Στην χθεσινή μας ανάλυση, σχολιάσαμε τα αντικειμενικά δεδομένα, που τον Μάρτιο του 1979 ώθησαν την τότε Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ) στην ίδρυση του Ευρωπαϊκού Νομισματικού Συστήματος (ΕΝΣ). Η κυριότερη συνιστώσα του ΕΝΣ υπήρξε η θέσπιση του πρώτου Μηχανισμού Συναλλαγματικών Ισοτιμιών (ΜΣΙ), ο οποίος είναι ευρέως γνωστός με την ονομασία ΜΣΙ-Ι. Σύμφωνα με τον ΜΣΙ-Ι το νόμισμα μιας χώρας μέλους της ΕΟΚ, μπορεί να έχει ένα εύρος διακύμανσης, που ανάλογα με την περίπτωση ορίζεται σε ±2,25% ή ±6%. Το ΕΝΣ συνέβαλε σημαντικά στην πρόσω της τότε ΕΟΚ, της μετέπειτα Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), προς την επίτευξη του μεγαλεπήβολου στόχου της ίδρυσης της Οικονομικής Νομισματικής Ένωσης (ΟΝΕ) το 1999. Την περίοδο 1979-1998, το ΕΝΣ ανταποκρίθηκε πολύ ικανοποιητικά στην καταιγίδα της δεύτερης πετρελαϊκής κρίσης της περιόδου 1979-1982, στην σφοδρή χρηματοπιστωτική κρίση του 1992 που έπληξε κυρίως τη Μ. Βρετανία και στον παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό τυφώνα της περιόδου 1997-1998 που ξεκίνησε από την νοτιοανατολική Ασία και ταχύτατα επεκτάθηκε ανά την υφήλιο.
Οι μηχανισμοί του ΕΝΣ δοκιμάστηκαν και ισχυροποιήθηκαν από τις κρίσεις αυτές, προετοιμάζοντας το έδαφος για την δημιουργία της ΟΝΕ. Πράγματι, την 1η Ιανουαρίου του 1999 η κυκλοφορία του ευρώ σήμανε την έναρξη λειτουργίας της ΟΝΕ, της μεγαλύτερης οικονομικής ενοποίησης του κόσμου. Αρχικά η ΟΝΕ αποτελείτο από 11 χώρες, για να προστεθεί αργότερα την 1η Ιανουαρίου του 2002 και η Ελλάδα. Την περίοδο 1.1.1999- 31.12.2001, το ευρώ ήταν εικονικό (άυλο) νόμισμα, συνιστούσε μέσον πληρωμής για ηλεκτρονικές και άλλου είδους λογιστικές συναλλαγές και αποτελούσε μέρος των συναλλαγματικών διαθεσίμων των κεντρικών τραπεζών. Την 1η Ιανουαρίου του 2002 το ευρώ τέθηκε σε κυκλοφορία και έγινε το επίσημο νόμισμα της ΟΝΕ (Ευρωζώνης). Το ευρώ αντικατέστησε την δραχμή και τα υπόλοιπα νομίσματα των 12 χωρών, που την 1η Ιανουαρίου του 2002 συναποτέλεσαν την Ευρωζώνη.
Στο μεταξύ με την κυκλοφορία του ευρώ τον Ιανουάριο του 1999, ο ΜΣΙ-Ι αντικαταστάθηκε από τον ΜΣΙ-ΙΙ. Με κριτήριο τον τρόπο λειτουργίας του ΜΣΙ-ΙΙ, τα εθνικά νομίσματα των κρατών μελών της ΕΕ έχουν περιθώριο διακύμανσης έναντι του ευρώ της τάξης του ±15%. Η συμμετοχή του εθνικού νομίσματος μιας χώρας μέλους της ΕΕ στον ΜΣΙ-ΙΙ είναι προαιρετική. Εντούτοις, η είσοδος μιας χώρας της ΕΕ στην ΟΝΕ, προϋποθέτει την σύνδεση του εθνικού της νομίσματος επί δύο συνεχή χρόνια με τον ΜΣΙ-ΙΙ. Για παράδειγμα, η δραχμή συμμετείχε στον ΜΣΙ-ΙΙ με κεντρική ισοτιμία έναντι του ευρώ 353,1 (1 ευρώ=353,1 δραχμές). Λαμβάνοντας υπόψη το εύρος ±15%, το ανώτατο και το κατώτατο όριο διακύμανσης είχαν διαμορφωθεί σε 406,1 και 300,1 δραχμές ανά ευρώ. Στις 17.1.2000 κλείδωσε η κεντρική ισοτιμία των 340,75 (1 ευρώ=340,75 δραχμές), με την οποία η Ελλάδα εισήλθε στην Ευρωζώνη την 1η Ιανουαρίου του 2002.
Εμφανές είναι ότι η είσοδος μιας χώρας της ΕΕ στην Ευρωζώνη, συνεπάγεται την αυτόματη έξοδό της από τον ΜΣΙ-ΙΙ. Ο ΜΣΙ-ΙΙ εξακολουθεί να ισχύει για όσες χώρες της ΕΕ δεν συμμετέχουν στην Ευρωζώνη. Ως γνωστόν, από τις 28 χώρες που αποτελούν σήμερα την ΕΕ στην ΟΝΕ συμμετέχουν 19, που σημαίνει ότι 9 χώρες βρίσκονται στον προθάλαμο της ΟΝΕ. Η είσοδος των εννέα χωρών στην ΟΝΕ προϋποθέτει την διετή σύνδεση των νομισμάτων τους με τον ΜΣΙ-ΙΙ. Αξιομνημόνευτο είναι ότι στο παρελθόν η Μ. Βρετανία και η Σουηδία αρνήθηκαν την σύνδεση της στερλίνας και της κορόνας με τον ΜΣΙ-ΙΙ, υποδηλώνοντας έτσι την αντίθεση των χωρών αυτών να συμμετάσχουν στην ΟΝΕ. Γιατί η Μ. Βρετανία εναντιώθηκε να συνδεθεί η στερλίνα με τον ΜΣΙ-ΙΙ; Η απάντηση σε αυτό το καίριο ερώτημα βρίσκεται στα αίτια που προκάλεσαν την έξοδο της Μ. Βρετανίας το Σεπτέμβριο του 1992 από τον ΜΣΙ-Ι. Το αυριανό μας άρθρο θα ασχοληθεί με αυτή τη σημαντική φάση της νεώτερης ευρωπαϊκής και παγκόσμιας οικονομικής ιστορίας. Μιας ταραχώδους φάσης, η οποία δεν αποκλείεται να επαναληφθεί τις επόμενες μέρες, που θα ακολουθήσουν του βρετανικού δημοψηφίσματος της 23ης Ιουνίου του 2016.
