Προσφυγές ασυνόδευτων ανήλικων προσφύγων στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο κατά της Ελλάδας

Δεκατέσσερις ασυνόδευτοι ανήλικοι πρόσφυγες προσέφυγαν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο του  Στρασβούργου καταγγέλλοντας αφενός τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης στις οποίες εξαναγκάστηκαν με την άφιξη τους στην Ελλάδα, και θέτοντας τη χώρα μας στον επιπλέον κίνδυνο να υποχρεωθεί και σε αποζημιώσεις, πέρα από τις προφανέστατες δυσκολίες διαχείρισης του προσφυγικού προβλήματος και των μαζικών ροών το τελευταίο έτος.

Τα νομολογιακά δεδομένα είναι ήδη αρνητικά για τη χώρα μας στο Ευρωδικαστήριο για τον τρόπο αντιμετώπισης των ασυνόδευτων ανηλίκων, με «ευρωκαταδίκη» που ήλθε σχεδόν προ 5ετίας και με απόφαση που επέβαλε στην ελληνική πολιτεία να καταβάλει σε ασυνόδευτο ανήλικο (15χρονο όταν έφθασε στη Λέσβο) αποζημίωση 16.000 ευρώ επειδή εκτέθηκε σε «απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση». Μάλιστα, η εκτέλεση της συγκεκριμένης «ευρωκαταδίκης» και η συμμόρφωση της Ελλάδας σε αυτήν βρίσκεται ακόμα στο στάδιο της επιτήρησης από την αρμόδια Επιτροπή Υπουργών, μέσα από ειδικά προβλεπόμενη «ενισχυμένη διαδικασία». Οι πρώτες αιτήσεις ασφαλιστικών μέτρων που υποβλήθηκαν από 7 ασυνόδευτους ανήλικους σήμαναν συναγερμό στις ελληνικές Αρχές, καθώς  εκτιμάται πως σειρά παίρνουν και ενήλικοι που ήδη διαμαρτύρονται προς τις αρμόδιες Αρχές για κακές συνθήκες διαβίωσης, έλλειψη υγειονομικής περίθαλψης, νομικής βοήθειας, κατάλληλης ενημέρωσης κ.λπ.

Η χώρα έχει «βεβαρημένο μητρώο» και για την αντιμετώπιση των ενήλικων προσφύγων και μεταναστών με περσινή «ευρωκαταδίκη» και υποχρέωση αποζημίωσης με 6.500 ευρώ όχι μόνο για τις άθλιες συνθήκες κράτησης 35χρονου Ιρανού, που περίμενε για άσυλο, αλλά και επειδή υπό συνθήκες ελευθερίας είχε αφεθεί στην τύχη του, άστεγος, στον δρόμο, χωρίς φαΐ, δουλειά, πρόσβαση σε τουαλέτα, μέχρι που τον περιέθαλψε κάποια ΜΚΟ.

Το Ευρωδικαστήριο σε πρώτη φάση απέρριψε 5 αιτήσεις ασφαλιστικών μέτρων που έκαναν ασυνόδευτοι ανήλικοι (οι οποίοι αναζητούνται το τελευταίο διάστημα), υπογραμμίζοντας όμως ταυτόχρονα την υποχρέωση της χώρας, σε περίπτωση που εμφανιστούν, να φροντίσει άμεσα για την προστασία τους τηρώντας κατά γράμμα την ισχύουσα νομοθεσία και τις δεσμεύσεις της απέναντι σε ανηλίκους.

Αυτό σημαίνει, σε γενικές γραμμές, ότι δεν μπορεί να τεθούν υπό συνθήκες κράτησης ως ανήλικοι, ενώ πρέπει να τους παρασχεθεί πλήρης υγειονομική περίθαλψη, καθεστώς προσωρινής φιλοξενίας σε ειδικά κέντρα χωριστά από ενηλίκους, αλλά και να ενεργοποιηθεί γι’ αυτούς το νομοθετικό πλαίσιο για το προσωρινό καθεστώς κηδεμονίας, με φροντίδα για την αναζήτηση της οικογένειάς τους και της επανένωσης με αυτήν κ.λπ.

Παράλληλα εκκρεμούν στο Ευρωδικαστήριο άλλες 9 προσφυγές ασυνόδευτων ανηλίκων από τη Συρία, το Ιράν, το Πακιστάν, το Αφγανιστάν.

Εν όψει της ανάγκης να υπερασπιστεί η χώρα τη θέση της, ότι τηρεί δηλαδή το προστατευτικό καθεστώς για τους πρόσφυγες και ιδίως για τα ασυνόδευτα παιδιά, κάποια εντοπίστηκαν και δόθηκε η διαβεβαίωση ότι τους παρασχέθηκε υγειονομική περίθαλψη σε νοσοκομεία της Θεσσαλονίκης, του Πολυκάστρου, του Κιλκίς, σε ιατρικά κέντρα κ.λπ., καθώς και ότι οδηγήθηκαν σε ΚΠΦ.

Στις προσφυγές τίθεται ζήτημα παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των ασυνόδευτων ανηλίκων. Παράλληλα, Αφγανοί κυρίως ενήλικοι έχουν προβάλει εγγράφως αναλυτικούς ισχυρισμούς για το ότι διέφυγαν από τους Ταλιμπάν και ήλθαν με τα παιδιά τους (ή χάνοντας μέλη των οικογενειών τους) στην Ελλάδα, περπατώντας από το Πακιστάν, το Ιράν, την Τουρκία, μέσω Έβρου ή πλωτού μέσου σε ελληνικό νησί. Οι αρμόδιες Αρχές κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου εν όψει της «ευρωκαταδίκης» της χώρας για τους ασυνόδευτους ανηλίκους, καθώς η πολιτεία εύκολα μπορεί να βρεθεί «με την πλάτη στον τοίχο» στην εξέλιξη των σχετικών προσφυγών.  Τέλος, μία απίστευτη καταγγελία διερευνάται από τις εισαγγελικές Αρχές, καθώς στην Ειδομένη υπήρξε πληροφορία ότι κάποιοι εξέδιδαν μια 13χρονη κοπέλα έναντι 3 ευρώ. Η ενεργοποίηση της Αστυνομίας δεν επιβεβαίωσε την καταγγελία, αλλά οι Αρχές διέταξαν προκαταρκτική εξέταση.

Στην υπόθεση η οποία αναφέρεται συνεχώς στη σχετική αλληλογραφία μεταξύ των Αρχών, ο ασυνόδευτος ανήλικος (15χρονος) είχε φιλοξενηθεί λίγες μέρες υπό άθλιες συνθήκες (λόγω και του υπερπληθυσμού) στο Κέντρο της Λέσβου (που αργότερα έκλεισε).

Με βάση τις καταγγελίες βρέθηκαν υπό συνθήκες κράτησης 850 άτομα (με χωρητικότητα το πολύ για 300), ενώ υπήρχαν 200 ασυνόδευτοι ανήλικοι, 150 γυναίκες, με 50 παιδιά υπό συνθήκες ανθυγιεινές, χωρίς κατάλληλη ενημέρωση για τα δικαιώματά τους και το νομικό πλαίσιο (δεν ήταν σε όλους κατανοητό), με έλλειψη διερμηνέων. Υπήρχαν 2 WC για περισσότερα από 100 άτομα, ενώ ουσιαστική βοήθεια παρείχαν ΜΚΟ (ξένες και ελληνικές) χωρίς την κατάλληλη συμμετοχή και φροντίδα των εθνικών Αρχών. Επισημαίνονται -μεταξύ άλλων- και κατά καιρούς εξεγέρσεις, απεργία πείνας, κάψιμο στρωμάτων, αναγκαστική αποχώρηση ιατρών – εθελοντών απέναντι σε συνθήκες υγειονομικής βόμβας. Επικρίνεται το γεγονός ότι συχνότατα οι ανήλικοι εμφανίζονταν δηλωμένοι σαν να συνοδεύονται από εξάδελφό τους (κάτι που περιλαμβανόταν και σε σχετικό έντυπο), ενώ οι ίδιοι το αρνούνταν. Ο ανήλικος που δικαιώθηκε στο «Ευρωδικαστήριο» κρίθηκε ότι βρέθηκε υπό απαράδεκτες, εξευτελιστικές συνθήκες για παιδί, που του προκάλεσαν μεγάλο φόβο, άγχος και αγωνία (ακόμα και υπό καθεστώς ελευθερίας, αφού αναγκάστηκε να κοιμηθεί στο λιμάνι της Λέσβου, έστω και για ένα βράδυ), με αποτέλεσμα όταν τον περιέθαλψε ΜΚΟ να μη μπορεί να κοιμηθεί στο σκοτάδι, να μη μιλάει, να μη τρώει για σημαντικό διάστημα.