Tο ευφημιστικα λεγόμενο ὑπουργεῖο παιδείας, ποὺ ἐπὶ 40 χρόνια ἔχει γίνει κρεματόριο τῆς πραγματικῆς παιδείας, ἔστειλε σὲ ὅλα τὰ Γυμνάσια τῆς χώρας μιὰ ὀγκώδη συγγραφὴ (112 σελίδες) μὲ ὁδηγίες γιὰ τὴ διδασκαλία τῶν φιλολογικῶν μαθημάτων. Καὶ ἀπορῶ: Τόσα χρόνια τὶ κάναμε; Ἔτσι στὰ «κουτουροῦ» οἱ φιλόλογοι δίδασκαν; Καὶ ἔπρεπε στὸ γέρμα τῆς δεύτερης 20ετίας τοῦ 21ου αἰώνα νὰ ἔλθει ὁ καινοτόμος ὑπουργὸς καὶ νὰ θέσει ὑπ’ ἀτμὸν τοὺς ὑπ’ αὐτὸν συμβούλους νὰ τοῦ συντάξουν ἕνα ἔργο-μπούσουλα γιὰ τὸν ἐκπαιδευτικὸ, ποὺ πιθανῶς νὰ ἔχουν ἀσπρίσει τὰ μαλλιὰ του μέσα στὴν αἴθουσα, καὶ νὰ ὑποδείξουν ἐκεῖνα τὰ θαυμάσια «στοχοκεντρικά» καὶ «μακροδεξιότητες» γιὰ νὰ κάνει τὸ μάθημά του; Ἄραγε, ἔχει ὑπολογισθεῖ τὸ κόστος γιὰ τὴ συγγραφὴ, ἐκτύπωση καὶ διανομὴ αὐτῆς τῆς συγγραφικῆς μακροματαιότητας, γιὰ νὰ καινολογήσουμε κι ἐμεῖς; Ὑπάρχουν τόσα λεφτὰ γιὰ πέταμα; Δὲν ἀπορρίπτω τὶς ὑποδείξεις ἀλλ’ οἱ καλύτερες δὲν προέρχονται ἀπὸ τὸ ὑπουργεῖο. προέρχονται μέσα ἀπὸ τὸ ἴδιο τὸ σχολεῖο. Ὁ νὲος καθηγητὴς, ἄν ἔχει ἔφεση πρὸς τὴν Διδασκαλία καὶ ὄχι τὴν ὑποδεικτικὴ διδασκαλία, διδάσκεται ἀπὸ τὴν πεῖρα τῶν παλαιότερων συναδέλφων του. Διδάσκεται ἀκόμη καὶ ἀπὸ τὰ ἴδια τὰ παιδιὰ. Τὸν καλὸ ἐκπαιδευτικὸ δὲν τὸν κάνουν οἱ ὑπουργικὲς ὑποδείξεις ποὺ συχνὰ ὄζουν (=μυρίζουν) «κομματίλα», τὸν κάνουν τὸ ταλέντο του, τὸ συνεχὲς διάβασμὰ του καὶ τὸ ὁλόψυχο δόσιμο καὶ δέσιμο μὲ τὰ παιδιά. Τὸν κάνει τὸ παράδειγμά του. Πρὸ διετίας, καὶ συγκεκριμένα στὶς 30 Ἰανουαρίου 2014, διάβασα στὰ «ψιλὰ» μιᾶς ἡμερήσιας ἐφημερίδας τὴν ἀκόλουθη εἴδηση: Σὲ κάποιο σχολεῖο τοῦ Ἰρὰν (Περσία) δίδασκε κάποιος δάσκαλος ὀνόματι Ἀλῆ Μουχαμαντιάν. Μεταξὺ τῶν μαθητῶν του ἦταν κι ἕνα ὀκτάχρονο παιδὶ ποὺ λόγῳ μιᾶς σπάνιας ἀσθενείας δὲν εἶχε στὸ κεφάλι του μαλλί. Οἱ ἄλλοι μαθητὲς –κάτι ποὺ δὲν εἶναι σπάνιο– χλεύαζαν τὸν ἄτριχο καὶ ἄτυχο συμμαθητὴ τους, κάτι που ἐπιδείνωνε τὴν κατάστασή του. Καὶ τότε ὁ Ἀλῆ Μουχαμαντιάν προέβη σὲ μιὰ τολμηρὴ παιδαγωγικὴ ἐνέργεια: Ξύρισε «γουλί» καὶ τὸ δικὸ του κεφάλι! Ὅταν μπῆκε στὴν τάξη –χωρὶς μαλλιὰ– οἱ μαθητὲς βουβάθηκαν ἀρχικὰ ἀλλὰ σταδιακὰ συνειδητοποίησαν τὸ σφάλμα τους καὶ τότε σὲ ἔνδειξη ἀλληλεγγύης πρὸς τὸ συμμαθητὴ τους ὅλα τὰ παιδιὰ ξύρισαν τὸ κεφάλι τους! Τὸ δίδαγμα εἶναι προφανὲς: Ὁ σωστὸς παιδαγωγὸς δὲν διδάσκει μόνο μὲ τὰ ὅσα λέγει, διδάσκει περισσότερο μὲ τὸν τρόπο ποὺ φέρεται.
Θὰ μποροῦσε βέβαια ὁ δάσκαλος τοῦ Ἰρὰν νὰ δείξει αὐστηρότητα καὶ νὰ στιγματίσει τὴ συμπεριφορὰ τῶν μαθητῶν του. Δὲν εἶναι κάτι ἀπορριπτὲο. Εἶναι παρατηρημένο ὅτι ὅλοι οἱ μεγάλοι παιδαγωγοὶ ἦσαν αὐστηροί. Δὲν ἤθελαν ὅμως μὲ τὴν αὐστηρότητὰ τους νὰ γίνουν, γιὰ νὰ μεταχειριστοῦμε δύο ὡραίους ἀρχαίους ὅρους, «δαμασίμβροτοι» καὶ «δαμασίφρονες», νὰ δαμάσουν δηλαδὴ καὶ νὰ ὑποτάξουν τὸν χαρακτῆρα καὶ τὸ φρόνημα τῶν παιδιῶν. Ἡ αὐστηρότητὰ τους ἐκδηλωνόταν περισσότερο ὅταν ἀκριβῶς οἱ νέοι δὲν εἶχαν φρόνημα ἐλεύθερο καὶ γενναῖο. Ὅταν εἶχα τὴν εὐτυχία νὰ διδάσκω κάποτε Ἑλληνόπουλα, δίδασκα καὶ ἔγραφα: «Δὲν θέλουμε παιδιὰ φρόνιμα θέλουμε παιδιὰ μὲ γενναῖο φρόνημα». Κάποτε ἕνας «φρόνιμος» μαθητὴς ἦλθε νὰ μοῦ καταγγείλει ὅτι ὁ τάδε συμμαθητὴς του καπνίζει. Τοῦ ἀποκρίθηκα αὐστηρὰ: «Καλὰ κάνει. αὐτὸς εἶναι ἄντρας, γιὰ σένα ἀμφιβάλλω». Λίγα χρόνια μετὰ –ἐπὶ δικτατορίας– ὁ «φρόνιμος» μαθητὴς ἔγινε βασανιστὴς, ὁ ἄτακτος καπνιστὴς (τὸν ὁποῖο ἐπέπληξα κατ’ ἰδίαν) ἔγινε ἕνας καλὸς ἐπιχειρηματίας.
Μὲ ὅλα τὰ παραπάνω θέλω νὰ πῶ κάτι ποὺ τὸ θεωρῶ πεμπτουσία τῆς παιδαγωγικῆς λειτουργίας. Καὶ ποὺ συμπυκνώθηκε σὲ μιὰ φράση, ποὺ ἀπηύθυνε πρὸς τοὺς ἐκπαιδευτικοὺς ὁ Μάξιμ Γκόρκι: «Νὰ ἀγαπᾶτε τὰ παιδιὰ, ἀλλὰ νὰ ἔχετε τὴν ἀπαίτηση ἀπὸ αὐτὰ νὰ σᾶς δείχνουν καθημερινὰ τὸν καλύτερο ἑαυτό τους».
www.sarantoskargakos.gr
