Αντιπτέραρχος ε.α
Ο πόλεµος µεταξύ Ισραήλ και Ιράν έχει προκαλέσει ένα εξαιρετικά εύθραυστο γεωπολιτικό σκηνικό µε παγκόσµιες διαστάσεις, επηρεάζοντας ισορροπίες που είχαν διαµορφωθεί εδώ και δεκαετίες. Οι ισχυρισµοί του Ισραήλ ότι έχει καταστρέψει το µεγαλύτερο µέρος της ιρανικής αεράµυνας, των βαλλιστικών πυραύλων και των πυρηνικών εγκαταστάσεων, σε συνδυασµό µε τις συνεχείς επιθέσεις εναντίον στρατιωτικών αξιωµατούχων και πυρηνικών επιστηµόνων του Ιράν, έχουν µετατρέψει τη σύγκρουση σε έναν ολοκληρωτικό, σχεδόν υπαρξιακό, πόλεµο µεταξύ δύο κρατών που παραδοσιακά βρίσκονται σε διαρκή ένταση. Η απειλή του Ισραηλινού πρωθυπουργού για εξόντωση ακόµα και του ανώτατου θρησκευτικού ηγέτη του Ιράν αποτελεί σηµείο καµπής, που θέτει σε κίνδυνο ολόκληρη τη Μέση Ανατολή.
Από την άλλη πλευρά, το Ιράν, παρά τα πλήγµατα που δέχεται, έχει αποδείξει ότι διαθέτει σηµαντικές επιθετικές δυνατότητες. Η επιτυχηµένη διείσδυση των βαλλιστικών πυραύλων του, όπως οι Sejjil, Horemsar-4 και Fateh-1, στο ισραηλινό αµυντικό σύστηµα “Iron Dome”, έχει προκαλέσει σοβαρές ζηµιές σε στρατηγικές και ενεργειακές εγκαταστάσεις του Ισραήλ. Η ανεπάρκεια αυτή των αντιπυραυλικών συστηµάτων, καθώς και οι ασταµάτητες αεροπορικές επιθέσεις εναντίον του Ιράν µε αποτέλεσµα την εξασθένηση-καταπόνηση των δικών του αεροπορικών δυνάµεων, έχει αναγκάσει το Ισραήλ να επανεκτιµήσει τις δυνατότητες του αντιπάλου του.
Οι κινήσεις των ΗΠΑ
Οι Ηνωµένες Πολιτείες έχουν ήδη αναπτύξει ισχυρή στρατιωτική δύναµη πέριξ του Ιράν, µε τρία αεροπλανοφόρα, δεκάδες πολεµικά πλοία και αεροσκάφη ανεφοδιασµού και µάχης, έτοιµες για ένα ενδεχόµενο πλήγµα. Ωστόσο, ο πρόεδρος Τραµπ έχει αναστείλει για δύο εβδοµάδες την τελική απόφαση, υπό την πίεση τόσο της κοινής γνώµης όσο και στελεχών του κόµµατός του, όπως ο Στιβ Μπάνον. Παράλληλα, ο αρχηγός της CIA υπογραµµίζει πως η Τεχεράνη βρίσκεται στα πρόθυρα ολοκλήρωσης της πρώτης πυρηνικής βόµβας, µε τον πυρηνικό σταθµό του Φόρντοου να θεωρείται το κύριο σηµείο εµπλουτισµού ουρανίου.
Η πιθανότητα αµερικανικής επίθεσης µε B-2 Spirit και βοµβών GPU-57 κατά του υπόγειου σταθµού του Φόρντοου θέτει διλήµµατα, καθώς αρκετοί αναλυτές θεωρούν ότι, ακόµα και µε πολλαπλές ρίψεις, δεν διασφαλίζεται η πλήρης καταστροφή του λόγω του βάθους των εγκαταστάσεων (90 µέτρα). Υπάρχουν φωνές υπέρ της χρήσης τακτικού πυρηνικού όπλου, γεγονός που δηµιουργεί τεράστια γεωπολιτικά ρίσκα και ανοίγει τη συζήτηση για το τέλος του πυρηνικού ταµπού στη διεθνή διπλωµατία.
Μια επίθεση των ΗΠΑ ενδέχεται να πυροδοτήσει την απόφαση του Ιράν να κλείσει τα Στενά του Ορµούζ, από τα οποία διέρχεται σχεδόν το 20% του παγκόσµιου πετρελαίου. Μια τέτοια εξέλιξη θα είχε άµεσες και σοβαρές συνέπειες στην παγκόσµια οικονοµία, οδηγώντας σε εκτόξευση των τιµών του πετρελαίου, πλήγµα στις αγορές και βαθύτερη ενεργειακή κρίση, ιδιαίτερα για τις ευρωπαϊκές και ασιατικές οικονοµίες.
Οι ανησυχίες Ρωσίας- Κίνας
Η Ρωσία και η Κίνα, ως στρατηγικοί σύµµαχοι του Ιράν, έχουν εκφράσει ανοιχτά την αντίθεσή τους σε ενδεχόµενη επίθεση από τις ΗΠΑ. Η Μόσχα, συγκεκριµένα, χαρακτηρίζει «κόκκινη γραµµή» οποιαδήποτε απόπειρα αλλαγής του ιρανικού καθεστώτος και έχει αφήσει ανοιχτό το ενδεχόµενο στρατιωτικής αντίδρασης. Το Πεκίνο, από την πλευρά του, παρότι πιο προσεκτικό στις διατυπώσεις του, θεωρεί την επίθεση κατά κυρίαρχου κράτους ως επικίνδυνο προηγούµενο που µπορεί να πλήξει τη σταθερότητα στην ευρύτερη Ασία.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση τηρεί στάση διαµεσολαβητική, καλώντας σε άµεση κατάπαυση του πυρός και διπλωµατική λύση της κρίσης. Η Γερµανία, η Γαλλία και η Βρετανία, αν και παραδοσιακοί σύµµαχοι των ΗΠΑ και του Ισραήλ, εκφράζουν σοβαρές ανησυχίες για τις επιπτώσεις µιας ολοµέτωπης σύρραξης. Επικεντρώνονται κυρίως στην ανάγκη επανέναρξης διαπραγµατεύσεων για τα πυρηνικά του Ιράν, όπως και στην ανθρωπιστική διάσταση της κρίσης.
Αραβικές χώρες, όπως η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωµένα Αραβικά Εµιράτα, τηρούν επιθετική στάση έναντι του Ιράν, λόγω των µακροχρόνιων θρησκευτικών και γεωπολιτικών διαφορών. Ωστόσο, δεν επιθυµούν ευρεία ανάφλεξη που θα αποσταθεροποιήσει την περιοχή και τις δικές τους ενεργειακές επενδύσεις. Αντιθέτως, χώρες όπως το Κατάρ και το Οµάν καλούν σε αποκλιµάκωση και φιλοξενούν διαύλους επικοινωνίας µεταξύ Ιράν και Δύσης.
Η Ελλάδα, ως µέλος της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ, εκφράζει την ανάγκη για ειρήνη και σεβασµό στο Διεθνές Δίκαιο, ενώ η Τουρκία, προσπαθώντας να διαδραµατίσει διαµεσολαβητικό ρόλο, καταδικάζει µεν την ιρανική επιθετικότητα αλλά επιµένει στην αποφυγή εξωτερικής στρατιωτικής επέµβασης. Η Άγκυρα αξιοποιεί την κρίση για να ενισχύσει το δικό της γεωπολιτικό εκτόπισµα στην περιοχή.
Ο ρόλος του Πακιστάν είναι επίσης κρίσιµος. Βρίσκεται σε λεπτή ισορροπία, καθώς διατηρεί καλές σχέσεις τόσο µε το Ιράν όσο και µε το Ισραήλ και τις ΗΠΑ. Μια ευρύτερη σύγκρουση απειλεί να εµπλέξει έµµεσα το Πακιστάν, µε κίνδυνο αποσταθεροποίησης στην πυρηνικά οπλισµένη Νότια Ασία. Οι ανησυχίες για το ενδεχόµενο εξάπλωσης της σύρραξης προς τα ανατολικά είναι έντονες, ειδικά αν υπάρξει στρατιωτική συνεργασία Ιράν–Ταλιµπάν ή ενεργοποίηση φιλοϊρανικών οµάδων στο Αφγανιστάν.
Γεωπολιτικές αναταράξεις
Η παγκόσµια γεωπολιτική κατάσταση, σε περίπτωση αµερικανικής επίθεσης κατά του Ιράν, αναµένεται να µεταβληθεί δραστικά. Θα αναβιώσει µια νέα µορφή Ψυχρού Πολέµου, µε διαχωριστικές γραµµές Δύσης – Ρωσίας – Κίνας, ενώ η Μέση Ανατολή θα εισέλθει σε περίοδο αστάθειας πρωτοφανούς κλίµακας. Ο κίνδυνος γενικευµένης πολεµικής σύρραξης θα είναι υπαρκτός, ενώ η παγκόσµια οικονοµία και οι ενεργειακές αγορές θα βρεθούν υπό έντονη πίεση.
Η καθυστέρηση της απόφασης του Τραµπ αντικατοπτρίζει αυτή την πολυπλοκότητα. Ο ίδιος έχει ανάγκη από µια νίκη χωρίς µεγάλο κόστος, ωστόσο είναι παγιδευµένος µεταξύ των στρατιωτικών εισηγήσεων και των πολιτικών πιέσεων στο εσωτερικό. Οι επαφές µεταξύ ΗΠΑ και Ιράν προσφέρουν µια αχτίδα ελπίδας, αρκεί να υπάρξει παύση των εχθροπραξιών από την πλευρά του Ισραήλ. Ωστόσο, όσο ο πόλεµος συνεχίζεται, τόσο πλησιάζουµε στο χείλος µιας παγκόσµιας γεωπολιτικής κατάρρευσης.
