Κέρδισε το στοίχημα

Οπως αναπτύξαμε στα προηγούμενα κείμενα μας, η μεγάλη σύγκρουση στο εσωτερικό του ΠΑΣΟΚ, στα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης, είχε ως βασικό πεδίο αντιπαράθεσης, το μοντέλο λειτουργίας ενός σύγχρονου κόμματος, που θα αντιπαρατίθετο στην πανίσχυρη τότε ΝΔ, ως προσωπικό δημιούργημα του Κωνσταντίνου Καραμανλή.

Οπως όλοι πλέον έχουν αναγνωρίσει και όπως προέκυψε εκ του αποτελέσματος, ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν εκείνος που κέρδισε το στοίχημα. Ηταν το ΠΑΣΟΚ και ο πρόεδρος του, μετά τις σκληρές εσωκομματικές συγκρούσεις, που, σύμφωνα και με τη χαρακτηριστική διατύπωση του Αναστάσιου Πεπονή (που είχε κάνει άλλη επιλογή στις εκλογές του 1974) «κέρδισε πανάξια» την ηγεμονία στο χώρο της Κεντροαριστεράς, στη συνέχεια δε και τη συνολική πολιτική ηγεμονία, για μακρό χρονικό διάστημα. Ο ίδιος ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε αναγνωρίσει, κάνοντας την αποτίμηση της κρίσης, ιδιαίτερα σε σχέση με τη «Δημοκρατική Αμυνα», πως ήταν λάθος η σύμπραξη με την οργάνωση-με τη λαμπρή αντιστασιακή δράση-στη βάση μιας συμφωνίας κορυφής, που περιλάμβανε και ποσοστώσεις, εκ των προτέρων καθορισμένες, στη συγκρότηση των κομματικών οργάνων. Κατά την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ, αυτός ο τρόπος συγκρότησης, ήταν αιτία για τη δημιουργία διαλυτικών φαινομένων, που παρ` ολίγο να απειλήσουν και τη συνοχή του νεοσύστατου Κινήματος. Ακριβώς δε, για να καταδείξει πως στόχος αυτής της, όντως, δύσκολης διαδικασίας, δεν ήταν το ξεκαθάρισμα προσωπικών λογαριασμών, αλλά η διαμόρφωση ενός ενιαίου και πειθαρχημένου κομματικού οργανισμού, ικανού να διεκδικήσει την εξουσία και να αμφισβητήσει το «ιμπέριουμ» της, ανασυγκροτημένης ή εξωραϊσμένης, δεξιάς ή κεντροδεξιάς παράταξης, ο Ανδρέας Παπανδρέου δεν είχε πρόβλημα, να επανεντάξει στον, ανασυγκροτημένο, κομματικό οργανισμό, στελέχη υψηλού βεληνεκούς, που είχαν διαφωνήσει με την ηγεσία και είχαν διαγραφεί, στη μεγάλη κρίση του 1975. Οι πλέον χαρακτηριστικές περιπτώσεις ήταν αυτές των δυο μεγάλων κυριών, της Αμαλίας Φλέμιγκ και της Μελίνας Μερκούρη που, δυο χρόνια μετά τη διαγραφή τους, ήταν υποψήφιες, ξανά, στα ψηφοδέλτια του ΠΑΣΟΚ, στις εκλογές του 1977, όπου και εκλέχθηκαν πανηγυρικά, συμβάλλοντας πανηγυρικά, στην ανάδειξη του Κινήματος, στη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Η Μελίνα Μερκούρη, μάλιστα, ήταν η μόνιμη υπουργός Πολιτισμού, σε όλες τις κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ, μέχρι το θάνατο της, την άνοιξη του 1994. Διαφορετική ήταν η περίπτωση των στελεχών που προέρχονταν από τη «Δημοκρατική Αμυνα»,  λόγω καταβολών, ιδιοσυγκρασίας, αλλά και λειτουργίας εν σώματι. Γι` αυτό και, όπως ήδη αναφέρθηκε, έγινα προτάσεις, μέσω προσωπικών απεσταλμένων του προέδρου του ΠΑΣΟΚ, προς συγκεκριμένα στελέχη της κίνησης, ενόψει των εκλογών του 1981, με προεξάρχοντα τον Σάκη Καράγιωργα, άτυπο επικεφαλής της κίνησης, με προσφορά, που έφτανε ως το ρόλο του επικεφαλής του οικονομικού επιτελείου, στην, επικείμενη, κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, ή, εναλλακτικά, τη θέση του διοικητή της Τράπεζας Ελλάδας, που τελικά κατέλαβε, στην αρχική φάση, ο αείμνηστος Γεράσιμος Αρσένης. Την ύπαρξη τέτοιων παρασκηνιακών συναλλαγών (λέγεται πως τον κύριο ρόλο του διαπραγματευτή, για λογαριασμό του ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ, ανέλαβε ο Γιώργος Κατσιφάρας) έχει επιβεβαιώσει ο Βασίλης Φίλιας, εκ των στελεχών της κίνησης, στο αυτοβιογραφικό του βιβλίο, όπως επιβεβαίωσε και την εξ  αρχής, συλλογική, αρνητική θέση τους, έστω και για την ανάληψη κυβερνητικής θέσης.

Αυτό δε σημαίνει βέβαια πως δεν υπήρξαν προβλήματα και δυσκολίες, στη διαμόρφωση μιας ουσιαστικής εσωκομματικής δημοκρατίας, που πέρασαν από «σαράντα κύματα».