Ο εµφύλιος στην Συρία ήρθε και πάλι στο προσκήνιο µετά από την αιφνίδια επίθεση των µαχητών της ισλαµικής αντιπολίτευσης, στην πραγµατικότητα ένα συνονθύλευµα από τζιχαντιστές της οργάνωσης Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαµ (που έχει τις καταβολές της στην συριακή Αλ Κάιντα, αλ Νούσρα) και του «Συριακού Εθνικού Στρατού», µίας οργάνωσης-«οµπρέλα» για τζιχαντιστές και συµµορίτες τους οποίους στηρίζει ανοιχτά η Τουρκία.
Βέβαια, η τωρινή αναζωπύρωση του εµφυλίου παρουσιάζει ορισµένες διαφορές µε παλαιότερα. Αρχικά, δεν ζητείται ευθέως η ανατροπή του Μπασάρ αλ Άσαντ, ο οποίος στον αντίποδα έχει την στήριξη αραβικών κρατών στην κρίση, µεταξύ αυτών και των Εµιράτων, τα οποία στην έναρξη του συριακού εµφυλίου πίεζαν για την ανατροπή του Σύρου ηγέτη στηρίζοντας ισλαµικές-τζιχαντιστικές οµάδες.
Την ανατροπή του Άσαντ δεν ζητά επισήµως ούτε η Τουρκία, ο κύριος πλέον υποστηρικτής των ισλαµικών οργανώσεων στην Συρία. Όπως δείχνουν οι δηλώσεις του Τούρκου προέδρου, του υπουργού Εξωτερικών και σε πιο «ωµό» ύφος του ακροδεξιού-κυβερνητικού εταίρου Μπαχτσελί, ο Άσαντ «πληρώνει» την άρνηση του να συνδιαλαγεί µε την Τουρκία, όσο τα τουρκικά στρατεύµατα κατέχουν συριακό έδαφος.
Απαίτηση
Θυµίζουµε πως η Τουρκία ελέγχει την Γιαραµπλούς όπου ζει η εθνότητα των Τουρκµένων, τον κουρδικό θύλακα Αφρίν όπου η Τουρκία και οι ισλαµιστές σύµµαχοι της έχουν εκδιώξει τους Κούρδους, τις κουρδικές περιοχές Τελ Αµπιάντ και Ρας αλ Αίν (ανατολικά του Ευφράτη, στα τουρκοσυριακά σύνορα) ενώ έχει στρατιωτική παρουσία και στο Ιντλίµπ.
Η Άγκυρα επιδιώκει ο Άσαντ να συναινέσει στην κατοχή της χώρας του, απαιτώντας την συνεργασία του καθεστώτος για την αντιµετώπιση των Κούρδων (µε τους οποίους ο Άσαντ έχει διαύλους, παρά την υποστήριξη τους από τις ΗΠΑ) µε αντάλλαγµα την εξοµάλυνση των τουρκοσυριακών σχέσεων. Στην συνοµιλία του µε τον Πούτιν, ο Ερντογάν απέδοσε την κλιµάκωση σε ενέργειες του καθεστώτος, λέγοντας πως η Άγκυρα προκρίνει «πολιτική λύση» στην τρέχουσα κρίση, σεβόµενος µάλιστα την… εδαφική ακεραιότητα της Συρίας, στην οποία η Τουρκία αποτελεί δύναµη κατοχής!
Βεβαίως, όσο και αν η Τουρκία επιδιώκει να εµφανιστεί αµέτοχη στην κρίση, ισχυριζόµενη πως δεν έχει καµία σχέση µε την επίθεση των ισλαµιστών, τα γεγονότα την διαψεύδουν: Αρχικά, οι ισλαµιστές ξεχύθηκαν από την επαρχία Ιντλίµπ, την µόνη που έχει µείνει στα χέρια των ισλαµιστών, έπειτα από την συνεννόηση Ρωσίας-Ιράν-Τουρκίας στην Σύνοδο της Αστάνα το 2017, µε την Άγκυρα να εξασφαλίζει ρόλο εγγυήτριας δύναµης στην επαρχία.
«Επίσηµοι σύµµαχοι»
Δεύτερον, ακόµα και τα τουρκικά ΜΜΕ βοούν για τον ρόλο της γείτονος στο «rebranding» της τζιχαντιστικής Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαµ (ΗΤS) την οποία µέχρι και η Άγκυρα χαρακτηρίζει τροµοκρατική οργάνωση. Η Τουρκία συνέβαλε στο νέο προσωπείο της HTS και στο κοινό της µέτωπο µε τις έτερες ισλαµικές οργανώσεις, οι οποίες το προηγούµενο διάστηµα συγκρούονταν µεταξύ τους στο Ιντλίµπ.
«Περιέργως» δε, η ίδια η προέλαση των ισλαµιστών µαχητών εξυπηρετεί απόλυτα την Τουρκία: Από την µία, µε εµπροσθοφυλακή την HTS κατέλαβαν το Χαλέπι, το οποίο κατά τον Μπαχτσελί «είναι µουσουλµανικό και τουρκικό µέχρι το κόκαλο»! Πλέον πολιορκούν την Χάµα, πόλη µε ιστορική βαρύτητα για το Πολιτικό Ισλάµ (εκεί καταπνίγηκε η εξέγερση της συριακής Μουσουλµανικής Αδελφότητας το 1982, από τον πατέρα του Άσαντ).
Από την άλλη, οι επίσηµοι σύµµαχοι της Τουρκίας, ο Συριακός Εθνικός Στρατός και Τουρκµένοι µαχητές κατέλαβαν την στρατηγικής σηµασίας κουρδική πόλη στα τουρκοσυριακά σύνορα, Ταλ Ριφάατ, «σπάζοντας» τον κουρδικό διάδροµο του YPG. Με δεδοµένη την αµερικανική στήριξη στους Κούρδους, η σχεδόν αναίµακτη πτώση της, δείχνει κάποια παρασκηνιακή συνεννόηση των εµπλεκοµένων.
Το YPG είναι το συριακό παρακλάδι του PKK, «κόκκινο πανί» για την Τουρκία, η οποία µοιάζει να σπεύδει να προλάβει τις εξελίξεις πριν την νέα προεδρία Τραµπ, µε δεδοµένο ότι στο επιτελείο του νέου Αµερικανού περιλαµβάνονται αξιωµατούχοι άκρως υποστηρικτικοί στους Κούρδους της Συρίας.
Επιπλέον, ο προσανατολισµός των συµµάχων του Άσαντ σε άλλα µέτωπα, της Ρωσίας στο Ουκρανικό και του Ιράν και της Χεζµπολάχ στο Ισραήλ, συνέβαλε στην προέλαση των ισλαµιστών, βεβαίως και σε συνδυασµό µε τον εφησυχασµό του καθεστώτος Άσαντ που «πιάστηκε στον ύπνο».
Σε επιχειρησιακό επίπεδο δε, τα πλήγµατα του Ισραήλ στην Συρία, κατά ιρανικών στόχων και της Χεζµπολάχ, επέφεραν καίριο πλήγµα στην άµυνα του καθεστώτος, φέρνοντας στο προσκήνιο µέχρι και σενάρια µιας άτυπης σύµπλευσης Τουρκίας και Ισραήλ στο Συριακό, παρά την σύγκρουση τους για την Γάζα και την στήριξη του Ισραήλ στους Κούρδους. Ας κρατήσουµε ότι η αναχαίτιση της ιρανικής επιρροής και της Χεζµπολάχ στην Συρία, εξυπηρετεί και τους δύο.
Ιράν και Ρωσία, τουλάχιστον µέχρι στιγµής, αποφεύγουν την ευθεία σύγκρουση µε την Τουρκία. Από την συνοµιλία Ερντογάν-Πούτιν και την επίσκεψη του Ιρανού ΥΠΕΞ στην Τουρκία φάνηκε ότι Μόσχα και Τεχεράνη προσδοκούν ότι η Άγκυρα θα ελέγξει τους ισλαµιστές. Είναι χαρακτηριστικό πως δηµοσίως η Μόσχα επικρίνει περισσότερο το Κίεβο για την στήριξη των τζιχαντιστών, παρά την Άγκυρα.
Δύο είναι τα κύρια σενάρια µε τα µέχρι τώρα δεδοµένα: Είτε µία νέα Αστάνα, µε την Τουρκία να κερδίζει και άλλες ζώνες επιρροής και κατοχής στην Συρία, είτε συνέχιση των πολεµικών συγκρούσεων, µε την Τουρκία να δηλώνει πως στόχος της είναι πλέον η κουρδική Μανµπίτζ, για να τελειώνει µε τον «εφιάλτη» της δηµιουργίας κουρδικού κράτους στην Συρία.
* Αναλυτής διεθνών θεµάτων
