Το κείµενο αυτό απηχεί την οµιλία του Αριστοµένη Συγγελάκη στην πρόσφατη εκδήλωση µνήµης και τιµής στον Μανώλη Γλέζο που οργάνωσε η Ενωτική Πρωτοβουλία ΜέΡΑ25 – Ανατρεπτική Οικολογική Αριστερά στις 10.4.2025 στο θέατρο Άλφα στην Αθήνα
«Μου είπαν: Είσαι µικρός, αν κάνεις ένα ακόµη βήµα θα σε αφανίσουν. Είπα: Αν δεν το κάνω θα είµαι ακόµα πιο µικρός». Η φράση αυτή του Βάσου Λυσσαρίδη περιγράφει ιδανικά το βίο και την πολιτεία του Μανώλη Γλέζου. Και, πράγµατι, ο Μανώλης Γλέζος αποτελεί αντιπροσωπευτική έκφραση του αντιστασιακού διαχρονικού πνεύµατος του ελληνισµού. Από τη µαγική νύχτα στην Ακρόπολη, που µαζί µε τον Λάκη Σάντα, κατέβασαν και κουρέλιασαν τη σηµαία µε τον αγκυλωτό σταυρό, έως το θάνατό του έκανε πράξη ζωής την αλληλεγγύη στους µαχόµενους ανθρώπους όπου γης, στους αγωνιζόµενους λαούς και έθνη απέναντι στην τυραννία, την εξάρτηση, την ξένη κατοχή, την καταπίεση οποιασδήποτε µορφής. Και για τη δράση του αυτή υπέστη διώξεις, φυλακίσεις και κάθε λογής δοκιµασίες αλλά δεν κάµφθηκε. Παρέµεινε µέχρι το τέλος στις επάλξεις του αγώνα µε συνέπεια, ανιδιοτέλεια και ηθική ακεραιότητα. Κι είχε κοντά του, δίπλα του, σε κάθε του βήµα, την Τζώρτζια Αργυροπούλου, ένα από τα συνεπέστατα µέλη του Εθνικού Συµβουλίου Διεκδίκησης των Γερµανικών Οφειλών, που δεν ήταν απλά η αχώριστη σύντροφος ζωής του Μανώλη Γλέζου αλλά ήταν επίσης µία σηµαντική προσωπικότητα, µία εξαιρετική συναγωνίστρια.
«Της αστραπής παιδί και της βροντής εγγόνι»
Η αντάρτικη, πατριωτική, διεθνιστική, οικουµενική συνείδηση του Μανώλη έχαιρε ευρύτατης, διεθνούς αναγνώρισης. Ελεύθερη συνείδηση και αντιδογµατική σκέψη. Εξέφραζε µε παρρησία τις απόψεις του, ανεξάρτητα από τις συνέπειες. Πνεύµα αµφισβήτησης κάθε αυθεντίας, ο Μανώλης Γλέζος ήταν µία ισχυρή δύναµη κριτικής -και αυτοκριτικής- που ενοχλούσε κάθε µορφή εξουσίας.
Αλλά ο Μανώλης Γλέζος ήταν κάτι πολύ παραπάνω απ’ αυτά. Το συνόψισε άριστα ο Μανόλης Χατζηνάκης σε µία καταπληκτική εκδήλωση του Εθνικού Συµβουλίου στην Αλκυονίδα, στις 5 Μαρτίου 2018, για να τιµήσουµε τα 75 χρόνια από τη µεγαλειώδη διαδήλωση του λαού που µαταίωσε την πολιτική επιστράτευση και έσωσε από τα κάτεργα του Χίτλερ τη νεολαία µας:
«Έλα της αστραπής παιδί και της βροντής εγγόνι,
που δεν σε γονατίσανε ενός αιώνα χρόνοι!»
Το κράτος τον καταδίωξε, η Πατρίδα τον αγκάλιασε. Οι κοµµατικοί µηχανισµοί τον πίκραναν, ο κόσµος της Αριστεράς τον τίµησε. Ο ελληνικός λαός, στο σύνολό του, τον έβαλε στην καρδιά του. Οι δηµοκράτες, όπου γης, τον θεωρούν σύµβολο Α-
ντίστασης. Η Ιστορία, ήδη, τον δικαίωσε!
Είµαστε βέβαιοι ότι από κει ψηλά, η έγνοια του είναι σε όλους τους καταπιεζόµενους ανθρώπους σήµερα, µα πάνω απ’ όλα στα θύµατα του πολέµου και η αγωνία του πώς θα τερµατιστεί άµεσα ο όλεθρος, πώς θα νικήσει η Ειρήνη, πώς θα µπορέσουµε συλλογικά και δηµοκρατικά να χτίσουµε έναν καλύτερο κόσµο µε Ελευθερία, Εθνική Ανεξαρτησία, Ισότητα και Δικαιοσύνη.
Οι επιζώντες της Κατοχής ακύρωσαν τα σχέδια Στάινµαγιερ
Και, κλείνοντας, ήθελα να αναφερθώ σε ένα πρόσφατο περιστατικό που θα ήθελε να το ζήσει ο Μανώλης Γλέζος αλλά έγινε δυνατό ακριβώς χάρη στην παρακαταθήκη του. Επισκέφθηκε την Ελλάδα στα τέλη του Οκτωβρίου 2024 ο Πρόεδρος της Γερµανίας Φρανκ Βάλτερ Σταινµάγιερ. Επέλεξε να κλείσει έκλεισε την περιοδεία του στη µαρτυρική Κάντανο στις 31.10.2024. Ζήτησε, µάλιστα, να έχει κοντά του, να συνοµιλήσει, µε επιζώντες των Ολοκαυτωµάτων της Κρήτης, µάλλον για να τους έχει ως ντεκόρ στην προσπάθεια που έκανε για να κλείσει οριστικά το θέµα των Γερµανικών Αποζηµιώσεων. Εκεί βρήκε απέναντί του την 97χρονη Δέσποινα Φιωτάκη, επιζώσα του ολοκαυτώµατος της Καντάνου, η οποία είπε το εξής συγκλονιστικό για τον Γερµανό Πρόεδρο απευθυνόµενη στην εµβρόντητη διερµηνέα: «το χέρι που µου δίνει είναι το χέρι του σφαγέα!». Για να συνεχίσει η 93χρονη Ιωάννα Κανδαράκη, επίσης επιζώσα του ολοκαυτώµατος της Καντάνου, που του είπε χωρίς τον παραµικρό δισταγµό: «Εγώ, ως Καντανιώτισσα και Κρητικιά ήθελα να σας υποδεχθώ και να σας φιλοξενήσω αλλά εµείς αγωνιζόµαστε για Δικαιοσύνη κι Αποζηµίωση, υλική και ηθική, κι εσείς µας την αρνείστε. Τι ήρθατε, λοιπόν, να κάνετε στον τόπο µας;». Για να συνεχίσει υπερήφανα η Ιωάννα Κανδαράκη, που ως µικρό παιδί συµµετείχε στην Αντίσταση βοηθώντας τον πατέρα της και τους άλλους αγωνιστές: «Ήρθατε, µας κάψατε, µας σκοτώσατε, µας ληστέψατε και τώρα τι έρχεστε να κάνετε ακριβώς;». Ακολούθησε ο 81χρονος επιζών του Ολοκαυτώµατος της Βιάννου και Πρόεδρος της Ένωσης Θυµάτων Αριστοµένης Συγγελάκης, ο οποίος έδωσε τη χαριστική βολή στον αυθάδη Γερµανό Πρόεδρο: «Αξιότιµε κ. Πρόεδρε, γεννήθηκα επτά µήνες µετά τη δολοφονία του πατέρα µου από το γερµανικό στρατό Κατοχής, τον Σεπτέµβριο του 1943. Στον τοίχο έξω από το σπίτι µας στα Αµιρά της Βιάννου είχαµε πέντε µαύρους σταυρούς, έναν για κάθε νεκρό. Επιτρέψτε µου να σας πω κ. Πρόεδρε ότι µε τον τρόπο µε τον οποίο απαντήσατε στην Πρόεδρο της Ελληνικής Δηµοκρατίας είναι σαν να µας εκτελείτε δεύτερη φορά!». Και στη συνέχεια, η 81χρονη Πόπη Λιαδάκη, επιζώσα του Ολοκαυτώµατος της Δαµάστας Ηρακλείου, µαζί µε τους άλλους επιζώντες της Κατοχής, άνοιξε το πανώ που έγραφε «Δικαιοσύνη κι Αποζηµίωση» στα ελληνικά, γερµανικά κι αγγλικά!
Η απάντηση στους αναθεωρητές της Ιστορίας
Αυτά, λοιπόν, είναι τα λόγια του υπερήφανου κρητικού, του υπερήφανου ελληνικού λαού, που σε όλη του τη ζωή ο Μανώλης Γλέζος έκανε πράξη. Κι επειδή, φέτος, θα τιµήσουµε σε λίγες µέρες την 80ή επέτειο της Αντιφασιστικής Νίκης των Λαών οφείλουµε να υπενθυµίσουµε ότι για τον Μανώλη Γλέζο ο αγώνας για τη διεκδίκηση των γερµανικών οφειλών ήταν ένα αγώνας πολυδιάστατος. Και η πρώτη του διάσταση, εξαιρετικά επίκαιρη σήµερα, είναι ο αγώνας ενάντια στην αναθεώρηση της Ιστορίας. Όταν κάποιοι, µε χρήµατα του Βερολίνου, προσπαθούν να µας πείσουν ότι η Εθνική Αντίσταση είναι υπεύθυνη για τα Ολοκαυτώµατα και την ναζιστική και φασιστική βαρβαρότητα στην Ελλάδα· όταν κάποιοι άλλοι, απροσδόκητα ίσως, τολµούν να ισχυρίζονται ότι, τάχα, ήταν πιο πολλοί οι δωσίλογοι στην Ελλάδα απ’ αυτούς που αντιστάθηκαν στους κατακτητές – κι ακούσαµε πριν το καταπληκτικό απόσπασµα από το βιβλίο του Μανώλη Γλέζου που διάβασε ο Κλέωνας Γρηγοριάδης για την καθολικότητα της Εθνικής µας Αντίστασης – ο αγώνας για τη διεκδίκηση των γερµανικών οφειλών είναι αγώνας για την ανάδειξη της µνηµειώδους συµβολής αυτού του λαού απέναντι στον ναζισµό-φασισµό, ένας αγώνας για την προάσπιση της Ειρήνης και της Δηµοκρατίας. Και είναι, παράλληλα, µία γέφυρα κοινής πάλης, δηµοκρατικής – αντιφασιστικής, του ελληνικού και του γερµανικού λαού αλλά και όλων των λαών της Ευρώπης.
Χωρίς αµφιβολία, ο κόσµος µας είναι λιγότερο όµορφος, λιγότερο φωτεινός, λιγότερο ανθρώπινος χωρίς τον Μανώλη Γλέζο. Όµως η µνήµη και το έργο του, µας δείχνουν το δρόµο της τιµής, της περηφάνιας, του αγώνα. Δικό µας χρέος είναι να ακολουθήσουµε τα βήµατά του! Να συνεχίσουµε µε συνέπεια, ενότητα και αποφασιστικότητα τον αγώνα! Για Δικαιοσύνη, Αλήθεια, Οξυγόνο, Εθνική Ανεξαρτησία, Ειρήνη και Δηµοκρατία. Μέχρι τη νίκη!
* Πανεπιστηµιακός,
Συγγραµµατέας του Εθνικού Συµβουλίου Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερµανίας προς την Ελλάδα
