Ρεπορτάζ του δικτύου Euronews αναδεικνύει τον προβληματικό ρόλο της Frontex σε συνδυασμό με την απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης να μη δέχεται αιτήματα ασύλου για ένα μήνα.
Σοβαρή αμφισβήτηση για τη νομική βάση της αποστολής της Frontex στα ελληνοτουρκικά σύνορα, εξαιτίας της κρίσης που προκάλεσε η απόφαση της Άγκυρας να ανοίξει τα σύνορα προς την Ελλάδα για πρόσφυγες και μετανάστες, εκφράζουν στο δίκτυο Euronews ειδικοί στο δίκιο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Από σήμερα, 11 Μαρτίου, δυνάμεις της Frontex αναπτύσσονται στα ελληνοτουρκικά σύνορα, ενώ η ελληνική κυβέρνηση έχει αποφασίσει να αναστείλει την κατάθεση αιτήσεων ασύλου για ένα μήνα.
Η Frontex αποφασίστηκε να στείλει δυνάμεις στον Έβρο καθώς οι υπουργοί Εξωτερικών της Ε.Ε. χαρακτήρισαν τα γεγονότα «προσπάθεια της Τουρκίας να χρησιμοποιήσει την προσφυγική/μεταναστευτική κρίση για πολιτικούς σκοπούς».
Σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR), «ούτε η Σύμβαση του 1951 για το Καθεστώς των Προσφύγων, ούτε η νομοθεσία της Ε.Ε. για τους πρόσφυγες παρέχουν νομική αιτιολόγηση για την αναστολή αποδοχής αιτήσεων ασύλου».
Ταυτόχρονα, επισημαίνεται στο δημοσίευμα, η παρέμβαση της Frontex είναι αντίθετη με το ίδιο το νομικό καθεστώς που τη διέπει. Σύμφωνα με το άρθρο 80 των κανονισμών της, η Frontex λειτουργεί σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Δίκαιο και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, πράγμα που σημαίνει ότι δεν μπορεί να αναστέλλεται η υποβολή αιτήσεων ασύλου.
Επιπλέον, από το 2011, υπάρχει ο Αξιωματούχος για τα Βασικά Δικαιώματα (FRO) πρέπει να δίνει τη γνωμοδότησή του για τα θέματα βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και η γνωμοδότηση αυτή πρέπει να λαμβάνεται υπ’ όψιν πριν από τον σχεδιασμό πλάνου δράσης σε συνεργασία με το κράτος-μέλος που θα υποδεχθεί τις δυνάμεις της Frontex.
Η ίδια η Frontex, περιγράφοντας τον ρόλο της αναφέρει ότι ρόλος της είναι να εγγυάται ότι «οι αξιωματικοί που αναπτύσσονται από τη Frontex πρέπει να διασφαλίζουν την πρόσβαση των ατόμων που έχουν ανάγκη διεθνούς προστασίας στις διαδικασίες παροχής ασύλου», πράγμα που δεν ισχύει μετά την απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης.
Σύμφωνα με τον καθηγητή Τζουζέπε Καμπέσι, κοινωνιολόγο και συγγραφέα μελέτης για τη Frontex, «στην προκειμένη περίπτωση, οι πολιτικές σκοπιμότητες υπερισχύουν του κράτους δικαίου. Η επιχείρηση [της Frontex] αποφασίστηκε με τους όρους που έθεσε η ελληνική κυβέρνηση, παρά το γεγονός ότι συστηματικά παραβιάζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα, καθώς Σύροι δεν θα μπορούν να υποβάλουν αίτημα για παροχή ασύλου».
Σύμφωνα με το Euronews, όταν ρωτήθηκε η Frontex ποια ήταν η γνωμοδότηση της FRO για την επιχείρηση στην Ελλάδα, απάντησε ότι η «Frontex δεν είναι αρμόδια για τις διαδικασίες ασύλου. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συζητά με την Ελλάδα αυτό το ζήτημα. Συνεχίζουμε να αναφέρουμε όλα τα αιτήματα ασύλου στις εθνικές αρχές όπως ορίζει ο νόμος».
Από την πλευρά του, ο Τόμας Γκάμελτοφτ-Χάνσεν, καθηγητής Μεταναστευτικού και Προσφυγικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης, υποστηρίζει ότι υπό τις παρούσες συνθήκες «η επιχείρηση της Frontex στερείται της απαιτούμενη νομικής βάσης. Κάθε επαναπροώθηση θα παραβιάζει τόσο το ευρωπαϊκό όσο και το διεθνές δίκαιο για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η ελληνική απόφαση να αναστείλει την υποβολή αιτήσεων ασύλου είναι σαν να τραβάς το τραπεζομάντιλο κάτω από τον χάρτινο πύργο στον οποίο στηρίζεται η επιχείρηση της Frontex.
Εξηγεί επίσης ότι η συμμετοχή κρατών στην επιχείρηση αυτή υπό τη Frontex θα προκαλέσει «σύνθετα νομικά ζητήματα» και οι χώρες αυτές δεν θα μπορούν να ισχυριστούν ότι δεν είχαν γνώση για τους κινδύνους παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων όταν έστειλαν άνδρες τους εκεί.
Ο Αλμπέρτο Αλεμάνο, καθηγητής Ευρωπαϊκού Δικαίου στο πανεπιστήμιο HEC στο Παρίσι, είπε στο Euronews ότι η αναστολή των αιτήσεων ασύλου από την ελληνική κυβέρνηση «αντιπροσωπεύει μια καταφανή παραβίαση τόσο του ευρωπαϊκού νόμου για το άσυλο όσο και του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου» και η ενέργεια αυτή «θα εξεταστεί νομικά σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο».
Μια ομάδα ΜΚΟ υπό το Δίκτυο Διεθνούς Νομικής Δράσης (Global Legal Action Network) ανακοίνωσε ότι σχεδιάζουν «να αιτιολογήσουν και να κινηθούν νομικά εναντίον όσων είναι υπεύθυνοι για την παραβίαση των δικαιωμάτων προσφύγων και μεταναστών».
