Τις επόμενες ώρες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένεται να ανακοινώσει τους νέους κλιματικούς στόχους για το 2040. Τα μηνύματα δεν είναι αισιόδοξα. Η Επιτροπή φαίνεται να χαλαρώνει τους στόχους που θα οδηγήσουν με ασφάλεια την Ευρώπη στην κλιματική ουδετερότητα στα μέσα του αιώνα. Ενώ υιοθετεί τον στόχο για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 90% έως το 2040 – σε σχέση με τα στοιχεία του 1990 – το ευρωπαϊκό σχέδιο θα επιτρέπει την κάλυψη μέρους του στόχου μέσω της αγοράς πιστώσεων άνθρακα από τρίτες χώρες.
Δήμαρχοι μεγάλων ευρωπαϊκών πόλεων, μεταξύ των οποίων και της Αθήνας, σε κοινή επιστολή μας προς την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Φον ντερ Λάιεν, την εκτελεστική αντιπρόεδρο Ριμπέρα και τον επίτροπο Χέκστρα, καλέσαμε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να θέσει έναν δεσμευτικό στόχο για τη μείωση των εγχώριων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 90%, χωρίς διεθνείς πιστώσεις ή μηχανισμούς αντιστάθμισης. Αυτό άλλωστε πρότεινε και η Ευρωπαϊκή Επιστημονική Συμβουλευτική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (ESABCC), η οποία υπογραμμίζει πως αυτός ο στόχος είναι εφικτός για την Ευρώπη.
Στον δύσκολο δρόμο που έχουμε να βαδίσουμε τα επόμενα χρόνια προς την κλιματική ουδετερότητα, η Ευρώπη ενεργοποιεί νέα χρηματοδοτικά εργαλεία.
Ενα από αυτά είναι το Κοινωνικό Κλιματικό Ταμείο, που καλείται να μετριάσει τις συνέπειες για τους πολίτες της Ευρωπαϊκής Ενωσης από τις αυξήσεις του κόστους των καυσίμων (και κατ’ επέκταση του κόστους θέρμανσης, ψύξης και μετακίνησης), λόγω της καταβολής δικαιωμάτων εκπομπών CO₂ για τη χρήση ορυκτών καυσίμων,που θα εφαρμοστεί στις αρχές του 2027.
Το Κοινωνικό Κλιματικό Ταμείο είναι το χρηματοδοτικό εργαλείο στήριξης των ευάλωτων νοικοκυριών και μικροεπιχειρήσεων και θα λειτουργήσει την περίοδο 2026–2032.
Για την Ελλάδα προβλέπεται η αξιοποίηση ευρωπαϊκών πόρων ύψους 4,7 δισ. ευρώ. Η χώρα μας, για να έχει πρόσβαση σε αυτά τα ποσά, οφείλει μέχρι το 2026 να έχει σχεδιάσει και ξεκινήσει την υλοποίηση ενός ολοκληρωμένου εθνικού προγράμματος κοινωνικής στήριξης. Και ενώ στις περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, αυτό αποτελεί μια κοινή υπόθεση της κεντρικής διοίκησης και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, η Ελλάδα πάλι πρωτοτυπεί αρνητικά. Προχθές ένα πολυμελές κλιμάκιο υπουργών παρουσίασε τους στόχους και τις δράσεις του Κοινωνικού Κλιματικού Ταμείου.
Διυπουργικές επιτροπές και κλειστές ομάδες συμβούλων συζήτησαν και κατάρτισαν το σχέδιο, με την Αυτοδιοίκηση όμως και πάλι απούσα. Αφού απέκλεισαν τους δήμους από τη διαδικασία της ενεργειακής μετάβασης, τώρα φαίνεται ότι την αποκλείουν και από τον σχεδιασμό των μέτρων για την αντιμετώπιση των κοινωνικών επιπτώσεων της μετάβασης στην κλιματική ουδετερότητα.
Στις άλλες χώρες, οι δήμοι προχωρούν σε σημαντικούς σχεδιασμούς και εξειδικεύσεις. Σύμφωνα με αναλύσεις του Ινστιτούτου για την Ευρωπαϊκή και Κλιματική Πολιτική (IEECP), στην Τσεχία προβλέπεται η κατασκευή ενεργειακά αποδοτικών κοινωνικών κατοικιών με χαμηλό ενοίκιο για ευάλωτους πολίτες, καθώς και η ενεργειακή αναβάθμιση υφιστάμενων κατοικιών που ανήκουν σε ευάλωτα νοικοκυριά.
Στον τομέα των μεταφορών, σχεδιάζεται η ανάπτυξη διαδημοτικής ηλεκτρικής συγκοινωνίας. Στο Βέλγιο, εκτός από αντίστοιχα μέτρα για αναβάθμιση και επαναξιοποίηση δημόσιων κτιρίων, δίνεται έμφαση και στην κοινωνική κατοικία. Επιπλέον, προωθείται το κοινωνικό leasing ηλεκτρικών οχημάτων για μείωση του κόστους απόκτησης νέου οχήματος. Η Κροατία επικεντρώνεται τόσο σε λύσεις για βιώσιμη κατοικία όσο και στη δημιουργία «one-stop-shop» δομών για την ενεργειακή αναβάθμιση, ενώ επενδύει επίσης σε δημόσιες συγκοινωνίες σε περιαστικές, αγροτικές και απομακρυσμένες περιοχές.
Στην Ελλάδα όμως τι σχεδιάζεται και για ποιους;
Μια ακόμα επιδοματική πολιτική δε λύνει το πρόβλημα!
Στον Δήμο της Αθήνας έχουμε συγκεκριμένες προτάσεις που αφορούν:
- Στην υλοποίηση έργων κοινωνικής κατοικίας, αναβαθμίζοντας υφιστάμενα δημοτικά κτίρια ή κατασκευάζοντας νέα, προσφέροντας προσιτές κατοικίες σε ευάλωτα νοικοκυριά με χαμηλό ενοίκιο.
- Σε ανακαινίσεις υφιστάμενων κατοικιών για ευάλωτα νοικοκυριά και εγκατάσταση αποδοτικών συστημάτων θέρμανσης, ψύξης και Ζεστού Νερού Χρήσης (μέσω του Γραφείου Αντιμετώπισης Ενεργειακής Φτώχειας που λειτουργούμε στην Αθήνα).
- Στη δημιουργία προσβάσιμης «πράσινης» δημοτικής συγκοινωνίας για τους πολίτες σε περιοχές με ανεπαρκή κάλυψη, μειώνοντας την εξάρτηση των πολιτών από το Ι.Χ. και την έκθεσή τους σε αυξανόμενο κόστος καυσίμων (έχουμε ήδη ολοκληρώσει τον σχεδιασμό συγκεκριμένων διαδρομών).
- Στη δημιουργία υποδομών ενεργούς κινητικότητας και μικροκινητικότητας, όπως ποδηλατοδρόμοι και μονοπάτια υγείας (ολοκληρωμένες μελέτες ήδη σε συγκεκριμένες γειτονιές της Αθήνας).
- Η υλοποίηση αυτών των μέτρων δε θα πρέπει να παραμένει και πάλι στα χέρια της κεντρικής κυβέρνησης, γιατί οι παθογένειες είναι γνωστές: Yπερσυγκεντρωτισμός, γραφειοκρατία, πελατειασμός, αδυναμία προσαρμογής στις τοπικές ανάγκες και έμφαση στην απορρόφηση αντί της κοινωνικής στόχευσης.
- Στην προσφορά υπηρεσιών ενημέρωσης και υποστήριξης μέσω υφιστάμενων κοινωνικών δομών, λειτουργώντας ως “one-stop-shops” για ευάλωτα νοικοκυριά που χρειάζονται βοήθεια.
- Η αξιοποίηση των τοπικών δυνατοτήτων μπορεί να μετατρέψει το Κοινωνικό Κλιματικό Ταμείο σε πραγματικό μοχλό κοινωνικής και περιβαλλοντικής προόδου. Εστω και τώρα ας αναζητήσουν τις προτάσεις μας, πριν χαθεί ακόμα μία μεγάλη ευκαιρία.
* Ο Χάρης Δούκας είναι δήμαρχος Αθηναίων
Πηγή: kathimerini.gr
