Επεξεργασµένα Τρόφιµα: Αναψυκτικά

ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ Tης Μαριαλένας Χαραλαµποπούλου *

Τα επεξεργασµένα τρόφιµα δεν είναι σύγχρονη εφεύρεση που δηµιουργείται σε εργοστάσια από τεχνητά συστατικά αλλά είναι τόσο παλιά όσο και η ίδια η ανθρωπότητα.

Οι πρόγονοί µας ζύµωναν, άλεθαν και έψηναν ψωµί και ζυµαρικά. Ανακάλυψαν πώς να συντηρούν το κρέας αλατίζοντας το ή βράζοντάς το σε άλµη. Η πρώιµη ιστορία της επεξεργασίας των τροφίµων ήταν χρήσιµη, νόστιµη και απαραίτητη για την επέκταση του ανθρώπινου πολιτισµού.

Πώς λοιπόν φτάσαµε στις µέρες µας να είναι συνώνυµη µε την διατροφή υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά, αλάτι και σάκχαρα;

Έχουν άραγε κάποια οµοιότητα µε την αρχική τους µορφή τα επεξεργασµένα τρόφιµα που καταναλώνουµε σήµερα;

Κάθε µία από τις πρωταρχικές διαδικασίες επεξεργασίας τροφίµων (µαγείρεµα, ζύµωση, αλάτισµα, αποξήρανση) είχαν έναν ξεκάθαρο σκοπό.

Το µαγείρεµα απελευθέρωνε την γεύση των τροφίµων και ταυτόχρονα τα έκανε πιο µαλακά, µε αποτέλεσµα το κρέας, τα ριζώδη λαχανικά και τα όσπρια να είναι πιο εύκολα στην µάσηση και την απορρόφηση των θρεπτικών τους συστατικών.

Η ζύµωση, η άλεση και το ψήσιµο καθιστούν επίσης ορισµένα τρόφιµα πιο θρεπτικά και πιο εύπεπτα.

Είναι πολύ δύσκολο για το σώµα µας να αφοµοιώσει τα θρεπτικά συστατικά από έναν σπόρο σιταριού αλλά αν το ζυµώσουµε σε µπύρα ή το αλέσουµε σε αλεύρι, µπορούµε να φτιάξουµε µια τροφή πλούσια σε θερµίδες.

Τεχνικές

Τεχνικές, όπως το αλάτισµα, η αποξήρανση και η παστερίωση, καθιστούν τα τρόφιµα ασφαλέστερα και µε µεγαλύτερη διάρκεια ζωής.

Αυτό επέτρεψε στους ανθρώπους να ταξιδεύουν µακρύτερα και να επιβιώνουν σε κρύους χειµώνες και σκληρούς λιµούς.

Πολλές από τις διαδικασίες επεξεργασίας τροφίµων που εφαρµόζονται και σήµερα, στοχεύουν στο να κάνουν τα τρόφιµα πιο ασφαλή και µε µεγαλύτερη διάρκεια ζωής όµως ορισµένα επεξεργασµένα τρόφιµα δεν είναι και τόσο ωφέλιµα για την υγεία µας. Πώς ακριβώς προέκυψε αυτό;

Ο 4ος Κόµης του Σάντουιτς, γνωστός για το γεγονός ότι έδωσε το όνοµα του σε δύο φέτες ψωµιού µε γέµιση µεταξύ τους, ευθύνεται για µια δηµοφιλή κατηγορία προϊόντων: τα αναψυκτικά!

Αναψυκτικά, ανθρακούχα ποτά και ανθρακούχα νερά, όπως και να τα πείτε, ξεκίνησαν στην Βρετανία πριν από 250 χρόνια. Ο Κόµης του Σάντουιτς κατείχε τότε τον τίτλο του Πρώτου Λόρδου του Ναυαρχείου, που επέβλεπε την ευηµερία του Βρετανικού Ναυτικού. Τα θαλάσσια ταξίδια του 18ου αιώνα διαρκούσαν µήνες µακριά από την στεριά και τις προµήθειες φρέσκων τροφίµων και νερού. Το νερό αποθηκευόταν για εβδοµάδες ή µήνες στο αµπάρι, µε κίνδυνο την µόλυνση (η αφαλάτωση εκείνη την εποχή δεν χρησιµοποιείτο). Δεν είναι περίεργο λοιπόν, που οι ναυτικοί προτιµούσαν το ρούµι.

Αναζητώντας έναν τρόπο για να κάνουν το νερό να διατηρηθεί φρέσκο και καθαρό, ο Σάντουιτς απευθύνθηκε στον χηµικό Τζόζεφ Πρίστλεΐ (Joseph Priestley), ο οποίος ήθελε να δηµιουργήσει το δικό του «νερό». Σε ένα φυλλάδιο του 1772, περιγράφει µια 15λεπτη µέθοδο παραγωγής ενός δοχείου µε «νερό εµπλουτισµένο µε διοξείδιο του άνθρακα».

Το «φαρµακευτικό νερό»

Το «φαρµακευτικό νερό» του Πρίστλεΐ σηµείωσε µεγάλη επιτυχία καθώς ήταν ελαφρώς όξινο, που σηµαίνει ότι είχε αντιµικροβιακές ιδιότητες και έτσι, τα «φαρµακευτικά νερά» απογειώθηκαν!

Οι πρώτες επιτυχίες περιελάµβαναν τονωτικό νερό µε κινίνη (από τον φλοιό του δένδρου κιγχόνη, το οποίο θεραπεύει την ελονοσία). Οι φαρµακευτικές ιδιότητες της κιγχόνης ήταν γνωστές στους ιθαγενείς της Νοτίου Αµερικής εδώ και αιώνες. Η αναζήτηση φυσικών εκχυλισµάτων για την ενίσχυση των ανθρακούχων ποτών τον 19ο αιώνα, οδήγησε σε ακόµη πιο εξωτικά «φαρµακευτικά νερά».

Διάφορες εταιρείες άρχισαν να παράγουν τονωτικά, καφεϊνούχα ποτά «τύπου κόλα», µε εκχυλίσµατα από το «καρύδι κόλα» (kola nut). Αρχικά, αυτά τα ποτά δηµιουργήθηκαν ως πεπτικά βοηθήµατα για την δυσπεψία.

Αυτό που συνέβη στην συνέχεια, είναι µια παρόµοια ιστορία για πολλά από τα υπερ-επεξεργασµένα τρόφιµα που βρίσκει κανείς στους διαδρόµους ενός σούπερ µάρκετ.

Σχήµα οξύµωρο, τα «φαρµακευτικά νερά» που δηµιουργήθηκαν µε σκοπό να ωφελούν τον οργανισµό και να προστατεύουν την υγεία, στην πορεία έχασαν τον δρόµο τους και έφτασαν να προκαλούν προβλήµατα υγείας.

Υψηλή περιεκτικότητα

Τα σύγχρονα αναψυκτικά, µε υψηλή περιεκτικότητα σε γλυκαντικές ύλες, χρωστικές και συντηρητικά, απέχουν πολύ από την αρχική τους εκδοχή. Η κατανάλωσή τους δεν έχει καµία θρεπτική αξία και προσφέρουν µόνο κενές θερµίδες.

Έρευνες συσχετίζουν την υπερκατανάλωση αναψυκτικών µε συναισθηµατικές διαταραχές, νευρικότητα, αϋπνία, προβλήµατα στα δόντια (τερηδόνα), αφυδάτωση (λόγω των υψηλών επιπέδων νατρίου και καφεΐνης) και παθήσεις του γαστρεντερικού συστήµατος (κοιλιακό άλγος, διάρροια, δυσκοιλιότητα).

Οι άνθρωποι που καταναλώνουν πάνω από δύο αναψυκτικά την ηµέρα, έχουν περισσότερες πιθανότητες για εγκεφαλικό, στεφανιαία νόσο και διαβήτη τύπου 2.

Επίσης, η καφεΐνη και το φωσφορικό οξύ µπορούν να µειώσουν την οστική πυκνότητα, αυξάνοντας τον κίνδυνο οστεοπόρωσης και καταγµάτων.

Το 2024, ο Παγκόσµιος Οργανισµός Υγείας (ΠΟΥ) προέτρεψε τους ανθρώπους να µην καταναλώνουν αναψυκτικά µε τεχνητά γλυκαντικά, εάν θέλουν να χάσουν κιλά.

Συνεχίζεται…