Ευλογιά στα πρόβατα: Μαζικές θανατώσεις, χαµένες φυλές και προφητεία ακρίβειας

Toυ ΛΑΜΠΡΟΥ ΠΑΠΑΔΗ *

Η ευλογιά των προβάτων, µια ασθένεια που θεωρούταν σχεδόν ξεχασµένη από τα ελληνικά λιβάδια, επιστρέφει µε καταστροφική ένταση, αφήνοντας πίσω της νεκρά ζώα, ρηµαγµένα κοπάδια και απελπισµένους κτηνοτρόφους.

Από τη Θράκη έως τη Μακεδονία, τα κρούσµατα πληθαίνουν, και οι υγειονοµικές αρχές προχωρούν σε µαζικές θανατώσεις ζώων, στο όνοµα της προστασίας της δηµόσιας υγείας. Όµως, πίσω από τις αποφάσεις αυτές, κρύβεται µια σιωπηρή τραγωδία που απειλεί να διαλύσει ολόκληρο τον παραγωγικό ιστό της ελληνικής υπαίθρου.

Στην καρδιά της Κεντρικής Μακεδονίας, στο µικρό χωριό Μικρό Μοναστήρι, σηµειώθηκε ένα περιστατικό που συγκλόνισε την τοπική κοινωνία. Ένας µεσήλικας κτηνοτρόφος, ο οποίος ζούσε αποκλειστικά από τα 250 πρόβατά του, κατέρρευσε όταν ενηµερώθηκε από τις κτηνιατρικές υπηρεσίες πως το κοπάδι του θα θανατωνόταν, καθώς διαπιστώθηκε θετικό κρούσµα ευλογιάς. Ο άνθρωπος υπέστη συγκοπή µέσα στο στάβλο του, µπροστά στα ζώα που µεγάλωνε επί δεκαετίες µε κόπο και αγάπη, ενώ διακοµίστηκε στο νοσοκοµείο αµέσως µετά την σχετική γνωστοποίηση της απόφασης. Για τους συναδέλφους του στο χωριό, το σοκ ήταν τεράστιο. «Δεν άντεξε να βλέπει να του σκοτώνουν τη ζωή του», λένε.

Το συγκεκριµένο περιστατικό, δυστυχώς, δεν είναι µεµονωµένο. Σταδιακά, η ευλογιά εξαπλώνεται, και κάθε νέο κρούσµα οδηγεί σε σφαγή χιλιάδων ζώων. Η διαδικασία, αν και προβλέπεται από τους ευρωπαϊκούς κανόνες, εφαρµόζεται µε βαρβαρότητα και χωρίς ουσιαστική µέριµνα για τους ανθρώπους που πλήττονται. Στη Βόρεια Ελλάδα, εκατοντάδες κοπάδια έχουν ήδη θανατωθεί, ενώ πολλοί κτηνοτρόφοι δηλώνουν ότι δεν µπορούν να ξαναρχίσουν τη δραστηριότητά τους, ούτε οικονοµικά ούτε ψυχολογικά. Ορισµένοι σκέφτονται να εγκαταλείψουν ολοκληρωτικά το επάγγελµα, αδυνατώντας να αντέξουν την πίεση, την ανασφάλεια και την έλλειψη προοπτικής.

Οι επιπτώσεις δεν σταµατούν εκεί. Πίσω από κάθε θανατωµένο ζώο, χάνονται γενετικές γραµµές που χρειάστηκαν δεκαετίες για να αναπτυχθούν. Οι σπάνιες φυλές των προβάτων της Μακεδονίας, της Θράκης και της Ηπείρου – ζώα ανθεκτικά στο κλίµα και προσαρµοσµένα στις ελληνικές συνθήκες – απειλούνται µε αφανισµό. Αν οι απώλειες συνεχιστούν µε τον ίδιο ρυθµό, η ελληνική κτηνοτροφία κινδυνεύει να χάσει τον πολύτιµο βιολογικό της πλούτο και να µετατραπεί σε εξαρτώµενο γρανάζι της ευρωπαϊκής αγοράς.

Η οικονοµική καταστροφή είναι ήδη ορατή. Με τη ραγδαία µείωση του ζωικού κεφαλαίου, οι ειδικοί προειδοποιούν ότι από τη νέα χρονιά η τιµή του κρέατος ενδέχεται να εκτοξευθεί πάνω από τα 30 ευρώ το κιλό. Αν συµβεί αυτό, δεν θα πρόκειται µόνο για κρίση παραγωγής αλλά για κρίση επιβίωσης – τόσο για τους καταναλωτές όσο και για τους παραγωγούς. Το πρόβληµα αγγίζει ολόκληρη την αλυσίδα τροφίµων, από τους τυροκόµους έως τα σφαγεία και τη µεταποίηση, ενώ ήδη σηµειώνονται αυξήσεις σε γαλακτοκοµικά προϊόντα και ζωοτροφές.

Κι ενώ οι αριθµοί των σφαγών αυξάνονται, η πολιτεία δείχνει να παρακολουθεί αµήχανα. Οι αποζηµιώσεις, όταν δίνονται, καθυστερούν, και σε πολλές περιπτώσεις δεν επαρκούν ούτε για την αγορά νέων ζώων. Οι τοπικοί συνεταιρισµοί ζητούν ουσιαστική στήριξη, όχι µόνο οικονοµική, αλλά και οργανωτική: ενίσχυση των κτηνιατρικών υπηρεσιών, συστηµατικό εµβολιασµό, έλεγχο των µετακινήσεων, αλλά και επανεκκίνηση της παραγωγής στις πληγείσες περιοχές. Την ίδια ώρα, αγροτικοί σύλλογοι προειδοποιούν ότι χωρίς σχέδιο πρόληψης, η ευλογιά θα συνεχίσει να επιστρέφει κάθε λίγα χρόνια, καταστρέφοντας ξανά ό,τι µε κόπο ξαναστήνεται.

Η ευλογιά δεν είναι απλώς µια ασθένεια των ζώων. Είναι καθρέφτης της ανεπάρκειας ενός κράτους που επί δεκαετίες αδιαφορεί για τους ανθρώπους της υπαίθρου. Αν χαθούν οι κτηνοτρόφοι, αν αφανιστούν οι τοπικές φυλές, τότε η Ελλάδα θα χάσει κάτι βαθύτερο από το κρέας στο τραπέζι της: θα χάσει ένα κοµµάτι της ταυτότητάς της, της παράδοσης και της διατροφικής της αυτάρκειας.

Η µάχη για τη σωτηρία της κτηνοτροφίας δεν είναι µόνο ζήτηµα οικονοµίας, αλλά πολιτισµού και επιβίωσης. Και αν δεν υπάρξει άµεσα σχέδιο ανάκαµψης και πρόληψης, τα µαντριά που σήµερα αδειάζουν από ζώα, αύριο θα σιωπήσουν για πάντα -αφήνοντας πίσω τους µια Ελλάδα φτωχότερη, κυριολεκτικά και ηθικά.

* Πολιτικός αναλυτής,

Δηµοσιογράφος