Περί Ανταγωνιστικότητας (1)

Το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ (World Economic Forum) από το 1979 και έως σήμερα, δημοσιεύει την ετήσια Έκθεση “ανταγωνιστικότητας” για τις οικονομίες διαφόρων χωρών της υφηλίου, με τίτλο “The Global Competitiveness Report”. Η Έκθεση αυτή είναι κορυφαίου επιστημονικού επιπέδου και για την εκπόνησή της συμμετέχουν ερευνητές (οικονομέτρες, οικονομολόγοι, στατιστικολόγοι, κοινωνιολόγοι, κ.ά.) παγκόσμιου κύρους. Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ (ΠΟΦ), η έννοια της “ανταγωνιστικότητας” αποτυπώνεται στην ακόλουθη διατύπωση: «We define competitiveness as the set of institutions, policies, and factors that determine the level of productivity of an economy, which in turn sets the level of prosperity that the country can achieve». Σε ελεύθερη μετάφραση, με βάση το ΠΟΦ, η «ανταγωνιστικότητα ορίζεται ως το σύνολο των θεσμών, των κοινωνικοοικονομικών πολιτικών και των διαφόρων παραγόντων, οι οποίοι προσδιορίζουν το επίπεδο παραγωγικότητας μιας οικονομίας, που στη συνέχεια καθορίζουν το επίπεδο ευημερίας, το οποίο η χώρα δύναται να πετύχει».

Στο ορισμό του ΠΟΦ περί “ανταγωνιστικότητας”, οι λέξεις κλειδιά είναι η “ανταγωνιστικότητα”, η ”παραγωγικότητα” και η ”ευημερία”. Πασιφανές είναι ότι η οικονομία της οποιασδήποτε χώρας του κόσμου για να είναι “ανταγωνιστική”, θα πρέπει να έχει υψηλά επίπεδα “παραγωγικότητας” και “ατομικής-κοινωνικής ευημερίας”. Σε μακροοικονομικό επίπεδο, η αύξηση της παραγωγικότητας της οικονομίας μιας χώρας, αποτυπώνεται στην διαχρονική άνοδο του πραγματικού ΑΕΠ (Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν) ανά απασχολούμενο. Δηλαδή, στην ανοδική πορεία του λόγου πραγματικού ΑΕΠ προς τον συνολικό αριθμό των απασχολουμένων. Η διαχρονική αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ ή ΑΕΠ σε σταθερές τιμές, συνεπάγεται ότι η οικονομία της χώρας αναπτύσσεται με ικανοποιητικούς μέσους ετήσιους ρυθμούς π.χ. 3%. Παράλληλα, οι χώρες που πορεύονται με ικανοποιητικούς αναπτυξιακούς ρυθμούς, έχουν ανταγωνιστικά οικονομικά συστήματα και κατά προέκταση διακρίνονται για το υψηλού επιπέδου “κράτος ευημερίας” τους. Η ποιότητα και η στάθμη του κράτους ευημερίας μιας χώρας, καθρεφτίζεται στο υγειονομικό της σύστημα, στις κοινωνικές παροχές (επιδόματα ανεργίας, οικογενειακά επιδόματα, κ.ά.), στο επίπεδο του εκπαιδευτικού της συστήματος, στην ποιότητα των υφιστάμενων υποδομών (οδικά δίκτυα, αεροδρόμια, λιμενικές εγκαταστάσεις, κ.ά.), στο αίσθημα ασφάλειας των πολιτών, κ.λπ.

Συνεπώς, οι καθοριστικής σημασίας κρίκοι της αναπτυξιακής αλυσίδας, αντικατοπτρίζονται στο τετράπτυχο «ανταγωνιστικότητα-παραγωγικότητα-ανάπτυξη-ευημερία». Όταν μια χώρα έχει ανταγωνιστική οικονομία, σημαίνει ότι η χώρα αυτή επιτυγχάνει υψηλά επίπεδα παραγωγικότητας, πραγματοποιεί αξιόλογες αναπτυξιακές επιδόσεις και έχει αξιοπρόσεκτο κράτος ευημερίας. Ωστόσο, το ουσιώδες ερώτημα που ανακύπτει είναι: Ποιοι είναι οι σημαντικότεροι παράγοντες, που προσδιορίζουν το επίπεδο ανταγωνιστικότητας μιας χώρας; Την απάντηση τη δίνει η Έκθεση Ανταγωνιστικότητας του ΠΟΦ. Το ΠΟΦ για κάθε χώρα υπολογίζει 114 “δείκτες” (indicators), τους οποίους ομαδοποιεί σε 12 μεγάλες οικονομικές-κοινωνικές κατηγορίες και πιο συγκεκριμένα “θεσμοί”, “μακροοικονομικό περιβάλλον”, “υποδομές”, “καινοτομία”, “ανάπτυξη χρηματαγορών”, “αποτελεσματικότητα αγοράς αγαθών”, “υγεία και βασική εκπαίδευση”, “τριτοβάθμια εκπαίδευση και επιμόρφωση”, “αποτελεσματικότητα αγοράς εργασίας”, “τεχνολογική ευελιξία”, “μέγεθος αγοράς” και “επιχειρηματική πολυπλοκότητα”.

Με κριτήριο την Έκθεση Ανταγωνιστικότητας του ΠΟΦ, η Ελλάδα την περίοδο 2015-2016 από την 81η έπεσε στην 86η θέση στον πίνακα των ανταγωνιστικών χωρών. Η Ελλάδα αξιολογείται ως η χώρα με το χαμηλότερο επίπεδο ανταγωνιστικότητας από κάθε άλλη χώρα της Ευρωζώνης (19 χώρες) και της Ευρωπαϊκής Ένωσης (28 χώρες). Αξιοσημείωτο είναι ότι χώρες σαν τις Αλβανία, Σκόπια (FYROM), Παναμάς, Ινδία, Τουρκία, Ρουμανία, Ιορδανία, Καζακστάν, Ναμίμπια, Αλγερία, Ομάν, Κολομβία, Αζερμπαϊτζάν, κ.λπ., έχουν υψηλότερο επίπεδο ανταγωνιστικότητας από τη χώρα μας. Δεν θα πρέπει να μας διαφεύγει ότι το 2003, το ΠΟΦ κατέτασσε την Ελλάδα στην 35η θέση στον σχετικό πίνακα των πιο ανταγωνιστικών χωρών. Και το εύλογο ερώτημα που ανακύπτει είναι: Σε ποιους παράγοντες οφείλεται η καταβαράθρωση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας; Με το ερώτημα αυτό θα ασχοληθούμε στην επόμενη επιφυλλίδα μας.