Αναίρεσαν τον εαυτό τους

Δεν ήταν τυχαία, ούτε ανεπίγνωστη,  η αναφορά του υπουργού Εσωτερικών, αλλά και βουλευτών της πλειοψηφίας, στον πρότερο βίο του ΠΑΣΟΚ, στο χώρο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
 Προκαλεί μελαγχολία η σύγκριση της διαχρονικής πολιτικής του Κινήματος, που ίδρυσε ο Ανδρέας Παπανδρέου,  στο πεδίο της Αυτοδιοίκησης, με τη σημερινή του στάση, όπως καταγράφηκε με την πλήρη άρνηση για το σύνολο του νομοσχεδίου (με μοναδική εξαίρεση τη διάταξη για την κατάτμηση της Β` Αθήνας και της Περιφέρειας Αττικής, που αφορά όμως τις βουλευτικές εκλογές και ψηφίστηκε και από τη ΝΔ).

Αποτελεί, όντως, δείγμα γραφής, για τη συνολική μετάλλαξη του πάλαι ποτέ ρωμαλέου Κινήματος, σε όλα τα επίπεδα, όπως εύστοχα επεσήμανε ο Πάνος Σκουρλέτης. Είχαμε σημειώσει, σε προηγούμενη παρέμβαση μας, ότι η ιδιαίτερη σημασία που απέδιδε το ΠΑΣΟΚ και, προσωπικά, ο ιδρυτής του, στο θεσμό, ως ενσάρκωση της λαϊκής κυριαρχίας, στην πιο άμεση και αυθεντική εκδήλωση της. Αυτή η πρωταρχική σημασία, που απέδιδε το ΠΑΣΟΚ και ο ιδρυτής του, στο θεσμό της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αποτυπώθηκε σε αυτή την ιδρυτική του διακήρυξη, όπου η Λαϊκή Κυριαρχία, ως ένα από τα τρία βάθρα (τα άλλα δύο ήταν η Εθνική Ανεξαρτησία και η Κοινωνική Απελευθέρωση) της νέας κοινωνικής και πολιτικής πραγματικότητας που επαγγελλόταν, αποκτούσε υπόσταση, μέσα από την ενίσχυση του θεσμού, μέσα από ένα άλλο μοντέλο λειτουργίας της.

Οι φραστικές αυτές διακηρύξεις, απέκτησαν θεσμική έκφραση, μετά τον Οκτώβριο του 1981, όταν, με το εμφαντικό 48%, το ΠΑΣΟΚ καλούνταν να αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας και να κάνει πράξη τα οράματα του. Με τις νομοθετικές παρεμβάσεις που κατέθεσε ο τότε υπουργός Εσωτερικών, αείμνηστος Γιώργος Γεννηματάς, η Αυτοδιοίκηση πρώτου βαθμού,  στην οποία εξαντλούνταν ο θεσμός, αφ` ενός μεν αποκτούσε τους αναγκαίους, θεσμοθετημένους,  πόρους και αρμοδιότητες, για να ασκήσει το ρόλο του, αφ` ετέρου δε εγκαθιδρύονταν νέοι πρωτοποριακοί θεσμοί, όπως οι Δημοτικές Συνελεύσεις και τα Συνοικιακά Συμβούλια, με αιρετούς εκπροσώπους, που παρείχαν τη δυνατότητα άμεσης συμμετοχής του πολίτη, στη λήψη των αποφάσεων, στο επίπεδο της ίδιας του της γειτονιάς.

Με τις νέες νομοθετικές παρεμβάσεις, ετίθετο τέρμα ή, έστω, υφίστατο σημαντικούς περιορισμούς, το συγκεντρωτικό, δημαρχοκεντρικό μοντέλο, που απέτρεπε τους πολίτες, από την ενεργό και διαρκή συμμετοχή και παρέμβαση, στα κοινά της ίδιας τους της πόλης. Στην περαιτέρω εμβάθυνση του νέου, δημοκρατικού και αποκεντρωτικού μοντέλου, συνέτεινε και η ενίσχυση των Κοινοτήτων, που, τότε, αποτελούσαν αυτοτελείς μονάδες, στο πλαίσιο της πρωτοβάθμιας Αυτοδιοίκησης, με δικά τους, αιρετά όργανα διοίκησης. Επιπλέον, με την κατάργηση του «ελέγχου σκοπιμότητας» και την υποκατάσταση του από απλό, αντικειμενικό και απρόσωπο, έλεγχο νομιμότητας, από το νομάρχη, που τότε ήταν  διορισμένος κυβερνητικός αξιωματούχος, ο θεσμός απαλλάχθηκε από την ασφυκτική κυβερνητική κηδεμονία, που τον μετέτρεπε, στην πράξη, σε ένα ακόμη «γρανάζι» της κρατικής μηχανής, αποκτώντας πραγματική αυτοτέλεια και ανεξαρτησία.

 Παράλληλα, με αυτό το πλέγμα θεσμικών παρεμβάσεων, που έδιναν «φιλί ζωής», σ` έναν ευνουχισμένο θεσμό, τέθηκε στη δημόσια συζήτηση, η ανάγκη εισαγωγής του δεύτερου βαθμού Αυτοδιοίκησης. Η παρέμβαση αυτή κρίθηκε αναγκαία, όχι μόνο για την ολοκλήρωση του νέου αυτοδιοικητικού μοντέλου, αλλά και για την εναρμόνιση με όσα επικρατούσαν στην τότε ΕΟΚ, στην οποία είχαμε μόλις ενταχθεί….