Φιλελευθερισμός, Προστατευτισμός και ο Οραματιστής Ντόναλντ Τραμπ (2)

Η λεκτικη επιχειρηματολογία του Ντόναλντ Τραμπ σε θέματα “προστατευτισμού” και “κρατικού παρεμβατισμού”, εμπνέεται ιδεολογικά από μια γενεά αμερικανών πολιτικών, οικονομολόγων και διανοητών, που παρουσίασαν σημαντικό συγγραφικό έργο προς το τέλος του 18ου με αρχές του 19ου αιώνα. Ο Alexander Hamilton (1755 ή 1757-1804) αποτέλεσε την κορυφαία προσωπικότητα της εποχής εκείνης, που με τις ιδέες του περί προστατευτισμού και του παρεμβατικού ρόλου του κράτους στην οικονομία, επηρέασε σε πολύ μεγάλο βαθμό αμερικανούς και ευρωπαίους συγγραφείς και γενικότερα ανθρώπους του πνεύματος. Για λόγους όμως αντικειμενικότητας και αξιοπιστίας της ανάλυσής μας, θα προβούμε σε μια σύντομη ιστορική ανασκόπηση του θεωρητικού και του εμπειρικού υπόβαθρου επί του οποίου δομήθηκε η δοξασία του “προστατευτισμού”.

Η εποχή της Αναγέννησης σηματοδότησε την έξοδο της ανθρωπότητας από το Φεουδαλισμό και την πορεία της προς την περίοδο της Εμποροκρατίας. Από τον 13ο αιώνα και μετέπειτα, που άρχισαν από τους διάφορους εξερευνητές οι ανακαλύψεις των νέων Ηπείρων και χωρών, όπως Αφρική, Αμερική, Ινδία, Κίνα, Βραζιλία, κ.ά., η τάξη των εμπόρων άρχισε να κατέχει κυρίαρχη θέση στις οικονομίες της Αγγλίας, της Ισπανίας, της Ολλανδίας, της Πορτογαλίας και των υπόλοιπων ευρωπαϊκών χωρών. Ο όρος Εμποροκρατία ή Μερκαντιλισμός (Mercantilism) προέκυψε από το γεγονός ότι οι “έμποροι” (merchants), πραγματοποιούν το εξαγωγικό εμπόριο της χώρας και γι’ αυτό ο ρόλος τους είναι πολύ σημαντικός στην ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας. Η Εμποροκρατία υπήρξε οικονομικό, κοινωνικό, πολιτικό και φιλοσοφικό σύστημα, το οποίο αναπτύχθηκε στην Ευρώπη μεταξύ του 16ου και του 18ου αιώνα.

Η εμφάνιση της Εμποροκρατίας το 16ο αιώνα συμπίπτει με την περίοδο δημιουργίας των πρώτων εθνών-κρατών στην Ευρώπη και την διεύρυνση των εμπορικών ανταλλαγών μεταξύ των μητροπολιτικών χωρών της Ευρώπης και των αποικιών τους στις διάφορες ηπείρους. Γι’ αυτό, οι κυριότεροι συγγραφείς της Εμποροκρατίας προέρχονταν από διάφερες ευρωπαϊκές χώρες όπως Αγγλία, Γαλλία, Ισπανία, Πορτογαλία, κ.ά. Διακεκριμένα ονόματα της Εμποροκρατικής Σχολής ήταν οι Thomas Milles (1550-1627), Thomas Man (1571-1641), Edward Misseden (1608-1654), Jean Baptiste Colbert (1619-1683), William Petty (1623-1687), Charles Davenant (1656-1714), Richard Cantillon (1680-1734), κ.ά. Τα σημαντικότερα μέτρα προστατευτικής πολιτικής και τις βασικότερες μεθόδους κρατικού παρεμβατισμού, που πρότειναν οι εμποροκράτες ήταν: 1) Η επιβίωση και η οικονομική ευημερία του έθνους εξαρτώνται από την οικονομική, πολιτική και στρατιωτική ισχύ του κράτους. 2) Το κράτος για την άρτια οργάνωση των υπηρεσιών του, τη δημιουργία ενός κραταιού στρατού και την ανάπτυξη μιας ισχυρής ναυτιλίας, χρειάζεται χρηματικού πόρους. Οι πόροι αυτοί μπορούν να βρεθούν από την ύπαρξη πλεονασμάτων στο ισοζύγιο πληρωμών. Άρα, ο κεντρικός στόχος της ασκούμενης οικονομικής πολιτικής πρέπει να είναι η αύξηση των εξαγωγών και η μείωση των εισαγωγών, έτσι ώστε το κράτος με τα πλεονάσματα του ισοζυγίου πληρωμών να χρηματοδοτεί τις κοινωνικές και τις οικονομικές δαπάνες του.

3) Η ανάπτυξη του εξαγωγικού εμπορίου προϋποθέτει την ύπαρξη μιας πανίσχυρης ναυτιλίας. Το έθνος με το στόλο των πλοίων που θα διαθέτει, οφείλει να δημιουργήσει τις συνθήκες για νέες θαλάσσιες οδούς, με στόχο την διεύρυνση των διεθνών εμπορικών ανταλλαγών. 4) Η εφαρμογή μέτρων προστατευτικής πολιτικής όπως η επιβολή υψηλών “δασμών” (tariffs), η θέσπιση εισαγωγικών “ποσοστώσεων” (quotas), η επιβολή εξαγωγικών “επιδοτήσεων” (subsidies), κ.ά., πρέπει να στοχεύει στην αύξηση των εξαγωγών και τη μείωση των εισαγωγών. Τα υψηλά πλεονάσματα στο ισοζύγιο πληρωμών συνιστούν ένδειξη οικονομικής ισχύς και συντελούν στην προαγωγή της κοινωνικής ευημερίας, λόγω του ότι στη χώρα εισρέουν πολύτιμα μέταλλα, δηλαδή λευκόχρυσος, χρυσός και άργυρος. Όπως θα διαπιστωθεί και στην αυριανή μας ανάλυση, οι απόψεις των εμποροκρατών είναι πολύ ενδιαφέρουσες και γι’ αυτό έχουν διαχρονική επιρροή στο χώρο της Οικονομικής Επιστήμης.