Στο 25% του ΑΕΠ η παραοικονομία στην Ελλάδα!

Στο 25% του ΑΕΠ της χώρας, σκαρφάλωσε τα τελευταία χρόνια η παραοικονομία στην Ελλάδα, που αντίθετα με πρόσφατες μετρήσεις, συνεχίζει να αυξάνεται! Σύμφωνα με τον καθηγητή Βασίλη Βλάχο, του Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, η παραοικονομία, όχι μόνο δεν μειώνεται, αλλά κατά μέσο όρο εκτιμάται ότι έχει αυξηθεί, τα τελευταία χρόνια. Την ίδια ώρα, σύμφωνα με τον ίδιο, οι μετρήσεις την παρουσιάζουν μειωμένη για λόγους που σχετίζονται μεταξύ άλλων με στατιστικά σφάλματα ή/και ανακρίβειες των έμμεσων μεθόδων μέτρησης. Παράδειγμα, δεν φαίνεται να  λαμβάνεται πάντα  υπόψη η επίδραση των μεταναστευτικών ροών.

Όλα τα ευρήματα της υπό εξέλιξη έρευνας του Παρατηρητηρίου Σκιώδους Οικονομίας παρουσιάστηκαν  σε συνέντευξη Τύπου, που πραγματοποιήθηκε σε πανελλαδικό δείγμα 15.000 ατόμων, στο πλαίσιο έργου του ερευνητικού προγράμματος «Θαλής».  Περισσότερα στοιχεία θα παρουσιαστούν στη διάρκεια του Διεθνούς Συνεδρίου με τίτλο “International Conference on International Business 2017” (ICIB2017) από τις 18 έως τις 21 Μαΐου 2017, που συνδιοργανώνει το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, στους χώρους του ξενοδοχείου Grand Hotel Palace.

Σύμφωνα με τον κ. Βλάχο οι βασικοί παράγοντες αύξησης της, είναι ότι οι φορολογούμενοι έχουν χάσει την αίσθηση ανταποδοτικότητας των φόρων και της έλλειψης δικαίου στην κατανομή τους, αλλά και οι έλεγχοι που χαρακτηρίστηκαν ως ανεπαρκείς. Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας,  εντυπωσιακό είναι και το ποσοστό όσων δεν πληρώνουν φόρους και εισφορές λόγω ιδεολογίας.  Σύμφωνα με τα στοιχεία που δόθηκαν στη δημοσιότητα, το 10% με 20%, ανήκει σε αυτή την κατηγορία, ενώ υψηλή εμφανίζεται και η αδήλωτη εργασία γενικότερα.

70% των ανέργων στην παραοικονομία

Το 60% των ερωτηθέντων απάντησαν ότι συμμετέχουν στην σκιώδη οικονομία ενώ πιο αυξημένο είναι στο 71,6%, το ποσοστό στην περίπτωση των ανέργων.  Αναλυτικά, σύμφωνα με το ΑΠΕ, τα αντίστοιχα ποσοστά είναι 64,6% για τους εργαζόμενους στον ιδιωτικό τομέα, 61,3% για τους συνταξιούχους, 60,7% για τους αυτοαπασχολούμενους, 57,3% για τους επιχειρηματίες και 51,8% για τους δημόσιους υπαλλήλους. Οι επιχειρηματίες συγκεντρώνουν το υψηλότερο ποσοστό μεταξύ όσων κρίνουν ότι η δραστηριότητα στη “σκιά” της οικονομίας είναι δικαιολογημένη (52,4%), ενώ ακολουθούν: αυτοαπασχολούμενοι (50,4%), άνεργοι (46,7%), εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα (42,5%), δημόσιοι υπάλληλοι (32,4%) και συνταξιούχοι (30,7%). 

Απαντώντας, στο ερώτημα γιατί φοροδιαφεύγουν, το 40% απάντησε ότι θεωρούν τη δραστηριότητα στη σκιώδη οικονομία ώς δικαιολογημένη, για λόγους που σχετίζονται με τη μη ανταποδοτικότητα του υψηλού φορολογικού βάρους που επωμίζονται οι φορολογούμενοι (82,3%), την άδικη κατανομή του (77,1%) και τη χαμηλή ποσότητα και ποιότητα των δημόσιων υπηρεσιών (72%). Ποσοστό 46,6% των ερωτηθέντων “κοιτάζει” τι πράττουν οι γύρω του, πριν αποφασίσει αν τελικά θα πληρώσει τους φόρους, περίπου το 42% εκτιμά ότι η ηθική αποθαρρύνει τη φοροδιαφυγή και 73,9% πιστεύει ότι το ίδιο κάνουν τα υψηλά πρόστιμα. 

Εξηγώντας την εικόνα που συνθέτουν τα ποσοστά,  ο κ.Βλάχος ανέφερε ότι «η συμμετοχή στη σκιώδη οικονομία προσδιορίζεται από τη διαφορά, σε μηνιαία βάση ανάμεσα στα έσοδα και τα έξοδα του νοικοκυριού. Το έλλειμμα αυξάνει τις πιθανότητες συμμετοχής στη σκιώδη οικονομία (είτε μείωση των εξόδων από την π.χ. αγορά προϊόντων δίχως την έκδοση απόδειξης είτε αύξηση των εσόδων από μη δηλωμένο εισόδημα). Η μεγάλη συμμετοχή στη σκιώδη οικονομία, παρά το γεγονός ότι οι πολίτες δηλώνουν ότι οι έλεγχοι την αποθαρρύνουν, σημαίνει ότι οι πολίτες θεωρούν την πιθανότητα ελέγχου πάρα πολύ μικρή»

Όσον αφορά την αδήλωτη εργασία, η ανάλυση των δεδομένων που συγκέντρωσε το Παρατηρητήριο Σκιώδους Οικονομίας καταδεικνύει σύμφωνα με τον κ.Βλάχο υψηλά ποσοστά τόσο πλήρως αδήλωτης, όσο και μερικώς αδήλωτης εργασίας. Για τη μερικώς δηλωμένη εργασία, η ανάλυση των δεδομένων καταδεικνύει ότι αυτή επικρατεί στην περίπτωση, πρώτον, του συνδυασμού της έλλειψης ελέγχων και του μεγέθους των φορολογικών και ασφαλιστικών εισφορών και, δεύτερον, των διαθέσιμων αποφοίτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης κάτω των 30 ετών (υψηλή προφορά- χαμηλή ζήτηση, με αποτέλεσμα πολλοί πτυχιούχοι να εργάζονται στη σκιώδη οικονομία και μάλιστα σε θέσεις εργασίας πολύ χαμηλότερων προσόντων από τα δικά τους).

Με το πρόβλημα να είναι πραγματικό και η ζημία σε Δημόσιο, νοικοκυριά και επιχειρήσεις, να αυξάνεται καθημερινά,  ο κ. Βλάχος, τόνισε ότι  αν οι δραστηριότητες της σκιώδους οικονομίας μεταφέρονταν επιτυχώς στην επίσημη, αυτό θα σήμαινε αύξηση του ΑΕΠ και θα εναρμονιζόταν με την κοινοτική στρατηγική «Ευρώπη 2020» για την οικονομική ανάπτυξη/κοινωνική ένταξη. Σύμφωνα με τον ίδιο, οι δράσεις αντιμετώπισής του,  θα πρέπει να εστιάσουν στα εξής πεδία:

1)Στη θέσπιση κανόνων για την εξασφάλιση της σταθερότητας του φορολογικού πλαισίου.

3)Στην αύξηση των ελέγχων τόσο στον αριθμό όσο και στην αποτελεσματικότητά τους και στη θέσπιση ειδικών φορέων/ομάδων εργασίας για τους ελέγχους αυτούς (ειδικευμένες ομάδες εργασίας θα πρέπει να αναλαμβάνουν τον έλεγχο μικρών επιχειρήσεων, μεσαίων, μεγάλων επιχειρήσεων και ελευθέρων επαγγελματιών οι οποίοι δεν απασχολούν προσωπικό, καθώς ο τρόπος φοροδιαφυγής και εισφοροδιαφυγής διαφοροποιείται). Παράλληλα προτείνεται η μείωση των φορολογικών συντελεστών, με τρόπο που δεν θα αφορά τις συμφωνίες στο πλαίσιο του προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής. Για παράδειγμα, να είναι αφορολόγητες οι νέες επενδύσεις εκ του μηδενός (Greenfield) για ορισμένη χρονική περίοδο κατέληξε.