Βιβλίο Τσίπρα: Η στήριξη Ομπάμα, η θυελλώδης διαπραγμάτευση και η δραχμή

Λίγο πριν ξεκινήσει για τη Σύνοδο Κορυφής, δέχθηκε ένα τηλεφώνημα από τον Μπαράκ Ομπάμα. Ο τότε Πρόεδρος των ΗΠΑ, αφού του δήλωσε ότι τον στηρίζει, τον προειδοποίησε -εμμέσως πλην σαφώς- ότι υπήρχαν δυνάμεις καθοδηγούμενες από τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, που ήθελαν να διώξουν την Ελλάδα από την ευρωζώνη.

-“Έχω ένα καλό και ένα κακό νέο να σου μεταφέρω”.

– “Να ξεκινήσουμε από το καλό;”

-“Και το κακό;”

-“Το κακό νέο είναι ότι έχουν συσπειρωθεί απέναντι σου δυνάμεις που θέλουν σήμερα να τορπιλίσουν τη διαπραγμάτευση και τα πράγματα είναι πολύ σοβαρά. Υπάρχει ένα ισχυρό μπλοκ, που θέλει, για λόγους κυρίως πολιτικούς, να μην ολοκληρωθεί η διαπραγμάτευση και να οδηγηθείτε στο εθνικό νόμισμα. Δεν μπορώ να σου πω λεπτομέρειες, αλλά ένα πράγμα που ζητώ, να είσαι ψύχραιμος. Και να ξέρεις ότι εμείς θα είμαστε καθ’ όλη τη διάρκεια on board, θα παρακολουθούμε τις εξελίξεις και παρασκηνιακά θα παρέμβουμε αν χρειαστεί”.

Καθίσταται σαφές πως η Ουάσινγκτον και η διοίκηση Ομπάμα δεν ήθελαν να ευοδωθούν τα σενάρια ρήξης. Το τηλεφώνημα Ομπάμα ωστόσο κατέστησε επίσης σαφές στον Αλέξη Τσίπρα πως τα πράγματα στη Σύνοδο μόνο εύκολα δεν θα ήταν.

«Αυτή ήταν η κίνηση του Ομπάμα. Μου έδινε δηλαδή το σήμα ότι η Κυβέρνηση των ΗΠΑ ήταν μαζί μου, αλλά έπρεπε να είμαι ψύχραιμος απέναντι στις προκλήσεις, γιατί δεν είχε απεριόριστη επιρροή στις εξελίξεις. Το παρασκήνιο, το έμαθα εκ των υστέρων.

Οι Αμερικανοί και ο Σοσιαλδημοκράτης Αντικαγκελάριος Γκάμπριελ πίεζαν τη Μέρκελ προς την κατεύθυνση της παραμονής της Ελλάδας στο ευρώ. Ενώ ο Σόιμπλε, με τον Ολλανδό Πρωθυπουργό Ρούτε και τους άλλους σκληρούς της Ευρωζώνης, πίεζαν προς την αντίθετη κατεύθυνση. Και η Μέρκελ βρισκόταν μπροστά σε δίλημμα», ανέφερε ο πρώην πρωθυπουργός.

Κάτι που ανακάλυψε αμέσως πως ισχύει, με την έναρξη της συζήτησης των ευρωπαίων ηγετών.

«Ήταν τόσο προκλητικοί και αλαζόνες, που κάποια στιγμή αγανάκτησε και ο Ρέντσι. Θυμάμαι χαρακτηριστικά ότι σηκώθηκε από το τραπέζι, έβγαλε το σακάκι του και τους είπε: “Μήπως θέλετε και το σακάκι του Τσίπρα; Πάρτε το δικό μου. Είναι δυνατόν να συζητάμε έτσι; Είμαστε αρχηγοί κρατών και θα συζητάμε για το αν θα ανοίξει, ή όχι, και πόσα προγράμματα θα έχει η κρατική τηλεόραση στην Ελλάδα;”», αφηγείται ο πρώην πρωθυπουργός.

«Αυτή τη στιγμή είμαστε στη δραχμή»

Ο Αλέξης Τσίπρας υπογραμμίζει πως προσπαθούσε να διατηρήσει την ψυχραιμία του απέναντι στη συμπεριφορά των εταίρων, όπως του είχε συστήσει ο Ομπάμα να πράξει.

«Εκεί όπου πραγματικά εκτροχιάστηκε η συζήτηση, ήταν κάπου κοντά στις 5 το πρωί. Τότε τέθηκε από τους εταίρους το ζήτημα της έδρας και της Διοίκησης του Ταμείου Αξιοποίησης της Περιουσίας του Δημοσίου, του γνωστού Υπερταμείου.

Ασφαλώς γνώριζαν, ή θα έπρεπε να γνωρίζουν, ότι δεν υπήρχε καμία περίπτωση να δεχτώ να μεταφερθεί η περιουσία της Ελλάδας 50 δισ. ευρώ, προς ιδιωτικοποίηση σε Ταμείο με έδρα το Λουξεμβούργο ή οπουδήποτε εκτός Ελλάδας. Και με διοίκηση ξένων. Ήταν μια βαθιά προσβλητική και αποικιοκρατικού τύπου απαίτηση. Και όμως αυτό απαιτούσαν με επιμονή (…)

Στάθηκα απέναντί τους και τους είπα με ορθωμένη φωνή και χωρίς καμιά διάθεση για παζάρια: “Εντάξει, μπορείτε να γυρίσετε πίσω και να πείτε στους λαούς την απόφαση να διώξετε την Ελλάδα από την Ευρωζώνη. Αλλά να το πείτε καθαρά: ήταν δική σας η ευθύνη. Γιατί αυτό που ζητάτε δεν είναι συμφωνία· είναι εξευτελισμός. Και δεν είμαστε χώρα που ηττήθηκε σε πόλεμο, είμαστε μια χώρα που διαπραγματεύεται με αξιοπρέπεια. Μην το ξεχνάτε αυτό” (…)

Δεν άντεξα άλλο. Σηκώθηκα και έφυγα χωρίς να κοιτάξω πίσω. Ανέβηκα στον επάνω όροφο, κοίταξα τους δικούς μου στα μάτια και τους είπα, απλά, κουρασμένα: «Τελείωσε».

Θυμάμαι ακόμη καθαρά, σαν να ήταν χθες, τη σκηνή μέσα στο ασανσέρ. Ήμασταν αμίλητοι, εγώ, οι αστυνομικοί και η Ελένη, η γραμματέας μου, με ένα βλέμμα γεμάτο αγωνία. Έσπασα τη σιωπή: «Αυτή τη στιγμή είμαστε στη δραχμή, παιδιά. Έχουν τελειώσει όλα».

«Δεν θα φύγουμε από εδώ χωρίς συμφωνία»

«Μπήκα στο γραφείο της ελληνικής αντιπροσωπείας. Εκεί διαμόρφωσα μια πρώτη εικόνα για το πολιτικό κλίμα στην Ελλάδα που ήταν στη γραμμή “Μην κάθεσαι άλλο, σήκω και φύγε, this is a coup!”.

Στην αίθουσα ήταν ο Δραγασάκης. Καθόταν σκυφτός σε μια καρέκλα, με τους αγκώνες στηριγμένους στο τραπέζι και τα χέρια να κρατάνε το κεφάλι του. Ήταν αποκαμωμένος και ψυχικά διαλυμένος. Του λέω: “Γιάννη, θα αντέξουν οι τράπεζες;”.

-“Δεν ξέρω”, μου απάντησε. Ο Παππάς, πιο ενθουσιώδης και εύστροφος από χαρακτήρα, είπε: “Πάμε να φύγουμε, να τους ξεφτιλίσουμε εμείς” (…).

Ξανακατεβαίνω κάτω (…) Αυτοί ξανά τα ίδια. “Αυτό είναι ντροπή”, τους λέω, “δεν έχει κανένα νόημα να το συνεχίσουμε” — και φεύγω ξανά. “Σταματάμε εδώ. Γεια σας!”. Για δεύτερη φορά έφυγα από την αίθουσα (…) Όπως κατευθυνόμουν για το γραφείο μας, περπατώντας στον διάδρομο, αισθάνθηκα να με ακολουθεί κάποιος τρέχοντας. Ήταν ένας εύσωμος Γάλλος αστυνομικός, που ερχόταν ασθμαίνοντας προκειμένου να με σταματήσει και από πίσω του ακολουθούσε ο Ολάντ.

Μπήκαμε μαζί στο μικρό καναπέ, ο ένας στη μια άκρη και ο άλλος στην άλλη, και άρχισε να μου λέει: “Όχι, Αλέξη, δεν πρέπει να το κάνουμε αυτό. Πρέπει να μείνουμε να ανατρέψουμε αυτή την απόφαση” (…)

Μετά τον Ολάντ, ήρθε στο γραφείο μας ο Τουσκ, για να μου πει ότι θα έπαιρνε άμεσα πρωτοβουλία να γεφυρώσει τις διαφορές ώστε να καταλήξουμε σε συμφωνία. “Δεν πρόκειται να φύγουμε”, μου είπε, «αν δεν κλείσουμε τη συμφωνία» (…)

Τελικά, η παρέμβαση Ολαντ-Τουσκ έφερε την πολυπόθητη συμφωνία. Το ζήτημα του Υπερταμείου που λίγο έλειψε να στείλει την Ελλάδα πίσω στη δραχμή, λύθηκε.

«Ο Τουσκ πρότεινε το 50-50: 50% των εσόδων στο χρέος και 50% στο Sovereign Fund. Πρότεινε επίσης η έδρα του Ταμείου να είναι στην Ελλάδα και να διοικείται κατά πλειοψηφία από Έλληνες. Και εκεί βρέθηκε η χρυσή τομή.

Όταν τελείωσαν οι διαπραγματεύσεις και καταφέραμε να φτάσουμε σε συμφωνία, ήρθε η Μέρκελ, αποκαμωμένη και κουρασμένη, και μου είπε: «Αλέξη, έχω κάνει στη ζωή μου χιλιάδες ώρες διαπραγματεύσεων. Έχω βρεθεί σε διαπραγματεύσεις για την Ουκρανία, για τον Πούτιν… αυτό το πράγμα όμως δεν το έχω ξαναζήσει».