Τὰ μνημεῖα ὡς πηγή ἐσόδων

ΕπανερχΟμαστε καὶ πάλι στὸ ζήτημα τῆς «εὐρωπαϊκότητας». Κάποιο γηρασμένο μειράκιο ποὺ ἀντιποιεῖται ἰδιότητα δόκτορος θέλησε νὰ μὲ εἰρωνευθεῖ σὲ μιὰ συζἠτηση στὴν τηλοψία ὅταν –πιθανῶς ἀφελῶς– εἶπα: «Ὅταν δὲν εἴμαστε κατ’ ἐλάχιστον Ἑλλάδα, πῶς θὰ γίνουμε Εὐρώπη;». Στὸ «κογιονάρισμα» ἀποκρίθηκα μιὰ ἀπαίτηση: Νὰ μοῦ ἐτυμολογήσει τὴ λέξη Εὐρώπη καὶ νὰ μοῦ ἀπαντήσει ἀπὸ ποιὸν αἰῶνα καὶ μετὰ ἡ σήμερον λεγόμενη Εὐρώπη λεγόταν… Εὐρώπη. Ὁ ἀδαῆς ἀγνοοῦσε ὅτι τουλάχιστον μέχρι τὸν 10ο αἰῶνα ὁ ὅρος Εὐρώπη ἐκάλυπτε μόνο τὴ Χερσόνησο τοῦ Αἵμου καὶ πρωτίστως τὴν Ἑλληνική. Ὁ ὅρος Εὐρώπη ἄρχισε νὰ καλύπτει τὴν… Εὐρώπη, ὅταν, κατὰ καὶ μετὰ τὴν Ἀναγέννηση, ὁ ἀρχαῖος ἑλληνικὸς πολιτισμὸς γινόταν σταδιακὰ μαγιὰ τοῦ δυτικοευρωπαϊκοῦ πολιτισμοῦ. Ἡ σλαβικὴ Εὐρώπη καὶ ἡ Ρουμανία εἶχαν δεχθεῖ ἐνωρίτερα τὰ νάματα τοῦ ἑλληνικοῦ πολιτισμοῦ μέσῳ τοῦ ἐκχριστιανισμοῦ.

Δυστυχῶς, αὐτὸ τὸ μεγάλο κεφάλαιο τῆς ἑλληνικῆς προσφορᾶς στὸν παγκόσμιο πολιτισμὸ –ἴσως ἐπειδὴ τὸ ἀγνοοῦμε– τὸ ὑποτιμᾶμε, τὸ περιφρονοῦμε καὶ γινόμαστε θαυμαστὲς τοῦ διεθνισμοῦ, τοῦ κοσμοπολιτισμοῦ, τοῦ πολυπολιτισμοῦ, τῆς πολυφυλετικότητας, τῆς παγκοσμιοποίησης καὶ τῆς «τύφλας στὰ μάτια μας».

Μόλις τώρα κάποιοι ἄρχισαν νὰ διαισθάνονται ὅτι ἡ διαβόητη παγκοσμιοποίηση εὐνοεῖ τὴν ἰσχὺ τῶν μεγάλων κρατῶν στὸ νὰ παρεμβαίνουν σὲ διάφορα μέρη τῆς γῆς καὶ νὰ παραλύουν τὴ θέληση τῶν μικρῶν κρατῶν νὰ κρατήσουν μιὰ στάση στιβαρὴ ἔναντι βλέψεων ποταπῶν. Ἡ  Ἑλλὰς κι ἄν τίποτε ἄλλο δὲν εἶχε νὰ προσφέρει (καὶ ὅμως ἔχει τὸν ἥλιο, τὴ θάλασσα, τὸ ὑπέροχο κλῖμα, τὰ μοναδικὰ τοπία καὶ μιὰ γῆ πρόσφορη γιὰ παντὸς εἴδους καλλιέργειες), ἔχει νὰ προσφέρει τὰ ἀνυπέρβλητα μνημεῖα καὶ τὸν ἀξεπέραστο πολιτισμὸ της, ἀρχαῖο, μεσαιωνικὸ καὶ νεώτερο. Κι ἄν τώρα, τὸ ἑλληνικό κράτος εἶναι δύσκολο νὰ ἀνασυγκροτηθεῖ, εἶναι γιατί μετὰ τὶς ἐγκληματικὲς μεταρρυθμίσεις-ἀπορρυθμίσεις, ποὺ ξεκίνησαν ἐπὶ ὑπουργίας Γ. Ράλλη, ἔχει ἐθισθεῖ στὴν ἠλιθιοφαγία. Ἐπί τέσσερεις δεκαετίες σιτίζεται πνευματικά, ὅπως ἔχουμε γράψει συχνὰ, μὲ πιάτα ἀμαθείας.

Ἔτσι τὸν πολιτισμὸ ποὺ μᾶς ἄφησαν οἱ παλαιοὶ ἐλάχιστα τὸν ἀξιοποιοῦμε οἰκονομικὰ, ἀκόμη καὶ τώρα ποὺ μπήκαμε σὲ σχεδὸν ἀδιέξοδα στενά. Καὶ ὅμως, χωρὶς μεγάλα ἔξοδα, θὰ μπορούσαμε νὰ βγάλουμε χρήματα πολλά. Ἄποψή μου ἀπὸ παλιὰ εἶναι τούτη: Νὰ χρηματοδοτοῦνται ἔρευνες ποὺ προσφέρουν –πέρα ἀπὸ τὸ ἐπιστημονικὸ– κι ἕνα μεγάλο οἰκονομικὸ ὄφελος. Εἴχαμε κι ἔχουμε ἕνα τεράστιο τουριστικό ρεῦμα. Τὶ ἀγοράζει ὁ τουρίστας αὐθεντικὰ ἑλληνικὸ, ὅταν ἐπισκέπτεται μιὰ περιοχὴ μὲ ἀρχαιολογικὸ ἐνδιαφέρον; Μήπως τὰ αὐστραλέζικα μπούμεραγκ ποὺ κατασκευάζονται στὴν Κίνα ἤ μήπως τὰ κινεζόφτιαχτα «κουτσάκια», φεσάκια, σημαιοῦλες καὶ τσαρουχάκια; Ἄν ὑπῆρχε ὀργάνωση καλή, θὰ ἔπρεπε κάθε μουσεῖο νὰ εἶναι μιὰ μικρὴ ἤ μεγάλη οἰκονομικὴ μονάδα. Νὰ διαθέτει δικό του ἐργαστήριο καὶ πωλητήριο καὶ νὰ πουλᾶ ἀντίγραφα ἀπὸ τὰ κυριώτερα ἐκθέματἀ του. Σὲ μερικὰ γίνεται. Στὰ πλεῖστα ὄχι. Κανονικὰ σὲ κάθε μεγάλο μουσεῖο θὰ ἔπρεπε, ἐκτὸς ἀπὸ τὸ πωλητήριο, νὰ ὑπάρχει καὶ ἕνα εὐπρεπὲς κυλικεῖο ποὺ νὰ προσφέρει καὶ κάποια ἐδέσματα βάσει ἀρχαίου συνταγολογίου. Τόσο τὸ πωλητήριο ὅσο καὶ τὸ κυλικεῖο θὰ ἔπρεπε νὰ ἐνοικιάζονται σὲ ἰδιῶτες, ἀλλὰ ποὺ ἡ λειτουργία τους νὰ βρίσκεται ὑπὸ τὴν ἐποπτεία τῶν ἀρχαιο­λόγων, καὶ μἀλιστα ἀρχαιολόγων μὲ ἀνοιχτὸ μαυλό καὶ ὄχι μὲ στρυφνὸ χαρακτῆρα.

Καὶ σὲ ὅ,τι ἀφορᾶ σὲ κάποια ἐπαρχιακὰ μουσεῖα, θὰ ἦταν ὄφελος μεγάλο, ἄν στὰ πωλητήρια, κοντὰ στὰ ἀντίγραφα ἀρχαίων γλυπτῶν, νομισμάτων κ.λπ., ὑπῆρχαν καὶ εἴδη σύγχρονης λαϊκῆς τέχνης (π.χ. κεντήματα, κεραμικὰ), ἀλλὰ καὶ ἀγροτικὰ προϊόντα, ποὺ νὰ ἐμφανίζονται ὡς συνέχεια τῆς ἀρχαίας ἀγροτικῆς οἰκονομίας. Ἀλλ’ αὐτὸ μπορεῖ νὰ γίνει, ὅπως προαναφέραμε, ἀπὸ κάποιον εὐφάνταστο ἐπιχειρηματία. Οἱ ἀρχαιολόγοι νὰ ἔχουν τὴν ὑψηλὴ ἐπιστασία, γιὰ νὰ μὴ μετατραπεῖ ὁ μουσειακὸς χῶρος σὲ παζάρι. Ἄλλωστε, αὐτὸ γίνεται ἐκτὸς τῶν μουσείων χωρὶς κανέναν ἐπιστημονικὸ ἔλεγχο. Ὅσες φορὲς περνάω ἀπὸ κάποιους τουριστικοὺς δρόμους, σκύβω τὸ κεφάλι ἀπὸ ντροπὴ. Οἱ τουρίστες, ὅμως, ἔχουν μυριστεῖ τὴ νοθεία καὶ γι’ αὐτὸ στὶς ἀγορὲς τους εἶναι σφικτοί.

www.sarantoskargakos.gr