Tου ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ (ΣΑΚΗ) ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ *
Είναι αδιαμφισβήτητη αλήθεια και διαχρονική πραγματικότητα ότι οι ισχυρές δυνάμεις (αυτοκρατορίες, κράτη), καθορίζουν σε πολύ μεγάλο βαθμό αν όχι σε απόλυτο, τις μοίρες των μικρών και ασφαλώς όχι των ισχυρών. Το ίδιο βέβαιο είναι και το γεγονός ότι οι κλυδωνισμοί και τα προβλήματα των ισχυρών μεταφέρονται και επηρεάζουν ποικιλοτρόπως τους λιγότερο ισχυρούς.
Κατά τη χρονική περίοδο που διάγουμε η οποία ιστορικά θα καταγραφεί γεωπολιτικά σαν μια μεταβατική περίοδος, υπάρχουν δυνατοί τριγμοί και προβλήματα στην υπερδύναμη των Ηνωμένων Πολιτειών, η οποία κατά γενική ομολογία ελέγχει και καθορίζει, στο μεγαλύτερο βαθμό, το διεθνές σύστημα ισορροπίας δυνάμεων. Τα προβλήματα αυτά καταγράφονται και προέρχονται από το εσωτερικό της χώρας καθώς το πολιτικό κλίμα έχει πολωθεί όσο ποτέ άλλοτε στην ιστορία των ΗΠΑ από τον εμφύλιο πόλεμο, και μάλιστα σε τόσο μεγάλο βαθμό που πολλοί να θεωρούν ότι λείπει ένα σπίρτο για να γίνει η έκρηξη. Το σπίρτο αυτό θα μπορούσε να είναι σαφέστατα η δολοφονία του Τραμπ που απέτυχε ευτυχώς.
Η επιτυχία αυτής της απόπειρας θα είχε οδηγήσει στο απόλυτο χάος τις ΗΠΑ, με απρόβλεπτες συνέπειες για όλον τον πλανήτη, λαμβανομένου υπόψιν ότι υπάρχουν ανοικτά μέτωπα των ΗΠΑ και των συμμάχων τους σε πολλά πεδία (πόλεμοι, οικονομία, κλίμα, κ.α.) με τις αντίπαλες ανερχόμενες δυνάμεις (Κίνα, Ρωσία, Ιράν) αλλά και με άλλες φιλόδοξες χώρες που θέλουν να έχουν ενεργό ρόλο στα παγκόσμια τεκταινόμενα (Ινδία, Τουρκία, Βραζιλία, Β.Κορέα, κ.α.).
Ο Τραμπ
Οι αμερικανικές εκλογές και η έκβαση τους είναι εκείνα που θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό τις γεωπολιτικές ισορροπίες και την οικονομία σε παγκόσμια κλίμακα, θέτοντας το 2024 σε τροχιά ώστε να καταστεί η μεγαλύτερη και σημαντικότερη εκλογική χρονιά στα χρονικά.
Πολιτικοί επιστήμονες και αναλυτές, οίκοι εκτίμησης πολιτικού κινδύνου και μέσα ενημέρωσης διεθνώς θεωρούν ότι οι προεδρικές εκλογές της 5ης Νοεμβρίου στις Ηνωμένες Πολιτείες, θα ορίσουν και θα καθορίσουν τις παγκόσμιες αλληλεπιδράσεις για το δεύτερο μισό της δεκαετίας και ακόμη πιο μακριά, τόσο όσον αφορά στο αμερικανικό πολίτευμα, στη θέση της Αμερικής στον κόσμο, αλλά και στις θέσεις της Αμερικής για όλο τον κόσμο.
Εφόσον ο Ντόναλντ Τραμπ έχει εξασφαλίσει το ρεπουμπλικανικό χρίσμα και μετά από την αποτυχημένη απόπειρα δολοφονίας του, διεκδικεί την προεδρία έχοντας προς το παρόν το πλεονέκτημα, όπως δείχνουν οι σχετικές έρευνες. Όμως αυτό που με βεβαιότητα μπορεί να λεχθεί στην παρούσα φάση είναι ότι έχει επιτευχθεί η μέγιστη συσπείρωση στους Ρεμπουπλικάνους και έχει παραμεριστεί η οποιαδήποτε αμφισβήτηση στο πρόσωπο του Τραμπ ο οποίος αντιμετωπίζεται απο το αμερικανικό κατεστημένο, τουλάχιστον προς το παρόν, ως ο επόμενος πρόεδρος αν και αυτό σε καμμία περίπτωση δεν σημαίνει ότι τα πράγματα θα είναι απλά για τον Τραμπ και δεν θα υπάρξει οργανωμένη και ισχυρή αντίδραση από τους δημοκρατικούς.
Η Καμάλα…
Η αντικαταστάτης του Μπάιντεν, η κυρία Κάμαλα Χάρις είναι πρόσωπο που θα δυσκολέψει οποιαδήποτε πρόβλεψη για το αποτέλεσμα.
Οι επιπτώσεις μίας Δημοκρατικής ή Ρεπουμπλικανικής νίκης κυμαίνονται από το πεδίο της μελλοντικής κατεύθυνσης της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ -ιδίως όσον αφορά στη στήριξη προς την εμπόλεμη Ουκρανία, τις εγγυήσεις ασφαλείας έναντι συμμάχων και την προσήλωσή τους στους διεθνείς θεσμούς και την πολυμερή συνεργασία, έως την οικονομία, την ενέργεια και το κλίμα.
Η παραμονή των Δημοκρατικών στην εξουσία θα δώσει μία συνέχεια στη σημερινή πολιτική τους ατζέντα τόσο στο εσωτερικό αλλά κυρίως στην εξωτερική πολιτική.
Αντίθετα η επάνοδος του Τραμπ στον Λευκό οίκο θα έχει πιθανές συνέπειες όπως: την κατάρρευση της αμερικανικής βοήθειας προς την Ουκρανία, «αποδυνάμωση» του NATO και εξασθένηση της «ηγεσίας» των Ηνωμένων Πολιτειών. Αν αυτά συμβούν, θα ήταν δώρο για τον Βλαντίμιρ Πούτιν και πλήγμα στην παγκόσμια ηγεσία της Αμερικής.
Οικονομία
Στον τομέα της οικονομίας ο Τραμπ έχει ήδη πει ότι θα επιβάλει δασμούς 10% σε όλες τις εισαγωγές στις ΗΠΑ (ο μέσος δασμός επί του παρόντος είναι περίπου 2%), και πιθανώς ακόμα υψηλότερους δασμούς στις εισαγωγές από την Κίνα. Αυτό θα πυροδοτήσει νέους εμπορικούς πολέμους, όχι μόνο με στρατηγικούς αντιπάλους όπως η Κίνα, αλλά και με συμμάχους της Αμερικής στην Ευρώπη και την Ασία, όπως η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα. Ένας παγκόσμιος εμπορικός πόλεμος θα μειώσει την ανάπτυξη και θα αυξήσει τον πληθωρισμό, καθιστώντας τον μεγαλύτερο γεωπολιτικό κίνδυνο που θα πρέπει να εξετάσουν οι αγορές το επόμενο διάστημα. Η προτεινόμενη ατζέντα οικονομικής πολιτικής του Τραμπ είναι τώρα η μεγαλύτερη απειλή για τις οικονομίες και τις αγορές σε όλον τον κόσμο.
Η αδιαφορία του τ. Αμερικανού προέδρου για την ενεργειακή μετάβαση είναι γνωστή. Μια επανεκλογή Τραμπ θα ήταν αρνητική για την μετάβαση αποκλειστικά στην καθαρή ενέργεια, με όποιες ανακατατάξεις θα μπορούσε αυτό να σημαίνει στο εμπόριο, τις μεταφορές καυσίμων και τις σχετικές επενδύσεις.
Η ΕΕ εφόσον αδυνατεί να διαδραματίσει έναν ισχυρό και καθοριστικό ρόλο, είναι εγκλωβισμένη και πλήρως εξαρτημένη από τις ΗΠΑ, επειδή είχε στηριχτεί υπερβολικά στην επανεκλογή του Μπάιντεν, αγνοώντας προκλητικά τον Τραμπ.
Όσο οι σφυγμομετρήσεις της κοινής γνώμης στις ΗΠΑ δείχνουν ότι ο Τραμπ προηγείται, ο φόβος μεταξύ των Ευρωπαίων αυξάνεται. Ειδικά οι Γερμανοί πρέπει να θυμούνται το συμπερασματικό σχόλιο της καγκελαρίου Μέρκελ μετά από συναντήσεις με τον Τραμπ, η οποία επεσήμαινε: «Πρέπει να πολεμήσουμε για το μέλλον μας μόνοι». Τότε ο Τραμπ αναρωτιόταν, πώς η Ευρώπη με τρεις φορές τον πληθυσμό και εννέα φορές το ΑΕΠ της Ρωσίας, εξαρτιόταν από τις ΗΠΑ για την άμυνά της, και απειλούσε να αποχωρήσει από το ΝΑΤΟ αν οι Ευρωπαϊκές χώρες δεν εφάρμοζαν την υποχρέωση τους για δαπάνη του 2% του ετήσιου ΑΕΠ τους σε εξοπλισμό. Στην τρέχουσα προεκλογική εκστρατεία του Τραμπ βασική τοποθέτηση είναι, ότι ο σκοπός και η αποστολή του ΝΑΤΟ θα επαναξιολογηθούν. Τα περιθώρια για τους Ευρωπαίους μειώνονται ασφυκτικά και απαιτείται υπέρβαση.
Ουκρανία – Μέση Ανατολή
Είναι γνωστό ότι ο Τραμπ έχει σαφέστατες θέσεις για τον πόλεμο στην Ουκρανία λέγοντας, σαφώς με δόση υπερβολής, ότι θα τον σταματήσει σε 24 ώρες. Ακόμα πιο σαφείς θέσεις έχει για τον πόλεμο στην Μέση Ανατολή οι οποίες, δυστυχώς για τους Παλαιστινίους, ευθυγραμμίζονται πλήρως με αυτές του Νετανιάχου. Εξάλλου πάντα ο Τραμπ ήταν ταυτισμένος με το Ισραήλ, και αρκεί να θυμηθούμε ότι ήταν αυτός που ως Πρόεδρος των ΗΠΑ αναγνώρισε την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Ισραήλ.
Η σχέση του αυτή με το Ισραήλ και το Εβραϊκό «λόμπυ» στις ΗΠΑ, μάλλον στην παρούσα φάση θα διαδραματίσει θετικό ρόλο για την Ελλάδα στα προβλήματα της με την Τουρκία καθότι ως γνωστό οι σχέσεις Ισραήλ -Τουρκίας είναι πλέον εχθρικές ενώ αντιθέτως οι Ελληνο-ισραηλινές σε κάλλιστο βαθμό. Ο Τραμπ βεβαίως έδειχνε στην προηγούμενη θητεία του μια συμπάθεια προς τον Ερντογάν με τον οποίο είχε τακτική επικοινωνία, αυτό ωστόσο δεν τον εμπόδισε να λάβει επώδυνες αποφάσεις σε βάρος της Τουρκίας (εμπάργκο οπλικών συστημάτων, οικονομικές κυρώσεις κ.ά.).
Η Ελλάδα έχει κοινά συμφέροντα στην περιοχή της Αν. Μεσογείου με τις ΗΠΑ και παραμένει ένας σταθερός και πιστός σύμμαχος τους άσχετα με το ποιος είναι πρόεδρος και σε ποιο κόμμα ανήκει. Εκεί πρέπει να επικεντρωθεί η διπλωματική προσπάθεια της χώρας μας.
* Αντιπτέραρχος ε.α.
