Ο ογκόλιθος του άδηλου δημόσιου χρέους

Τον Δεκεμβριο του 2015 το απόθεμα του βραχυπρόθεσμου δανεισμού που απεικονίζεται σε “έντοκα γραμμάτια” του ελληνικού δημοσίου, είχε φτάσει στο εξωπραγματικό ποσό των 740,5 δις ευρώ (€). Τα έντοκα γραμμάτια αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος των “πιστωτικών εσόδων”, πιστωτικά έσοδα που απεικονίζουν τον ετήσιο δανεισμό του ελληνικού δημοσίου. Το σύνολο σχεδόν του αποθέματος του βραχυπρόθεσμου δανεισμού συνιστά χρέος του ελληνικού κράτους, δηλαδή της Ελλάδας, προς τις εγχώριες τράπεζες και βασικά την Εθνική Τράπεζα, την Τράπεζα Πειραιώς, την Alpha Bank και την EFG Eurobank. Στη μνημονιακή περίοδο 2010-2016, η αύξηση του βραχυπρόθεσμου δανεισμού των εντόκων γραμματίων είναι εντυπωσιακή και παραδόξως το Υπουργείο Οικονομικών με την Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ), δεν μας εξηγούν τους λόγους της αλματώδους ανοδικής του τάσης. Ο βραχυπρόθεσμος δανεισμός των εντόκων γραμματίων από μόλις 15,2 δις τον Δεκέμβριο του 2010, εκτοξεύεται στα 740,5 δις τον Δεκέμβριο του 2015 και προβλέπεται σε 750 δις τον Δεκέμβριο του 2016.

Εντούτοις, το γιγαντιαίο απόθεμα των 740, 5 δις € αποτελεί άδηλο χρέος, το οποίο όμως δεν συνυπολογίζεται στο επίσημο δημόσιο χρέος της Ελλάδας, όπως αυτό αντικατοπτρίζεται στο χρέος της κεντρικής κυβέρνησης. Τον Δεκέμβριο του 2015 το χρέος της κεντρικής κυβέρνησης ήταν 323 δις € ή 183,6% του ΑΕΠ. Τα ερωτήματα που ανακύπτουν με το βουνό των εντόκων γραμματίων είναι πάμπολλα. Ερωτήματα που επιζητούν πειστικές απαντήσεις από την πλευρά του Υπουργείου Οικονομικών προς εμάς τους πολίτες,  που υφιστάμεθα τις οικτρές συνέπειες των βάναυσων μνημονιακών πολιτικών. Σε ποιους παράγοντες οφείλεται η τρομακτική άνοδος του βραχυπρόθεσμου δανεισμού των εντόκων γραμματίων μετά το 2010; Μήπως με εκδόσεις εντόκων γραμματίων χρηματοδοτούνται δημοσιονομικές δαπάνες, που δεν εμφανίζονται στους επίσημους κωδικούς του κρατικού προϋπολογισμού; Αν ναι, τότε δεν συνάγεται ότι τα δήθεν πρωτογενή πλεονάσματα χαρακτηρίζονται εικονικά, τα κρατικά ελλείμματα είναι κατά πολύ μεγαλύτερα και άρα το επίσημο δημόσιο χρέος της Ελλάδας θεωρείται αισθητά υποεκτιμημένο;      

Το Υπουργείο Οικονομικών υποστηρίζει ότι το μεγαλύτερο μέρος των εντόκων γραμματίων έχει δομηθεί σε repos (repurchase agreements). Αν όντως έτσι συμβαίνει, ποια είναι η αξία των τόκων που το ο κρατικός προϋπολογισμός επιβαρύνεται κάθε χρόνο για τη συγκεκριμένη κατηγορία repos; Σύμφωνα με δικούς μας υπολογισμούς, από τα 6,7 δις € που ήταν οι δαπάνες τόκων το 2015 για την εξυπηρέτηση του χρέους της γενικής κυβέρνησης, τα 3,5 δις εισπράχθηκαν από τις εγχώριες ελληνικές τράπεζες που κατέχουν τα έντοκα γραμμάτια. Εμφανές είναι ότι αν δεν υπήρχε ο πελώριος βραχυπρόθεσμος δανεισμός των εντόκων γραμματίων, οι δαπάνες σε τόκους για την εξυπηρέτηση του δημοσίου χρέους το 2015 θα ήταν 3 και όχι 6,7 δις €.

Ο ογκόλιθος του άδηλου δημόσιου χρέους των 740 δις € ζημιώνει τη χώρα και προκαλεί αρκετές αβεβαιότητες ως προς τις βραχυπρόθεσμες προοπτικές της εθνικής μας οικονομίας. Ως γνωστόν, στις 2 Ιουνίου 2016 η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) αποφάσισε να μην άρει το weaver για τα ελληνικά ομόλογα, με συνέπεια οι ελληνικές τράπεζες να εξακολουθούν να μην έχουν την δυνατότητα να δανείζονται απευθείας από την ΕΚΤ βάζοντας ενέχυρο ομόλογα του ελληνικού δημοσίου. Ναι μεν οι ελληνικές τράπεζες συνεχίζουν να δανείζονται από την ΕΚΤ μέσω του μηχανισμού του ELA (Emergency Liquidity Assistance), ωστόσο ο δανεισμός αυτός επιβαρύνεται με επιτόκιο 1,55% έναντι μόλις 0,25% που θα ίσχυε αν είχαν αρθεί τα weaver. Η κυβέρνηση σίγουρα αντιλαμβάνεται, ότι, το υπερμέγεθες    δημόσιο χρέος των 750 δις ευρώ, δημιουργεί αρνητικές προσδοκίες ως προς τις βραχυπρόθεσμες προοπτικές του εγχώριου τραπεζικού συστήματος και απαξιώνει το σύνολο της ελληνικής οικονομίας.