Χρήστος Η. Χαλαζιάς
Οι παράγοντες οι οποίοι συνέβαλαν στην έξαρση της εγκληματικότητας, που αφορά στην χωρά μας, αλλά και γενικότερα, είναι πολλοί. Ποτέ η σπάνια ένα κοινωνικό φαινόμενο να έχει την πηγή του σε ένα και μόνον παράγοντα, σε μια και μόνη αιτία. Έτσι και το φαινόμενο εγκληματικότητα προέρχεται από πολλά αίτια. Ένα από αυτά είναι και η ευμάρεια.
Αυτή που στον τόπο μας εισήλθαμε απότομα και με ταχύ ρυθμό και απλώθηκε οριζόντια και κάθετα. έτσι και μας βρήκε χωρίς εσωτερικές κοινωνικές αντιστάσεις, παρέσυρε και γκρέμισε κοινωνικούς κανόνες ηθών, εθίμων διακιού, ανθρωπίνων σχέσεων και λοιπών κοινωνικών αξιών. Η ευμάρεια άσκησε και ασκεί μια μεγάλη επίδραση επάνω στη σκέψη μας στις ορμές μας, στα ένστικτά μας, στον ψυχικό κόσμο μας, στη συμπεριφορά μας απέναντι στη ζωή και τη στάση μας, απέναντι του πλησίον μας κ.λ.π.
Εποχές ευμάρειας έχουν σαν χαρακτηριστικό τους πολυποίκιλους ερεθισμούς αισθήσεων σε πλησμονή και ένταση, τη μέθη από υπερφροσύνη ή την πρόκληση και σε κατάληξη στο έγκλημα. Πολλοί ηγεμόνες του περασμένου αιώνα των δυτικών χωρών, πίστευαν ότι, η πλήρης ευμάρεια θα θεράπευε σιγά – σιγά τα περισσότερα, αν όχι όλα από τα κοινωνικά κακά.
Η ήλπιζαν ότι η ευμάρεια θα σκορπούσε την ησυχία, την ειρήνη και τη γαλήνη, τη φιλία και τη συνεννόηση μεταξύ των λαών. Σήμερα η απογοήτευσή τους τους θα ήταν εκπληκτική, γιατί γίνεται όλο και πιο σαφές ότι η κοινωνία της ευμάρειας όχι μόνο δεν είναι το ιδεώδες, όχι μόνον δεν μείωσε τα αντικοινωνικά θλιβερά φαινόμενα σημαντικά η μικρής σημασία, παρά ανέβασε την αντικοινωνικότητα και πολλές άλλες τάσεις, όπως τις αναταραχές και την σύγχυση των νεών, αλλά και των ώριμων κατά την ηλικία, τη βία ως την τρομοκρατία σε μεγάλο βαθμό και το έγκλημα.
Άλλα χαρακτηριστικά της κοινωνίας της ευμάρειας της απληστίας και της σπατάλης είναι ο ανεπτυγμένος από το νεοπλουτισμό ναρκισμός, η τάση προς την τεμπελιά, προς την αυθάδεια ή έξω από κανόνα εκτροχίαση των ανθρώπων, η αλλοτρίωση του ατόμου στην κατανάλωση, η μαλθακοποίηση των νέων, η πολυτέλεια, έντονο αντικοινωνικό φαινόμενο της κοινωνίας μας, κοινωνίας του βιομηχανικού πνεύματος.
Ο Εριχ Φρομ είπε ότι: « η πολύ τέλεια το θλιβερό αυτό δηλητήριο της παρακμής και της διάλυσης των κοινωνιών είναι τόσο μεγάλο κακό, όσο και η πικρή φτώχεια και ότι στόχος μας, πρέπει να είναι το να «είμαστε» και όχι το «να έχουμε πολλά τον ριζοσπαστικό για την εποχή του και όχι στη χυδαία πλαστογραφία του, που να έχεις ή είσαι;».
Η τάση του έχει δηλαδή η συγκέντρωση του ενδιαφέροντος μας στα πράγματα, που χαρακτηρίζει την κοινωνία μας, όπου η πολυτέλεια, η απληστία, η σπατάλη, η κατανάλωση, η κερδολαγνεία για το χρήμα κ.α, παρόμοιας έχουν γίνει κυρίαρχος σκοπός της ζωής μας. Μέσα σε μια τέτοια ατμόσφαιρα η οποία περιρρέει την κοινωνία, όπου ο άνθρωπος αντικρίζεται απλώς ως πράγμα δεν μπορεί παρά να αναπτύσσεται η εγκληματικότητα. Κάτω απ’ αυτήν την ατμόσφαιρα τείνομε έντονα στο να ζούμε χωρίς συναισθήματα. Ως αποτέλεσμα αυτής της τάσης μας έχουμε τη φτηνή και ανειλικρινή συναισθηματικότητα, φορούμε τη μάσκα μιας υποκριτικής συναισθηματικότητας, μια κατάστασης, που δεν μας προβληματίζει και δεν μας βάζει καθόλου σε δισταγμό να προχωρήσουμε πέρα από τα επιτρεπόμενα. Γι’ αυτό και κάθε, είδος παράβαση δεν καταδικάζεται από την κοινωνία μας, έτσι όπως θα έπρεπε, παρά και όταν αναφαίνεται κάποια αντίδραση, αυτή είναι αδύναμη.
Κάτω απ’ αυτή την ατμόσφαιρα της απρεπής ανοχής, η οποία περιρρέει την κοινωνία μας παιδιά και έφηβοι αντικρύζουν την κλοπή τη διάρρηξη σαν ένα είδος σπορ. Έπαψε ποια να αντιδρά, να υφίσταται καν ο κοινωνικός έλεγχος που συγκρατούσε κατά μεγάλό ποσοστό αρκετούς από παραβάσεις νόμου μικράς ή μεγάλες.
Σήμερα αντικρύζουμε ένα είδος εγκλήματος, δηλαδή το έγκλημα από ευμάρεια. Από τότε που αρχίσαμε να κινούμεθα μέσα σε μια σχετική με άλλες εποχές ευμάρεια και άνοδο του βιοτικού επιπέδου, γίνεται όλο και πιο σαφές, πως η κοινωνία της ευμάρειας δεν είναι το ιδεώδες, διότι όλο και ανεβαίνει η ανταρσία και η εγκληματικότητα και πολλές άλλες αντικοινωνικές «εξ ευημερίας τάσεις».
Δεν είχαμε μέσα μας αναπτυγμένες ανάλογες κοινωνικές αντιστάσεις, ώστε να δεχτούμε και να εκμεταλλευτούμε τις θετικές πλευρές της ευμάρειας, ώστε να ανεβάσουμε την ποιότητα της ζωής μας. Εμείς από έλλειψη κοινωνική εσωτερική αντιστάσεων παρασυρθήκαμε και στράφηκε προς αρνητικές πλευρές της ευμάρειας ασφαλώς για ζημιά μας. Αυτές οι αρνητικές πλευρές επέδρασσαν δυσμενώς στο χαρακτήρα μας και πιο πολύ στο χαρακτήρα νέων, που γεννήθηκαν μέσα στην ευμάρεια. Η πληθώρα των καταναλωτικών αγαθών αυξήσαν τις ευκαιρίες και παραμέρισαν τους περιορισμούς και τον κοινωνικό έλεγχο για κλοπή, για ανταρσία, για ασέβεια απέναντι των νόμων ως την εγκληματικότητα.
