Χειμερινές τάσεις ευεξίας: Μύθοι, αλήθειες και τι λένε οι επιστήμονες για χειμερινές βουτιές και kombucha

Κάθε χειμώνα η αναζήτηση για το «μυστικό» της καλύτερης υγείας γίνεται εντονότερη. Τα ράφια των σούπερ μάρκετ γεμίζουν με «ενισχυτικά ανοσοποιητικού», οι ομάδες κολύμβησης σε κρύα νερά πολλαπλασιάζονται και τα social media κατακλύζονται από συμβουλές για το πώς να αποφύγουμε τα εποχικά κρυολογήματα. Με τόσες υποσχέσεις για «θωράκιση» απέναντι στους ιούς, τί από όλα αυτά όντως λειτουργεί και είναι τελικά δυνατόν να ενισχύσουμε το ανοσοποιητικό μας;

Οι χειμερινές βουτιές: Ενέργεια ναι, ενίσχυση ανοσοποιητικού όχι

Οι χειμερινές βουτιές έχουν αποκτήσει φανατικό κοινό με πολλούς να πιστεύουν πως τους προστατεύουν από τις χειμερινές ιώσεις.

Η ανοσολόγος καθηγήτρια Eleanor Riley εξηγεί στο BBC πώς η ευφορία μετά την κολύμβηση είναι πραγματική, αλλά προκαλείται από την έκρηξη αδρεναλίνης και ενδορφινών.

Όπως σημειώνει, τα λευκά αιμοσφαίρια αυξάνονται στο αίμα αμέσως μετά τη βουτιά, όχι όμως επειδή το σώμα παράγει νέα, αλλά επειδή «το σώμα πιστεύει ότι μπορεί να έρχεται κάποια λοίμωξη, έτσι τα κύτταρα μετακινούνται στην κυκλοφορία του αίματος». Λίγες ώρες μετά αυτά τα επίπεδα επανέρχονται στο φυσιολογικό.

Η καθηγήτρια Riley προσθέτει ότι μέρος του οφέλους της κολύμβησης σε κρύο νερό προέρχεται από την οικοδόμηση κοινωνικής σύνδεσης.

Το να νιώθουμε «πιο φωτεινοί, πιο σε εγρήγορση και πιο συνδεδεμένοι» έχει πραγματικές φυσιολογικές επιπτώσεις.

Επιπλέον, ο καθηγητής John Tregoning υπογραμμίζει λέει ότι τα οφέλη προέρχονται από τη μείωση του άγχους, όχι απαραίτητα από το κρύο νερό. «Μπορείς να έχεις το ίδιο αποτέλεσμα χορεύοντας, τραγουδώντας ή τρέχοντας».

Η παραμονή στη φύση και η επαφή με άλλους ανθρώπους βελτιώνουν την ψυχική και σωματική ευεξία, μειώνουν την πίεση και τις ορμόνες του στρες, που μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά το ανοσοποιητικό.

Η γιατρός Margaret McCartney προσθέτει ότι η μέτρια άσκηση, όποια κι αν είναι αυτή, σχετίζεται με μειωμένες ιώσεις, χωρίς να υπάρχει κάτι μοναδικό στην κολύμβηση σε κρύο νερό.

Kombucha: Ενδιαφέρουσα, αλλά χωρίς επαρκή αποδεικτικά στοιχεία

Τα ζυμωμένα ροφήματα, όπως η kombucha, έχουν γίνει ιδιαίτερα δημοφιλή, καθώς ενισχύουν το μικροβίωμα και κατ’ επέκταση το ανοσοποιητικό σύστημα.

Ωστόσο, η Dr McCartney είναι επιφυλακτική: «Υπάρχουν πολλές θεωρίες σχετικά με το γιατί ένα ποικίλο μικροβίωμα είναι καλό, αλλά δεν έχουμε αρκετά ισχυρά στοιχεία από τον πραγματικό κόσμο για να προτείνουμε το kombucha στους ασθενείς».

Ο καθηγητής Tregoning εξηγεί ότι παρότι το μικροβίωμα αλλάζει κατά τη διάρκεια μιας λοίμωξης, συνήθως επανέρχεται στην προηγούμενη κατάσταση. Έτσι, δεν υπάρχει σαφής απόδειξη ότι τέτοια ροφήματα ενισχύουν το ανοσοποιητικό.

Συμπληρώματα τον χειμώνα: Πότε βοηθούν και πότε όχι

Η βιταμίνη C παραμένει best seller τον χειμώνα, όμως, σύμφωνα με τη Dr McCartney, δεν υπάρχουν ισχυρές αποδείξεις ότι βοηθά ουσιαστικά στην πρόληψη κρυολογημάτων.

Το ίδιο ισχύει για τα πολυβιταμινούχα συμπληρώματα, τα οποία, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει, «δεν κάνουν πολλά πέρα από το να παράγουν ακριβά ούρα».

Η μόνη εξαίρεση είναι η βιταμίνη D, για την οποία υπάρχει «θεωρητική ένδειξη μικρής μείωσης των αναπνευστικών λοιμώξεων», αλλά μόνο σε άτομα που έχουν έλλειψη ή προϋπάρχοντα αναπνευστικά προβλήματα.

Πολλοί άνθρωποι στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι ανεπαρκείς σε βιταμίνη D, γι’ αυτό, όπως αναφέρει ο καθηγητής Tregoning, η έκθεση στο χειμερινό φως και ο χρόνος σε εξωτερικούς χώρους μπορεί να βοηθήσουν.

Τα shots κουρκουμά, τα ροφήματα τζίντζερ και τα «μοντέρνα» ρινικά σπρέι δεν ενισχύουν το ανοσοποιητικό, σύμφωνα με τους ειδικούς.

Ένα απλό ρινικό διάλυμα με αλάτι και νερό είναι αρκετό για να ανακουφίσει από συμφόρηση, διευκολύνοντας τον καθαρισμό της μύτης και μειώνοντας τη φλεγμονή.

Εμβόλια: Η μόνη επιστημονικά τεκμηριωμένη ενίσχυση του ανοσοποιητικού

Οι ειδικοί συμφωνούν ότι η μόνη παρέμβαση που μπορεί πραγματικά να ενισχύσει το ανοσοποιητικό είναι ο εμβολιασμός.

Η καθηγήτρια Riley προτείνει τον εμβολιασμό για τη γρίπη, εξηγώντας ότι χρειάζονται 7–10 ημέρες μετά τη χορήγηση για να αναπτυχθεί η προστασία.

Παρότι δεν μπορούμε να «υπερενισχύσουμε» το ανοσοποιητικό όπως συχνά υπόσχονται οι χειμερινές τάσεις ευεξίας, υπάρχουν πράγματα που όντως βοηθούν:

• Αποφυγή καπνίσματος
• Διατήρηση υγιούς σωματικού βάρους
• Σταθερό πρόγραμμα ύπνου
• Διαχείριση στρες
• Μέτρια, σταθερή άσκηση οποιασδήποτε μορφής
• Χρήση καλά αεριζόμενων χώρων
• Συχνό και σωστό πλύσιμο χεριών

Οι ειδικοί καταλήγουν ότι καμία «μαγική» τάση του χειμώνα δεν μπορεί να αντικαταστήσει τις κλασικές, τεκμηριωμένες συνήθειες υγείας και σίγουρα όχι τον εμβολιασμό.