Ψηφίστηκε κατά πλειοψηφία επί της αρχής του το νομοσχέδιο του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης για τα «μέτρα για την Προώθηση των Θεσμών της Αναδοχής και Υιοθεσίας».
Υπέρ τάχθηκαν ΣΥΡΙΖΑ, ΑΝΕΛ και Ποτάμι. Η ΝΔ, η ΔΗΣΥ και η Ένωση Κεντρώων εξέφρασαν επιφυλάξεις, ενώ το ΚΚΕ δήλωσε «παρών» και η Χρυσή Αυγή καταψήφισε.
Η υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Θεανώ Φωτίου, λαμβάνοντας υπόψη σχετικές παρατηρήσεις που είχαν εκφραστεί τόσο από φορείς όσο και από κόμματα προχώρησε σε ορισμένες βελτιωτικές αλλαγές.
Έτσι, μεταξύ άλλων καταργείται και δεν θα ισχύσει το ανώτατο όριο ηλικίας σε περιπτώσεις συγγενικής αναδοχής, ενώ επεκτείνεται η οικονομική ενίσχυση του αναδόχου και κατά τη στρατιωτική θητεία του παιδιού.
Οι καινοτομίες και τα πλεονεκτήματα του σχεδίου νόμου
Όπως έχουμε τονίσει και σε προηγούμενα δημοσιεύματα, νόμος για την υιοθεσία και την αναδοχή επιταχύνει εξαιρετικά τις σχετικές διαδικασίες και μειώνει δραστικά τον χρόνο αναμονής που έφτανε στα έξι χρόνια, δημιουργώντας μεγάλα δράματα και αδιέξοδα. Σήμερα θα απαιτούνται 8-12 μήνες. Παράλληλα, ισχυροποιεί επιστημονικά και θεσμικά όλη τη διαδικασία υπέρ του συμφέροντος του παιδιού. Πώς επιτυγχάνονται αυτοί οι δύο στόχοι;
Ο πρώτος στόχος αφορά τη μείωση του χρόνου αναμονής
Το πρόβλημα είναι χρόνιο και προκύπτει από την ελλιπή στελέχωση των κοινωνικών υπηρεσιών και την μεγάλη καθυστέρηση στην διενέργεια και ολοκλήρωση 2 κοινωνικών ερευνών: της 1ης σχετικά με την καταλληλότητα του υποψήφιου ζεύγους για να γίνουν ανάδοχοι ή θετοί γονείς και της 2ης σχετικά με την κοινωνική έρευνα εάν το συγκεκριμένο ζευγάρι είναι κατάλληλο για το συγκεκριμένο παιδί που έχει επιλέξει.
Αυτές οι δύο έρευνες του νόμου μπορούν να ανατίθενται και σε άλλες κοινωνικές υπηρεσίες π.χ. στους δήμους, αλλά και σε πιστοποιημένους κοινωνικούς λειτουργούς που θα πιστοποιεί ο Σ.Κ.Λ.Ε. (Σύνδεσμος Κοινωνικών Λειτουργών Ελλάδος).
Η Βουλή με νόμο της κατέστησε τον Σύνδεσμο Κοινωνικών Λειτουργών Ελλάδος (ΣΚΛΕ) ΝΠΔΔ, δηλαδή ανώτατη αρχή απόδοσης άδειας άσκησης επαγγέλματος και πειθαρχικού ελέγχου (Νόμος 4357/16). Ο ΣΚΛΕ επίσης με αδιάβλητες εξετάσεις θα δημιουργήσει σώμα πιστοποιημένωνκοινωνικών λειτουργών που θα αναλαμβάνουν το έργο των κοινωνικών ερευνών-εκθέσεων που απαιτούνται για την διαδικασία της αναδοχής-υιοθεσίας όταν οι υφιστάμενοι στα ιδρύματα ή στις περιφέρειες δεν επαρκούν. Οι χρόνοι εκπόνησης των εκθέσεων ορίζονται με σαφήνεια σε 3 μήνες.
Ο δεύτερος στόχος: θεσμική και επιστημονική κατοχύρωση της ψηφιοποιημένης διαδικασίας
Η διαδικασία που απαιτείται πλέον είναι σαφής και ψηφιακή και καταλήγει σε 3 ηλεκτρονικά μητρώα που τηρούνται στην ΗΔΙΚΑ και τα διαχειρίζεται το ΕΚΚΑ: μητρώο ανηλίκων, μητρώο υποψήφιων αναδόχων και θετών γονέων, μητρώο εγκεκριμένων αναδόχων και υιοθεσιών.
Με αυτό τον τρόπο, το κράτος γνωρίζει τον ακριβή αριθμό παιδιών που υπάρχουν στα ιδρύματα ή δίδεται για αναδοχή και υιοθεσία και τον ακριβή αριθμό υποψήφιων γονέων.
Η διαδικασία για την ολοκλήρωσή της απαιτεί 3 δικλείδες ασφαλείας, 2 κοινωνικούς ελέγχους και την επιτυχή παρακολούθηση ενός επιμορφωτικού προγράμματος.
Συστήνεται επίσης κεντρικό όργανο για την παιδική προστασία: το Εθνικό Συμβούλιο Αναδοχής και Υιοθεσίας (Ε.Σ.ΑΝ.Υ.), το οποίο θα παρέχει συμβουλευτική υποστήριξη στους φορείς παιδικής προστασίας, θα επιλύσει τα όποια προβλήματα ερμηνείας του νόμου και θα επιβλέπει πανελλαδικά την εφαρμογή των θεσμών της αναδοχής και υιοθεσίας.
Η συζήτηση περί του συμφώνου συμβίωσης
· Με το σχέδιο νόμου δεν δίδεται η δυνατότητα σε ζευγάρια του συμφώνου συμβίωσης να υιοθετήσουν, διότι η υιοθεσία διέπεται από τον αστικό κώδικα και αφορά έγγαμα ζευγάρια και μόνο.
· Η συζήτηση που προκάλεσε συντηρητικές και ομοφοβικές αντιδράσεις αφορά την αναδοχή. Η αναδοχή είναι διαφορετική πράξη από την υιοθεσία. Κατά την υιοθεσία ο θετός γονιός αντικαθιστά τον φυσικό γονέα πλήρως, δηλαδή στις υποχρεώσεις και στα δικαιώματα. Στην αναδοχή, ο ανάδοχος γονιός συνυπάρχει με τον φυσικό γονιό και μάλιστα έχει υποχρέωση να συνεργάζεται μαζί του. Το παιδί δεν ξεκόβεται από το φυσικό γονιό.
· Ακόμα μία θετική αλλαγή είναι η επαγγελματική αναδοχή: Γίνεται ώστε να βρουν μια οικογένεια πιο γρήγορα τα παιδιά με αναπηρία και να μην εισάγονται στα ιδρύματα τα παιδιά που εγκαταλείπονται στα μαιευτήρια.
Αυτό τόνισε χαρακτηριστικά η υπουργός Κοινωνικής Αλληλεγγύης Θεανώ Φωτίου, υπεραμυνόμενη πρόσφατα στην Επιτροπή Κοινωνικών Υποθέσεων της Βουλής, του άρθρου 8 που προβλέπει την δυνατότητα αναδοχής ανήλικων παιδιών από ομόφυλα ζευγάρια, δηλώνοντας ανοιχτή σε προτεινόμενες αλλαγές.
«Πόσα ομόφυλα ζευγάρια θα τρέξουν για αναδοχή; Θα εξαιρέσουμε τα χιλιάδες ετερόφυλα ζευγάρια και θα καταδικάσουμε τα ανήλικα παιδιά; Ο νόμος διασφαλίζει τα πάντα με τρεις επιστημονικούς ελέγχους. Γι’ αυτούς που μιλούν για τα πρότυπα της οικογένειας το παιδί θα βλέπει ως πρότυπο τη φυσική του οικογένεια. Γιατί όχι μόνο δεν ξεκόβει από αυτήν, αλλά μπορεί να επιστρέψει αμέσως αν διαπιστωθεί από τις αρμόδιες υπηρεσίες που θα παρακολουθούν για 2-3 χρόνια την πορεία της αναδοχής και τη συμπεριφορά της ανάδοχης οικογένειας. Ο κοινωνικός λειτουργός θα κάνει έρευνα για την καταλληλότητα του υποψήφιου ανάδοχου. Δεν κρίνεται ο σεξουαλικός προσανατολισμός, αλλά η καταλληλότητα του γονιού» υπογράμμισε η κ. Φωτίου, απαντώντας τόσο στις επικρίσεις που δέχθηκε νωρίτερα από την αντιπολίτευση όσο και στις ενστάσεις που εκφράζουν βουλευτές της συγκυβέρνησης επί της επίμαχης διάταξης.
Η κ. Φωτίου δήλωσε εξαιρετικά ευχαριστημένη από τη συζήτηση που έγινε στην επιτροπή, για το νομοσχέδιο με τα μέτρα για τον θεσμό της υιοθεσίας και της αναδοχής τονίζοντας ότι «παρά τις διαφωνίες μας έχουν θιγεί σημαντικά ζητήματα».
«Εκείνο που ξέρει η ελληνική κοινωνία είναι ότι δεν μπορεί να υπάρχουν παιδιά στα ιδρύματα και την ίδια ώρα νεαρά ζευγάρια να κλαίνε. Να είναι υποψήφια και να μην μπορούν επί 6 χρόνια να πάρουν ένα παιδί, αλλά και εμείς να κλείνουμε τα αυτιά μας και το εμπόριο βρεφών να ανθεί» τόνισε και πρόσθεσε:
«Το νομοσχέδιο αυτό αντιμετωπίζει με επιστημονικά και θεσμικό τρόπο αυτά τα ζητήματα. Επιταχύνουμε τις διαδικασίες, βάζουμε αυστηρές ημερομηνίες για την αναδοχή και την υιοθεσία και οι αρμόδιες υπηρεσίες είναι υποχρεωμένες μέσα σε 3 μήνες να καταθέσουν την έκθεση τους, ενώ αν δεν τηρήσουν τη σαφή χρονική διαδικασία θα υπάρξουν κυρώσεις».
Έμφαση έδωσε η κ. Φωτίου στο ηλεκτρονικό μητρώο, τονίζοντας ότι για πρώτη φορά το κράτος θα ξέρει πόσα παιδιά υπάρχουν και πόσοι υποψήφιοι για αναδοχή και υιοθεσία.
«Δεν μπορείτε να στερήσετε αυτό το ασφαλές και διάφανο σύστημα, στην ελληνική κοινωνία. Πρέπει όλοι να πάμε μαζί και να σκορπίσουμε ένα χαμόγελο στην κοινωνία. Δεν έχουμε πρόθεση να κοροϊδέψουμε την ελληνική κοινωνία που αγωνιά. Η αναδοχή είναι μια εναλλακτική πράξη για να φύγει ένα παιδί από το ίδρυμα.
Είμαστε έτοιμοι να τα συζητήσουμε όλα καλοπροαίρετα. Κανείς όμως δεν μπορεί να στερήσει από την κοινωνία και από τα νέα ζευγάρια κάτι που περιμένουν και θέλουν» επεσήμανε.
Απαντώντας στις επικρίσεις για την επαγγελματική αναδοχή, η κ. Φωτίου αντέτεινε ότι «ούτε μια μέρα ένα παιδί δεν πρέπει να μπαίνει στο ίδρυμα».
«Πάμε για αποϊδρυματοποίηση. Είμαστε ανοιχτοί να κάνουμε ότι θέλετε, να δημιουργήσουμε και διακομματική επιτροπή στη Βουλή. Στο καλύτερο ίδρυμα να είναι ένα παιδί, ιδιαίτερα μέχρι τριών ετών, είναι καταστροφή νοητική και ψυχολογική για αυτό» κατέληξε η κ. Φωτίου.
