1990-2017: Από την αρχαιολογική συλλογή του επιτίμου στο Ελληνικό
Η γενική γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού, Μαρία Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη, ως υπάλληλος τότε ήταν στην Επιτροπή που είχε ανακαλύψει ότι η συλλογή αρχαιοτήτων του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη περιείχε και κλεμμένα αντικείμενα
27 χρόνια μετά ο υιός Κυριάκος ζήτησε από τον Αλέξη Τσίπρα να την αποπέμψει για τα αρχαία στο Ελληνικό
«Και ο άγιος φοβέρα θέλει». Κάπως έτσι μπορεί να εξηγηθεί η απόφαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού συμβουλίου (ΚΑΣ) που συνεδρίασε την περασμένη Τρίτη και εξέδωσε απόφαση για το χαρακτηρισμό 280 στρεμμάτων του πρώην αεροδρομίου του ελληνικού ως χώρου αρχαιολογικού ενδιαφέροντος με πρόταση, σύμφωνα με όλες τις πληροφορίες της γενικής γραμματέως του υπουργείου πολιτισμού (η ίδια προΐσταται του ΚΑΣ) κυρίας Μαρίας Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη.
Είναι η ίδια που είχε ζητήσει την αναβολή συνεδρίασης του ΚΑΣ, κάνοντας έξω φρενών το Μαξίμου, το οποίο είχε διαμηνύσει μέσω κύκλων του: «Η ελληνική κυβέρνηση δίνει τον απαραίτητο χρόνο και χώρο στους θεσμούς και τη δημόσια διοίκηση να λειτουργήσουν με βάση το νόμο σε όλες τις περιπτώσεις. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι θα αποδεχθεί σκόπιμες κωλυσιεργίες που θα έθεταν σε αμφισβήτηση τη δεδηλωμένη βούληση της και την αποφασιστικότητα της για την ολοκλήρωση της επένδυσης στο Ελληνικό».
Κάποιες πληροφορίες μιλούσαν και για πρόθεση του πρωθυπουργού να την αποπέμψει. Την περασμένη Πέμπτη το πρωί εξάλλου με tweet o Κυριάκος Μητσοτάκης – και για άλλους λόγους βέβαια που θα αναλυθούν παρακάτω – ζήτησε την παραίτηση της Γενικής Γραμματέως Πολιτισμού: «Να αποπέμψει τώρα ο κ. Τσίπρας την γ.γ. του Υπουργείου Πολιτισμού. Αν εννοεί έστω και στοιχειωδώς αυτά που λέει για το Ελληνικό».
Η κυρία Βλαζάκη στη διάρκεια της 9 ώρης συζήτησης στο ΚΑΣ όπου κάποιοι ζητούσαν να κηρυχθούν πολύ περισσότερα στρέμματα ως αρχαιολογικός χώρος έκανε αυτή τη συμβιβαστική πρόταση για τα 280 στρέμματα που πέρασε με ψήφους 15 έναντι μιας και η οποία δεν δημιουργεί προβλήματα στη δόμηση αλλά αυτή θα παρακολουθείται και όταν υπάρχουν αρχαιολογικά ευρήματα θα επιλαμβάνεται η Αρχαιολογική Υπηρεσία. Εξάλλου το μνημόνιο που έχει υπογραφεί με τους επενδυτές δεν προστατεύει απλά τις αρχαιότητες που θα βρεθούν άλλα μεριμνά, ώστε οι όποιες εργασίες αποκατάστασης και ανάδειξης να χρηματοδοτούνται από τον επενδυτή.
Η πλευρά των επενδυτών από την άλλη, εκφράζει ένα σκεπτικισμό καθώς τα 280 αποτελούν για αυτήν φιλέτο γιατί σε αυτά προβλέπεται η κατασκευή ενός Mall και πολυτελών κατοικιών. Σύμφωνα με κύκλους των επενδυτών αυτοί περιμένουν την απόφαση να τη μελετήσουν και να τοποθετηθούν. Είναι ως εκ τούτου εμφανές ότι το τοπίο δεν έχει ξεκαθαρίσει πλήρως παρά την κυβερνητική ικανοποίηση από την απόφαση του ΚΑΣ.
Στο επίκεντρο λοιπόν όλης αυτής της ιστορίας βρίσκεται η γενική γραμματέας του Υπουργείου Πολιτισμού Μαρία Βλαζάκη. Και η ιστορία της έχει αρκετό ενδιαφέρον καθώς εδώ έχει μία εξήγηση και η σπουδή του Κυριάκου Μητσοτάκη να ζητήσει την αποπομπή της συνεπικουρούμενος από όλο τον αντιπολιτευόμενο τύπο.
Η ιστορία αυτή που φρόντισε να μας θυμίσει το tvxs περιλαμβάνει Μητσοτάκηδες, αρχαιότητες και την κυρία Βλαζάκη, η οποία είχε ανακαλύψει ότι ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης πρωθυπουργός τότε, διατηρούσε στην οικία του στα Χανιά συλλογή με αρχαιότητες, ορισμένες από τις οποίες ήταν προϊόντα αρχαιοκαπηλίας. Η συλλογή περιλαμβάνει 1.062 αρχαία αντικείμενα τα οποία χρονολογούνται από το τέλος της τετάρτης χιλιετίας π.Χ μέχρι τον τρίτο αιώνα μ.Χ. Το μεγαλύτερο μέρος της προέρχεται από την Κρήτη και έχει εξακριβωθεί ότι πολλά από τα αντικείμενα προέρχονται από λαθρανασκαφές του 1979 – 1980 στην περιοχή της μονής Οδηγήτριας.
Όταν λοιπόν το 1990 ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης έγινε πρωθυπουργός, το Μουσείο Γουλανδρή αποφάσισε να διοργανώσει μία έκθεση με αντικείμενα της συλλογής του και έστειλε μία επιστολή στο Μουσείο Ηρακλείου από το οποίο ζητούσε να παραχωρήσει αρχαιότητες από τάφο στη Μεσσαρά για να εκτεθούν μαζί με αυτές της συλλογής Μητσοτάκη που περιελάμβανε και αυτή κομμάτια από τον ίδιο χώρο. Και εδώ έγινε το μπαμ. Ο Τύπος ανακαλύπτει σκάνδαλο και αποκαλύπτεται ότι η Εφορεία είχε κάνει ανασκαφή στη Μεσσαρά που διακόπηκε λόγω κακών καιρικών συνθηκών και όταν επαναλήφθηκε οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν πως κάποια ευρήματα από τον τάφο είχαν κλαπεί.
Το Μουσείο Ηρακλείου δεν παραχώρησε αντικείμενα και έτσι η έκθεση έγινε μόνο με αντικείμενα της συλλογής Μητσοτάκη. Όταν λίγο αργότερα ήρθε το ΠΑΣΟΚ στην εξουσία συνέστησε μία επιτροπή για να διερευνήσει αν η συλλογή Μητσοτάκη περιελάμβανε αρχαία από τον τάφο της Μεσσαράς. Και όντως αυτό αποδείχθηκε καθώς ανάμεσα σε άλλα βρέθηκε και μία χρυσή ταινία που μισή ήταν στη συλλογή Μητσοτάκη και άλλοι μισή στο μουσείο. Και εδώ υπάρχει η εξήγηση που προαναφέραμε: Μέλος της επιτροπής που έκανε αυτή την έρευνα, ως εκπρόσωπος της Εφορείας Χανίων ήταν η Μαρία Βλαζάκη, την αποπομπή της οποίας ζήτησε πριν λίγες μέρες ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
Ο πατέρας Μητσοτάκη κατόπιν τούτων δώρισε τη συλλογή του στο κράτος κρατώντας μόνο 27 στοιχεία για να διατηρήσει και την άδειά του συλλέκτη.
Να λοιπόν τι ιστορίες γράφει καμιά φορά η ζωή. Τότε η Βλαζάκη βρέθηκε μπροστά στον πατέρα. Τώρα, μπροστά της, βρέθηκε ο γιος. Τότε τα αρχαία της συλλογής Κωνσταντίνου Μητσοτάκη. Τώρα τα -υποτιθέμενα – αρχαία στο Ελληνικό. Και τα δύο δημιούργησαν μεγάλο πολιτικό θέμα με επίκεντρο πάντα τους Μητσοτάκηδες.
Απόφαση και αντιδράσεις
Σύμφωνα με την απόφαση, οι μελέτες εγκρίθηκαν λίγο πριν τα μεσάνυχτα της περασμένης Τρίτης, ομόφωνα και υπό τους εξής όρους: Η χερσόνησος του Αγίου Κοσμά (κηρυγμένος αρχαιολογικός χώρος ήδη από τη δεκαετία του ’50) να παραμείνει αδόμητη. Αδόμητος χώρος πρασίνου θα παραμείνει και το αρχαίο λατομείο που αποκαλύφθηκε το 2003 στη βορειοανατολική πλευρά της επένδυσης, όπως και η κορυφή στο λόφο Χασάνι.
Ο ταφικός περίβολος, το σημαντικότερο μνημείο που έχει αποκαλυφθεί στην έκταση του πρώην αεροδρομίου τη δεκαετία του ‘60, θα μεταφερθεί εντός των ορίων του Μητροπολιτικού Πάρκου. Τέλος, αποφασίστηκε να υπάρξει αρχαιολογική παρακολούθηση σε όλη την έκταση του πρώην αεροδρομίου, ενώ το Συμβούλιο ζήτησε να επανεξεταστεί και το ύψος των κτιρίων που θα κατασκευαστούν. Όσον αφορά στα 280 στρέμματα που κηρύχτηκαν χώρος αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, πρέπει να αναμένουμε την καθαρογραφή της απόφασης για να μάθουμε ποια είναι.
«Η πολιτική βούληση της κυβέρνησης είναι να προχωρήσει η επένδυση στο Ελληνικό και με την απόφαση του ΚΑΣ έγινε ένα μεγάλο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση δήλωσε στη Βουλή, η υφυπουργός Οικονομικών Κατερίνα Παπανάτσιου. Αντίθετα, ο εκπρόσωπος τύπου της ΝΔ Βασ. Κικίλιας, τόνισε ότι η απόφαση του ΚΑΣ «η σύνθεση του οποίου είναι επιλογή της κυβέρνησης, δημιουργεί πρόσθετα ερωτήματα ως προς την υλοποίηση της επένδυσης» και κατηγόρησε την κυβέρνηση για παλινωδίες. Με τη φράση βέβαια «η σύνθεση είναι επιλογή της κυβέρνησης» η ΝΔ στοχοποιεί για μια ακόμη φορά την κυρία Βλαζάκη παρότι έχει γίνει πλέον γνωστό ότι η ίδια – πριν καταθέσει την συμβιβαστική πρόταση των 280 στρεμμάτων – είχε προτείνει πολύ μικρότερη έκταση για κήρυξη της ως χώρου αρχαιολογικού ενδιαφέροντος.
Αντιδράσεις για την απόφαση υπήρξαν και από τα άλλα κόμματα της αντιπολίτευσης.
Ελληνικό: Ένα έργο με εμβληματικό χαρακτήρα
Η απόφαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου ξεμπλοκάρισε την επένδυση στο Ελληνικό, μια επένδυση που θα φέρει χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας και άμεσα (λόγω των έργων) αλλά και μεσοπρόθεσμα όταν αρχίσουν να λειτουργούν οι ξενοδοχειακές και εμπορικές υπηρεσίες. Πρωτίστως όμως η έναρξη των εργασιών στο Ελληνικό, έχει εμβληματικό χαρακτήρα σε ό,τι αφορά τις επενδύσεις και την ανάπτυξη στη χώρα.
Οι καθυστερήσεις στο μεγάλο αυτό έργο, έδιναν μια πολύ κακή εικόνα σε ότι αφορά την επιχειρηματικότητα στη χώρα. Βεβαίως είναι καθυστερήσεις πλέον των 10 ετών. Γιατί από το 2004 και μετά ήταν γνωστό ότι η έκταση θα πουληθεί. Κανείς όμως δεν φρόντισε να ξεκαθαριστεί το θέμα με το δασαρχείο και την αρχαιολογία, ούτε και όταν πλησίασε ο χρόνος, ούτε και όταν μπήκαμε στην κρίση και καιγόμασταν για επενδύσεις.
Η κυβέρνηση παρά τους ενδοιασμούς της πέτυχε να αποσαφηνιστεί το ζήτημα και πρακτικά και ιδεολογικά. Έπρεπε όμως ο ίδιος ο πρωθυπουργός να βάλει τις φωνές για να πειστεί και το ΚΑΣ, ότι δεν πρέπει να εγείρει υπερβολικές αξιώσεις. Οι προσφυγές πολιτών στο Συμβούλιο της Επικρατείας μάλλον θα εκδικαστούν σύντομα ώστε να αποσαφηνιστεί πλήρως η κατάσταση. Μένει τώρα να ξεκινήσουν τα έργα και μάλιστα όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Στις αρχές του 2018, σύμφωνα με τους πρώτους υπολογισμούς μπορεί να ξεκινήσει ο καθαρισμός των χώρων όπου θα γίνουν τα πρώτα έργα. Έτσι κι αλλιώς η ολοκλήρωση του σχεδίου θα πάρει κάποια χρόνια, γιατί μιλάμε για μια πολύ μεγάλη επένδυση, όχι μόνο για τα ελληνικά αλλά και για τα ευρωπαϊκά δεδομένα.
