Συζητώντας (σοβαρά) για δημοσιογραφία (2)

Ξεκινήσαμε να βλέπουμε χθες την πολύ ουσιαστική συζήτηση που ανοίχτηκε για την δημοσιογραφία, στα πλαίσια Διεθνούς Συνεδρίου “Ψηφιακή Δημοσιογραφία: απάντηση στην κρίση των Μέσων Ενημέρωσης;” που είχε διοργανώσει στην Αθήνα το Μεταπτυχιακό για την Δημοσιογραφία του Ανοιχτού Πανεπιστημίου Κύπρου. Να δώσουμε, έτσι ενδεικτικά τον λόγο σε ορισμένους από τους συμμετέχοντες αυτής της συζήτησης – η οποία, μέσα στον ελληνικότατο αχό της εποχής δεν διαχύθηκε όσο θα άξιζε στην δημόσια συζήτηση.

Ετσι, η Λήδα Τσενέ (Πάντειο, ΕΑΠ, ΑΠΚΥ, Impact Hub) θύμισε ότι – σύμφωνα με το Digital News Report του Reuters Institute – στην Ελλάδα το “έλλειμμα εμπιστοσύνης” στους δημοσιογραφικούς φορείς αγγίζει στην Ελλάδα το  80%. Αυτό, την ίδια στιγμή που τα social media και επιτρέπουν (προσοχή όμως: δεν εξασφαλίζουν!) αξίες όπως η διαφάνεια, η συνεργασία ή ο πλουραλισμός,  ενώ ο δημοσιογράφος – μέσα στην τωρινή φάση ταχύτατης αλλαγής – “καλείται να λειτουργήσει περισσότερο παρά ποτέ σαν change maker” , σαν καταλύτης της αλλαγής.

Ο Charlie Beckett μετά 20 χρόνια BBC/Channel 4 , στο LSE, και το think tank POLIS) επισήμανε πως σήμερα, περισσότερο απ’ οποτεδήποτε άλλοτε, οι δημοσιογράφοι βρίσκονται υπό πίεση να “ευθυγραμμίσουν την γραφή τους ανάλογα με τα εμπορικά και αγοραία προστάγματα”. Όμως γι αυτόν ακόμη και υπ’ αυτές τις συνθήκες διατηρούνται “ευκαιρίες για δημιουργική επικοινωνία”, με κλειδί την κατανόηση “του ρόλου της συναίσθησης και της δέσμευσης”: το παλιό ρεπορτάζ και η ευθύνη της επιλογής των γεγονότων (“του πυλωρού”) έρχεται να συμπληρωθεί με εκείνο της επιμέλειας, της ανάλυσης.

Στην δική του προσέγγιση ο Nicolas Kayser-Bril (του Πανεπιστημίου Neuchatel, συν την Journalism++, εταιρείας υποστήριξης ΜΜΕ στον τομέα αιχμής της επεξεργασίας δεδομένων) μίλησε για το πώς μείονα μέτωπα της εποχής – Ουκρανικό, Brexit – κατέδειξαν την ροπή προς παγίδευση “σε κλοιό παραφουσκωμένων ψεμάτων που επιμελώς παρουσιάστηκαν ως πραγματικότητα” (Η καημένη η δική μας, Ελληνική εμπειρία θυμίζει, συγκριτικά, πτωχό συγγενή παρόλη την από μέρους της προϊούσα σχετικοποίηση της αλήθειας…) . Ως “αντίδοτο” στην μη-αντικειμενική μηντιακή σφαίρα, προσάγεται ακριβώς η δημοσιογραφία δεδομένων/data journalism.

Ο David Domingo (του ULB/Ελεύθερου Πανεπιστημίου των Βρυξελλών , των Πανεπιστημίων της Iowa και της Καταλωνίας) στάθηκε με έμφαση στην χαμένη ευκαιρία της συμμετοχής του κοινού στην παραγωγή ειδήσεων “που θάφερνε αέρα ανανέωσης και εμπιστοσύνης στην σχέση κοινού και Μέσων”, ευκαιρία που όμως προσέκρουσε σ’ ένα διπλό εμπόδιο: πρώτον, παραμένει μικρή (και αυτεπιλεγμένη) η μερίδα πληθυσμού που συμμετέχει, “και συχνά με τρόπο λανθασμένο”. δεύτερον, “οι απανταχού αίθουσες σύνταξης αδυνατούν να συλλάβουν και να χειριστούν αυτήν την προερχόμενη απο το κοινό βοήθεια”.

Το ακαδημαϊκό περιβάλλον του Συνεδρίου οδήγησε την Βάλια Καϊμάκη (δημοσιογράφο σε Γαλλία και Ελλάδα, υπεύθυνη της Ελληνικής έκδοσης της Monde Diplomatique, με αιχμή των ενδιαφερόντων της – απο το 1996 – το Ιντερνετ) να επιχειρήσει την σύνδεση της ακαδημαϊκής έρευνας με την δημοσιογραφική πραγματικότητα. Ενώ ο Da Gillmor (τώρα στο Walter Cronkite Shool of Journalism, Παν/μιο της Αριζόνα) βλέποντας ακριβώς την δημοσιογραφία ως “δεξιότητα που συνδυάζει στοιχεία επιστήμης, τέχνης και τεχνικής”, συνέδεσε την μελέτη/την ανάγκη κατανόησης με τον σημερινό “κόσμο όπου η εμπιστοσύνη είναι αγαθό με βαρύ αξιακό φορτίο”.

Να το ξαναπουμε: μια συζήτηση που θάξιζε να γίνει ευρύτερα.