Ο «χρυσός κανόνας» των εκλογών και των δημοσκοπήσεων

Κατά την διαδικασία ανάγνωσης των δημοσκοπήσεων και πρόβλεψης εκλογικών αποτελεσμάτων, υπάρχει εδώ και χρόνια ένας κανόνας: ότι η παράσταση νίκης παραμένει το μόνο αδιάψευστο μέγεθος στις σφυγμομετρήσεις, όσο προβληματικές κι αν κατά καιρούς έχουν αποδειχθεί αυτές.

Στις αμφίρροπες εκλογές του 2000, για παράδειγμα, οι μισές δημοσκοπήσεις έδειχναν νικητή το ΠΑΣΟΚ του Κώστα Σημίτη και οι άλλες μισές τη ΝΔ του Κώστα Καραμανλή. Και, με δεδομένο ότι τελικώς ο νικητής κρίθηκε με λιγότερες από 100.000 ψήφους διαφορά, κανείς δεν μπορούσε να κατηγορήσει τους δημοσκόπους που ήταν διχασμένοι. Όμως, αυτό που σε όλες τις μετρήσεις δεν άλλαζε, ήταν η παράσταση νίκης: εκεί κυριαρχούσε το ΠΑΣΟΚ, στην ερώτηση «ανεξαρτήτως των πολιτικών σας προτιμήσεων, ποιο κόμμα πιστεύετε ότι θα κερδίσει στις εκλογές, αν αυτές γίνονταν την επόμενη Κυριακή;».

Το ίδιο σκηνικό επαναλήφθηκε σε όλες τις αναμετρήσεις του 2015, όταν οι εταιρείες δημοσκοπήσεων πέρασαν δύσκολα και, εν πολλοίς, αμφισβητήθηκαν για τα ευρήματα και τις μεθόδους τους. Αρκετές εταιρείες έδειχναν όντως άλλα αντί άλλων. Τον Σεπτέμβριο υπήρξαν σφυγμομετρήσεις που έδειχναν… ντέρμπι μεταξύ του ΣΥΡΙΖΑ και της ΝΔ, ενώ τον Ιανουάριο του ίδιου χρόνου αρκετές εταιρείες έδιναν μεν μπροστά τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά με ισχνή διαφορά, προδιαγράφοντας μία πύρρειο νίκη.

Φυσικά, εκεί οι δημοσκοπήσεις διαψεύστηκαν πανηγυρικά. Ωστόσο, ακόμη και τότε, όλες οι εταιρείες έδειχναν ότι η παράσταση νίκης ήταν με το μέρος του ΣΥΡΙΖΑ. Και αυτό ακριβώς έγινε και στην κάλπη.

Σε όλες τις μετρήσεις που έγιναν για τις Ευρωεκλογές της περασμένης Κυριακής, η παράσταση νίκης ήταν με το μέρος της ΝΔ. Και αυτό δεν είναι κάτι μεταφυσικό: αντιθέτως, η «παράσταση νίκης» είναι το περίφημο «ρεύμα του νικητή», το οποίο στο τέλος της προεκλογικής περιόδου, ή ακόμη και μέσα στο παραβάν του εκλογικού κέντρου, συμπαρασύρει τους αμφιταλαντευόμενους και τους αναποφάσιστους. Δεν είναι λίγοι άλλωστε, όσοι θέλουν στο τέλος της μέρας να είναι με τον νικητή και να αισθάνονται ότι η ψήφος τους «έβγαλε» κυβέρνηση.

Αυτό που έγινε την περασμένη Κυριακή, λοιπόν, ήταν η επιβεβαίωση ενός κλασικού κανόνα: ότι αν ένα κόμμα προηγείται επί μακρόν στις δημοσκοπήσεις και μία κυβέρνηση έχει περάσει την κρίσιμη καμπή που την παίρνει η κάτω βόλτα, τότε η παράσταση νίκης αρχίζει να γέρνει υπέρ του κόμματος που έχει δημοσκοπικό προβάδισμα. Και όταν αυτό είναι ένα φανόμενο που επιβεβαιώνεται επί μακρόν, εμπεδώνεται στην κοινωνία και οι συσχετισμοί αυτοί δεν αλλάζουν με τίποτα. Κοντολογίς, αφού αυτό τον κανόνα δεν κατάφερε να τον «σπάσει» ο Τσίπρας, τότε δεν μπορεί κανένας.