Το δηµογραφικό πρόβληµα στην Ελλάδα του σήµερα είναι µια βαθιά, σύνθετη κρίση που ήδη διαβρώνει τα θεµέλια της κοινωνίας, της οικονοµίας και του ίδιου του εθνικού κορµού της χώρας. Η συνεχιζόµενη µείωση του πληθυσµού, η έντονη υπογεννητικότητα, η γήρανση και η µετανάστευση των νέων συνθέτουν µια εκρηκτική πραγµατικότητα, η οποία -αν δεν αντιµετωπιστεί άµεσα και αποτελεσµατικά- απειλεί όχι µόνο την ανάπτυξη αλλά και την ίδια την ύπαρξη του ελληνικού κράτους µεσοπρόθεσµα.
Το Ελληνικό κράτος βρίσκεται εδώ και δεκαετίες σε πορεία πληθυσµιακής συρρίκνωσης. Σύµφωνα µε τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής και ευρωπαϊκών οργανισµών, ο πληθυσµός της χώρας βαίνει συνεχώς µειούµενος. Το 2024, ο πληθυσµός εκτιµάται γύρω στα 10,3 εκατοµµύρια, ενώ οι γεννήσεις συνεχίζουν να υπολείπονται δραµατικά των θανάτων. Ο δείκτης γονιµότητας βρίσκεται σταθερά κάτω από το 1,3 παιδιά ανά γυναίκα -πολύ χαµηλότερα από το όριο αντικατάστασης των γενεών (2,1 παιδιά ανά γυναίκα).
Ταυτόχρονα, ο πληθυσµός γηράσκει ραγδαία. Ένα µεγάλο µέρος του ενεργού πληθυσµού έχει πλέον ηλικία άνω των 50 ετών, ενώ οι νέοι άνθρωποι, ιδιαίτερα όσοι έχουν υψηλή εξειδίκευση, εγκαταλείπουν τη χώρα προς αναζήτηση καλύτερων ευκαιριών στο εξωτερικό.
Οι επιπτώσεις της δηµογραφικής κατάρρευσης είναι πολυεπίπεδες. Σε κοινωνικό επίπεδο, µικραίνει η οικογένεια, ερηµώνονται ολόκληρες περιοχές, ιδιαίτερα στην περιφέρεια, και κλείνουν σχολεία και άλλες κρίσιµες δοµές.
Η έλλειψη νέων ανθρώπων οδηγεί σε µείωση της κοινωνικής δυναµικής, σε αποδυνάµωση των τοπικών κοινοτήτων και σε απώλεια της πολιτιστικής συνοχής.
Συρρίκνωση παραγωγικής βάσης
Σε οικονοµικό επίπεδο, η Ελλάδα βρίσκεται αντιµέτωπη µε το φάσµα µιας συρρικνούµενης παραγωγικής βάσης. Ο πληθυσµός σε εργάσιµη ηλικία µειώνεται, ενώ οι συνταξιούχοι αυξάνονται, µε αποτέλεσµα να εντείνονται οι πιέσεις στο ασφαλιστικό και στο σύστηµα υγείας. Το κράτος χρειάζεται συνεχώς περισσότερους πόρους για να στηρίξει τους ηλικιωµένους, αλλά οι εργαζόµενοι που συνεισφέρουν οικονοµικά είναι όλο και λιγότεροι.
Από γεωπολιτική άποψη, η υπογεννητικότητα και η εγκατάλειψη της υπαίθρου µπορεί να οδηγήσουν σε σταδιακή αποδυνάµωση της εθνικής κυριαρχίας σε ευαίσθητες περιοχές, όπως η Θράκη και τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου. Η εγκατάσταση µεταναστών σε περιοχές αυτές, χωρίς σωστή πολιτική ενσωµάτωσης και δηµογραφικής ενίσχυσης του ντόπιου πληθυσµού, ενδέχεται να δηµιουργήσει µακροπρόθεσµα προβλήµατα κοινωνικής και εθνικής συνοχής.
Η δηµογραφική κρίση δεν πρόκειται να λυθεί από µόνη της. Αντιθέτως, απαιτείται µια συγκροτηµένη, τολµηρή και πολυεπίπεδη εθνική στρατηγική. Το κράτος πρέπει να επενδύσει ακόµα περισσότερο στα οσα ουσιαστικά έχουν γίνει, για τη στήριξη της οικογένειας: οικονοµικά κίνητρα για τα νέα ζευγάρια, επιδόµατα τέκνων που δεν εξαντλούνται σε συµβολικές ενισχύσεις, φορολογικές ελαφρύνσεις για τις οικογένειες µε παιδιά, καθώς και ενίσχυση της στέγασης και της επαγγελµατικής προοπτικής των νέων.
Επιπλέον, απαιτείται πολιτική αναστροφής της µετανάστευσης. Η επιστροφή των νέων που έφυγαν στο εξωτερικό µπορεί να γίνει µόνο εφόσον δηµιουργηθούν προοπτικές σταθερής εργασίας, αξιοπρεπών αποδοχών και κοινωνικής κινητικότητας. Παράλληλα, χρειάζεται µια συγκροτηµένη πολιτική µεταναστευτικής ένταξης, µε σεβασµό στις αρχές του ανθρωπισµού αλλά και µε γνώµονα τη διατήρηση της πολιτιστικής ταυτότητας και της κοινωνικής συνοχής της χώρας.
Το δηµογραφικό είναι η µεγαλύτερη και βαθύτερη πληγή της σύγχρονης Ελλάδας.
Είναι µια κρίση χωρίς κραυγές, αλλά µε µακροχρόνιες συνέπειες που µπορούν να γίνουν µη αναστρέψιµες. Η ανατροπή της καθοδικής πορείας απαιτεί θάρρος, όραµα και αποφασιστικότητα. Πάνω απ’ όλα, χρειάζεται να κατανοήσουµε πως η επιβίωση του έθνους δεν θα κριθεί µόνο σε γεωπολιτικά ή οικονοµικά πεδία, αλλά και -ίσως κυρίως- στη µάχη για την αναγέννηση της ελληνικής οικογένειας και κοινωνίας.
