαταλείψει.

Είναι κοινό µυστικό ότι οι πανίσχυρες πακιστανικές µυστικές υπηρεσίες, ISI, στρατολογούν φανατικούς ισλαµιστές τους οποίους αποστέλλουν στο µέτωπο του Κασµίρ, µε την ανοχή του πακιστανικού στρατού.

 ουτζαχεντίν και Ταλιµπάν

Με την ίδια λογική το Πακιστάν είχε υποστηρίξει τους µουτζαχεντίν στο Αφγανιστάν την δεκαετία του ’80 έναντι των Σοβιετικών και µετέπειτα τους Ταλιµπάν στον εµφύλιο των µουτζαχεντίν που ξεκίνησε µε το τέλος της σοβιετικής κατοχής. Το Πακιστάν στήριζε παρασκηνιακά τους Ταλιµπάν και κατά την διάρκεια του «Πολέµου της Τροµοκρατίας» του υιού Μπους, την στιγµή που δήλωνε έµπιστος σύµµαχος των ΗΠΑ!

Βεβαίως, το Πακιστάν έχει εκθρέψει το «ισλαµικό-εξτρεµιστικό φίδι» σε τέτοιο βαθµό, ώστε τελικώς αυτό να δαγκώνει µέχρι και το ίδιο. Για παράδειγµα, το Πακιστάν είναι σε σύγκρουση µε τους παλιούς Αφγανούς του συµµάχους, καθώς τους κατηγορεί ότι υποθάλπουν την δράση των «Πακιστανών Ταλιµπάν» (ΤΤΡ, πιο εξτρεµιστές από τους Αφγανούς). Ουδόλως πείθεται από τις διαβεβαιώσεις των Αφγανών Ταλιµπάν ότι δεν υποστηρίζουν τους Πακιστανούς οµοϊδεάτες τους…

Να σηµειωθεί πως ενώ µαίνεται η ένταση µε την Ινδία, το Πακιστάν κατήγγειλε απόπειρα εισβολής των «Πακιστανών Ταλιµπάν» από την αφγανική επικράτεια, µε σκληρές µάχες στα σύνορα των δύο χωρών, που οδήγησαν στον θάνατο δεκάδων ενόπλων.

Πάντως, είναι λάθος να περιορίζουµε τον εξτρεµισµό αποκλειστικά στο Πακιστάν. Στην Ινδία, υπό τον Ναρέντα Μόντι, επικρατεί ένα κύµα εθνικισµού, άνευ προηγουµένου για την νεότερη ιστορία της χώρας. Ο ίδιος ο Μόντι έχει κατηγορηθεί ως υποκινητής του αντιµουσουλµανικού πογκρόµ που είχε λάβει χώρα στο Γκουτζαράτ το 2001.

Και το 2019 οι δύο χώρες είχαν έρθει στα πρόθυρα ανοιχτού πολέµου, έπειτα από βοµβιστική επίθεση ισλαµιστών και πάλι στο Κασµίρ, όπου είχαν σκοτωθεί δεκάδες Ινδοί αστυνοµικοί. Η Ινδία είχε φτάσει στο σηµείο να βοµβαρδίσει στρατόπεδα φανατικών ισλαµιστών, εντός της πακιστανικής επικράτειας. Μπορεί η κρίση να αποσοβήθηκε, αλλά ως απάντηση ο Μόντι κατήργησε το καθεστώς αυτονοµίας που απολάµβανε το ινδικό Κασµίρ, προκαλώντας τις αντιδράσεις του µουσουλµανικού πληθυσµού και βεβαίως του Πακιστάν.

 ΗΠΑ – Πακιστάν

Το Πακιστάν έχει προ πολλού πάψει να θεωρείται ως «χωροφύλακας της Δύσης», όπως υπήρξε την εποχή του Ψυχρού Πολέµου. Στον αντίποδα, οι σχέσεις ΗΠΑ-Ινδίας είναι αγαστές σε τέτοιο βαθµό, ώστε ο Αµερικανός αντιπρόεδρος Βανς να δηλώνει ότι «οι σχέσεις των δύο χωρών θα διαµορφώσουν τον 21ο αιώνα» και τον Αµερικανό υπουργό Οικονοµικών να προαναγγέλλει εµπορική συµφωνία µε την Ινδία.

Είναι γνωστή εξάλλου η αµερικανική φιλοδοξία για τον Οικονοµικό Διάδροµο Ινδίας-Μέσης Ανατολής-Ευρώπης, που λειτουργεί ως αντίβαρο στον «Κινεζικό Δρόµο του Μεταξιού». Το δε Πακιστάν έχει κάθε λόγο να είναι δυσαρεστηµένο από την στάση µουσουλµανικών κρατών, όπως της Σαουδικής Αραβίας ή των Εµιράτων, που επιλέγουν την διεύρυνση των σχέσεων τους µε την Ινδία, παραβλέποντας την καταπίεση των «µουσουλµάνων αδελφών» στο Κασµίρ.

Πάντως, κάποια δεδοµένα παραµένουν σταθερά, όπως η πάγια στήριξη της Τουρκίας στο Πακιστάν (αν και η Άγκυρα διέψευσε ότι απέστειλε πολεµικό υλικό στο Ισλαµαµπάντ) και η στήριξη που έχει από την Κίνα, στήριξη που κρατά από τα χρόνια του Ψυχρού Πολέµου, όταν η Σοβιετική Ένωση παγίως υποστήριζε την Ινδία.

Με δεδοµένο ότι αναφερόµαστε σε δύο πυρηνικές δυνάµεις, η λογική λέει πως στο τέλος θα επικρατήσει η αποκλιµάκωση, µέχρι βεβαίως το επόµενο επεισόδιο της µεταξύ τους αντιπαράθεσης. Το άλλο σενάριο είναι απλά εφιαλτικό…

* Αναλυτής Διεθνών Θεµάτων