Tης ΑΝΤΙΓΟΝΗΣ ΒΑΦΕΙΔΟΥ* στην Κυριακάτικη Kontranews
Μετά από επίμονα τηλεφωνήματα εισπρακτικών εταιρειών και τραπεζών πολλοί δανειολήπτες πανικοβάλλονται. Καλούνται είτε άμεσα να προβούν σε καταβολή εφάπαξ ποσού, προκειμένου να μην καταγγελθεί το δάνειό τους, είτε να δεχτούν κάποια πρόταση εκ μέρους της τράπεζας, χωρίς δυνατότητα ουσιαστικής διαπραγμάτευσης από πλευράς τους. Ωστόσο, οι τράπεζες δεν έχουν μόνο το δικαίωμα να αξιώνουν εξόφληση των δανειακών υποχρεώσεων.
Οι υποχρεώσεις
Με έρεισμα την αρχή της καλή πίστη στις συναλλαγές, έχουν διαμορφωθεί σταδιακά επιμέρους αυτοτελείς υποχρεώσεις των τραπεζικών ιδρυμάτων έναντι των πελατών τους, χωρίς οι τελευταίοι να το γνωρίζουν. Οι πιο χαρακτηριστικές από αυτές είναι: α) υποχρέωση εχεμύθειας και τήρησης του απορρήτου, β) η υποχρέωση ενημερώσεως, πληροφόρησης και καθοδήγησης και αφορούν κάθε συναλλασσόμενο της τράπεζας (εταιρείες, φυσικά πρόσωπα, καταθέτες, δανειολήπτες κλ.π) και γ) υποχρέωση ως προς την προστασία προσωπικών δεδομένων.
Η υποχρέωση πληροφόρησης
Ιδίως στις μέρες μας, όπου τα κόκκινα δάνεια αποτελούν τον κανόνα στα τραπεζικά χαρτοφυλάκια και όχι την εξαίρεση, αναδεικνύεται ως η πιο σημαντική υποχρέωση πρόνοιας εκ μέρους της τράπεζας αυτή της πληροφόρησης. Δηλαδή, η προσήκουσα ενημέρωση, διαφώτιση των συναλλασσόμενων καταναλωτών δανειακών προϊόντων, καθώς και οι απαιτούμενες συμβουλές και καθοδηγήσεις. Άλλωστε, η υποχρέωση αυτή απορρέει και από τη αυταπόδεικτη γνωσιολογική ασυμμετρία του εκάστοτε πελάτη, η οποία σίγουρα διαφέρει ανά περίπτωση (άλλη η περίπτωση ενός μεγαλοεπιχειρηματία και άλλη η περίπτωση ενός συνταξιούχου). Αυτό βέβαια δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι η υποχρέωση πληροφόρησης εκ μέρους της τράπεζας ενδέχεται να εκμηδενίζεται.
Οι αδιευκρίνιστες οφειλές
Παρόλα αυτά, οι δανειολήπτες καταναλωτές όταν λαμβάνουν ειδοποιητήρια εξόφλησης δόσεων, ή ενημέρωση υπολοίπου για εξυπηρετούμενο δάνειο ή ακόμα και καταγγελία της δανειακής τους σύμβασης πολλές φορές δεν μπορούν να αντιληφθούν πώς διαμορφώνεται σε αυτό το συγκεκριμένο ύψος η ανεξόφλητη οφειλή τους. Ή για να το δούμε από το αντίστροφο πρίσμα, γιατί παρόλο που πληρώνουν εμπρόθεσμα τις δόσεις του δανειακού προϊόντος, το ανεξόφλητο υπόλοιπο φαίνεται σχεδόν «ακατέβατο».
Η άμυνα
Σε αυτό λοιπόν το ευαίσθητο σημείο εξέλιξης της συναλλακτικής σχέσης, οι δανειολήπτεςκαταναλωτές ως άμυνα έχουν την αντίστοιχη υποχρέωση πληροφόρησης που βαραίνει το εκάστοτε τραπεζικό ίδρυμα και μπορούν να ζητήσουν λεπτομερέστατες διευκρινίσεις για την διαμόρφωση της οφειλής τους. Ειδικότερα, μετά από έγγραφο αίτημα του δανειολήπτη καταναλωτή, η τράπεζα είναι υποχρεωμένη να παρέχει το συντομότερο δυνατόν (ΠΔΤΕ 2501/2002): 1) Έγγραφο με το ύψος της ενδεχόμενης παρούσης οφειλής κατά κεφάλαιο, τόκους και έξοδα όπως προκύπτει από τα βιβλία της και από τυχόν εξωλογιστικούς λογαριασμούς, χωρίς καμία χρέωση και ανεξάρτητα από τυχόν αναγνωρίσεις οφειλής για τον έλεγχο των οποίων επίσης επιφυλάσσεται ο δανειολήπτης καταναλωτής. 2) Αντίγραφα των όποιων συμβάσεων δανείων τα οποία έχουν συναφθεί και των τυχόν τροποποιήσεων αυτών των συμβάσεων. 3) Αντίγραφα καταστάσεων με τις κινήσεις όλων των λογαριασμών που τηρήθηκαν από την τράπεζα για την πορεία του/ των δανείου/δανείων, με συμβατική εύκολα κατανοητή λογιστική μορφή και με επεξήγηση των τυχόν κωδικών αιτιολογίας των πράξεων. 4) Τα επιτόκια με τα οποία η τράπεζα επιβάρυνε τους δανειακούς λογαριασμούς, 5) Το ύψος του επιτοκίου υπερημερίας που ίσχυσε κατά καιρούς. 6) Τη συχνότητα των ανατοκισμών.
Γιατί είναι σημαντική η λεπτομερής πληροφόρηση των δανειοληπτών-καταναλωτών
Μετά την λήψη των προαναφερόμενων εγγράφων, o κάθε δανειολήπτης καταναλωτής δύναται να ελέγξει πολύ ευχερέστερα τυχόν ενσωμάτωση παράνομων χρεώσεων, τοκοτεχνασμάτων και ανατοκισμών, αμφισβητώντας έτσι το βέβαιο και εκκαθαρισμένο της οφειλής του. Αυτό του δίνει ισχυρό διαπραγματευτικό πλεονέκτημα με την τράπεζα αλλά και δυνατά αντεπιχειρήματα σε περίπτωση που η τράπεζα αποφασίσει να εκδώσει διαταγή πληρωμής. Τα τραπεζικά ιδρύματα πέρα από δικαιώματα ως προς την επιχειρηματική τους δράση, έχουν και υποχρεώσεις. Και θα πρέπει η πολιτεία να περιφρουρεί ίσως περισσότερο αποτελεσματικά την τήρησή τους.
*Δικηγόρος Αθηνών, MSc., LL.MU.C.L, υπ. Διδάκτωρ Νομικής ΔΠΘ
