Αλέξης Τσίπρας: Γιατί έχασε δυνάμεις ο ΣΥΡΙΖΑ την περίοδο 2019-2023

Το νέο βιβλίο του Αλέξη Τσίπρα που βρίσκεται από σήμερα στις προθήκες των βιβλιοπωλείων αναμένεται να δημιουργήσει έντονες αντιδράσεις σε όλο το πολιτικό σκηνικό.

Ένας από τους λόγους, αφορά και τον στενό πυρήνα του ΣΥΡΙΖΑ και των κομμάτων που έχουν προκύψει από τον Συνασπισμό της Ριζοσπαστικής Αριστεράς το τελευταίο διάστημα, και ιδιαίτερα τη Νέα Αριστερά, λόγω και του στελεχιακού δυναμικού που απορρόφησε από το μητρικό της κόμμα.

Τα στελέχη και τα μέλη των κομμάτων ανέμεναν το τι έχει να πει ο ιστορικός ηγέτης του πολιτικού τους χώρου, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο εντός του βιβλίου του, και όχι άδικα, αφού το κρίσιμο ερώτημα του γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ απώλεσε τόσες πολλές δυνάμεις την περίοδο 2019-2023 που βρισκόταν στην αντιπολίτευση, δεν έχει απαντηθεί διεξοδικά.Η απάντηση του Αλέξη Τσίπρα στην «Ιθάκη» είναι εκτενής και καλύπτει ένα μεγάλο μέρος όσων συνέβησαν κατά την περίοδο αυτή.

Στο κεφάλαιο «Αναποφασιστικότητα που κοστίζει» ο πρώην πρωθυπουργός ξεκινά με την ομιλία του στην Κεντρική Επιτροπή του ΣΥΡΙΖΑ μετά τις εκλογές του 2019. «Η ουσία ήταν στη φράση-κλειδί: “Να επιχειρήσουμε να επανιδρύσουμε το κόμμα μας. Να φτιάξουμε το κόμμα μας από την αρχή”», αναφέρει και συνεχίζει λέγοντας ότι γνώριζε πως κάτι τέτοιο θα ήταν δύσκολο καθώς «στους κομματικούς οργανισμούς και γενικότερα στις συλλογικότητες, η ρουτίνα είναι καθυσηχαστική. Χωρίς να το καταλαβαίνουν οι άνθρωποι βολεύονται στα καθιερωμένα και δεν είναι εύκολο να αποδεχτούν ανατροπές».

Όπως λέει, πολλοί εντός του ΣΥΡΙΖΑ «ήθελαν ένα κόμμα κλειστό, όσο γίνεται πιο ομοιογενές ιδεολογικά, γιατί συνειδητά ή ασυνείδητα τους φόβιζε η “αλλοίωση” που θα επέφερε μια μαζική είσοδος νέων μελών». Ο Αλέξης Τσίπρας μάλιστα κάνει λόγο για «μέτωπο καχυποψίας που σε κάποια σημεία έπαιρνε μορφή ανοιχτής ή υπόγειας διαφωνίας».

Ο Αλέξης Τσίπρας τονίζει ότι έχοντας την πεποίθηση ότι αυτό θα λυθεί δημοκρατικά και χωρίς να «χυθεί αίμα», μπήκε στη διαδικασία της επανεκκίνησης όπως την είχε περιγράψει. «Έτσι, εισήλθα σε πολύ έντονους πολιτικούς ρυθμούς. Από τον Σεπτέμβριο ήδη του 2019 ασκούσα έντονη αντιπολιτευτική δραστηριότητα στο Κοινοβούλιο, ενώ την ίδια στιγμή είχα στραφεί αποφασιστικά στην κοινωνία, επιδιώκοντας τη σημαντική διεύρυνση της οργανωμένης βάσης του κόμματος. Και το κρίσιμο ερώτημα που με απασχολούσε ήταν πώς θα πετύχω έναν τέτοιο στόχο».

Η απάντηση ήρθε μέσω της πλατφόρμας iSYRIZA, η οποία μέσα σε 20 ημέρες κατάφερε να προσελκύσει 10.000 νέα μέλη. «Οι σχεδόν 10.000 πολίτες που συμμετείχαν ήταν απόδειξη πως, παρά τη νίκη της ΝΔ, η αισιοδοξία διαπερνούσε τις γραμμές μας, αλλά και ότι το εγχείρημα της επανίδρυσης αποκτούσε μαζική στήριξη και κοινωνικό βάθος», τονίζει ο Αλέξης Τσίπρας.

Ωστόσο, λίγο αργότερα ήρθε η πανδημία και ανέκοψε, όπως λέει, κάθε διάθεση συλλογικότητας στους πολίτες. Ταυτόχρονα όμως, ο Αλέξης Τσίπρας εντοπίζει και μια διάθεση εκ μέρους των πολιτών να μην ακούνε πολιτικές αντιπαραθέσεις ακόμη και για κραυγαλέα ατοπήματα της κυβέρνησης κατά τη διάρκεια της πανδημίας, όπως οι απευθείας αναθέσεις, το «Σκόιλ Ελλικίκου» ή η λεγόμενη «Λίστα Πέτσα». Όπως λέει, ήταν μια εξαιρετικά δύσκολη περίοδος για όποιον βρισκόταν στην Αντιπολίτευση.

 Εσωκομματικά

Ο Αλέξης Τσίπρας σημειώνει ότι παρά τα όσα έχουν γραφεί για τις αστοχίες του κόμματος ή την αδυναμία του στην πολιτική επικοινωνία «Πιστεύω ότι η στάση μας, η εικόνα του ΣΥΡΙΖΑ, ήταν η βασική αιτία για το ρήγμα ακόμα και με τους δικούς μας ψηφοφόρους. Από τη μια, υπήρχε η συστηματική, απωθητική ομαδοποίηση. Από την άλλη, προσωπικές συμπεριφορές, ξένες στο ύφος και το ήθος, που υπήρξε διαχρονικό πλεονέκτημα της Αριστεράς, ενώ και κάποια πρόσωπα της λεγόμενης «διεύρυνσης» πρόσθεταν στην εικόνα αυτή πινελιές γραφικότητας, που παρέπεμπαν σε παλαιό κομματικό πολιτευτή».

Ο πρώην πρωθυπουργός συνεχίζει τη σκληρή κριτική του για το εσωτερικό του κόμματος: «Το χειρότερο, όμως, ίσως ήταν ότι και στις δικές μας γραμμές είχε αρχίσει να επηρεάζει συμπεριφορές η κρυφή γοητεία της εξουσίας. Σύντροφοι με μακρά αγωνιστική διαδρομή στον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά δυστυχώς και νεότεροι, νέα παιδιά που είχαν αποκτήσει δημόσια εικόνα λόγω της θέσης τους στη Βουλή, την Κυβέρνηση και το κράτος, βρέθηκαν ανεπαισθήτως πίσω από τα τείχη ενός πολιτικού επαγγελματισμού. Η συλλογικότητα, η συντροφικότητα, του κοινό μας όραμα, υποχωρούσαν μπροστά στη «δική τους» θέση, τη «δική τους» εικόνα, το «δικό τους» κοινό. Και τα προνόμια που αυτά συνεπάγονταν».

Η ίδρυση της «Ομπρέλας»

Ο Αλέξης Τσίπρας αφηγείται την ίδρυση της εσωκομματικής τάσης της Ομπρέλας, όταν τον επισκέφτηκαν στο γραφείο του οι Βούτσης, Τσακαλώτος, Βίτσας, Παπαδημούλης, Λάμπρου και Δρίτσας, για να του ανακοινώσουν τον σχηματισμό της. «Ποια ήταν η πολιτική, ή ιδεολογική, βάση αυτής της συσπείρωσης; Μία και μόνο. Η αντίθεσή τους στον μετασχηματισμό του ΣΥΡΙΖΑ σε έναν σύγχρονο, μαζικό, δημοκρατικό και ανοιχτό φορέα της Αριστεράς. Και η αντίθεση με μένα, που στήριζα αυτό τον μετασχηματισμό». Όπως εξηγεί, αν και η Ομπρέλα δεν μπορούσε με εσωκομματικούς όρους να ανακόψει την πορεία που είχε ο ίδιος χαράξει, τα στελέχη της με τις δηλώσεις τους και η δημόσια διαφοροποίηση στελεχών πρώτης γραμμής επιδρούσαν αρνητικά στη βεβαρυμμένη εικόνα του κόμματος ως ενός πολιτικού οργανισμού χωρίς συνοχή και πεδίο σύγκρουσης αντίπαλων φατριών.

Κριτική και στους «Προεδρικούς»

Ο πρώην πρωθυπουργός δεν άφησε εκτός κριτικής και την τάση των λεγόμενων «Προεδρικών» που θεωρούνταν ότι εξέφραζαν τη δική του γραμμή. «Απέναντι στην «Ομπρέλα» δραστηριοποιήθηκε ένα άλλο μπλοκ, στο οποίο πρωτοστατούσαν στελέχη όπως ο Παππάς, ο Πολάκης και η Τζάκρη. Τους κινούσε υποτίθεται η στήριξη του σχεδίου επανεκκίνησης, αλλά εκείνο που τους συγκινούσε ήταν η αντιπαλότητα με την «Ομπρέλα». Η αντιπαλότητα αυτή δεν ήταν μόνο πολιτική. Ήταν και μια σύγκρουση κουλτούρας και ύφους, που έφτανε και στη βάση του κόμματος. Οι μεν υποστήριζαν ένα κόμμα κλειστό μεν, αλλά σοβαρό και μετρημένο. Οι δε πρότειναν μια πιο λαϊκή, σκληρή, αντι-δεξιά γραμμή, βασισμένη κυρίως στην ανάδειξη σκανδάλων και την καταγγελία […] Υπάρχει βέβαια και μια άλλη πικρή αλήθεια, πίσω από «όλα τα άλλα». Οι προσωπικές στρατηγικές ορισμένων, η επιδίωξη και κατάληψης θέσεων μέσα στο κόμμα, αλλά και έξω από αυτό. Οι φιλοδοξίες, είτε φορούσαν επαναστατικό μπερέ είτε κοστούμι «αστικής αυτοπεποίθησης» και ευγενούς καταγωγής, παρέμεναν φιλοδοξίες», τονίζει ο Αλέξης Τσίπρας στην «Ιθάκη».

Η αυτοκριτική του Τσίπρα

Στο κεφάλαιο αυτό πάντως, ο Αλέξης Τσίπρας κάνει και τη δική του αυτοκριτική για ορισμένες κινήσεις του όπως ότι «δεν αντιδρούσα με την απαιτούμενη αποφασιστικότητα και ανεχόμουν απαράδεκτες συμπεριφορές».

«Σήμερα, με την απόσταση του χρόνου, καταλαβαίνω ότι αυτή η κριτική είναι βάσιμη. Υπήρξε ένα έλλειμμα πολιτικής εγρήγορσης από τη μεριά μου. Έπρεπε να είχα αντιληφθεί τη σημασία και την αναγκαιότητα μιας πιο καθαρής, πιο αποφασιστικής στάσης. Όχι για να καταστείλω την κριτική ή τη διαφορετική άποψη, αλλά για να ανοίξω μέτωπο, καθαρά, χωρίς συμψηφισμούς και μισόλογα, με φαινόμενα που απομάκρυναν κόσμο από το κόμμα και το κόμμα από την κοινωνία».

Και συνεχίζει ο Αλέξης Τσίπρας: «Να συγκρουστώ ανοιχτά με λογικές που ήθελαν στην ουσία ένα κόμμα περίκλειστο, φοβικό, καθηλωμένο σε μηχανισμούς και παραλυτικές ισορροπίες. Και να καταστήσω σαφές ότι ο πλουραλισμός των ιδεών, συστατικό στοιχείο της κουλτούρας της Αριστεράς, μέσω της συγκρότησης τάσεων εκφυλίστηκε και καλλιέργησε δομές μικροεξουσιών που αποδείχθηκαν ιδιαίτερα παραλυτικές. Γιατί ο πλουραλισμός απαιτεί ωριμότητα, δημοκρατική εγρήγορση και συναίσθηση του κοινού στόχου. Ειδάλλως αδυνατίζει και ενίοτε υπονομεύει την κοινή λειτουργία. Σε βαθμό που είδηση να είναι τι αποφάσισαν οι τάσεις και τι έκαναν οι επικεφαλής τους και όχι τι αποφάσισε και τι έκανε το κόμμα».